28/12/10
21/12/10
14/12/10
Αντιχρονισμός
―Ξέρεις, Κυβέλη, εξακολούθησε, το κάθε τι στον κόσμο γίνεται παρά λίγο, κατά προσέγγιση, με αποτζιατούρες.
Πρώτη φορά την έλεγε με τ' όνομά της. Ήταν αλλόκοτο, αυστηρό, ξένο.
Ίσως και κάπως αστείο.
―Κάτι χειρότερο. Γίνεται á contre-temps. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνεις. Όπως στη μουσική. Να, έρχεται άδοξα στην αδύνατη στιγμή, όταν δεν το ζητάς ακόμα ή δεν το ζητάς πια, κι έτσι πλέκεται, μια ατέλειωτη, αξεδιάλυτη παρεξήγηση. Αυτό έγινε και μεταξύ μας. Όταν σ' αγαπούσα ήσουν αδιάφορη. Τώρα πια είναι αργά. Δε γίνεται τίποτα, στο είπα. Ο Χαρισιάδης θα μπορούσε θαυμάσια να παραστήσει την ζωή σαν ένα θέμα με συγκοπές και αποτζιατούρες. Αυτό, άλλωστε, είναι και το μεταφυσικό νόημα της τζαζ. Οι αντιχρονισμοί, που αποτελούν τη ρυθμική της βάση, καθώς και οι διαφωνίες, στο αρμονικό επίπεδο, είναι ακριβώς η έκφραση αυτής της αλυσίδας των απωθήσεων και των πόθων που δεν μπορούν να συγχρονιστούν. Δεν ξέρω αν καταλαβαίνεις…
Μιμίκα Κρανάκη, Contre-temps
Ornette Coleman: Lonely Woman
2/12/10
Για την ανάγνωση
Διάβασα αυτό το ωραίο κείμενο για τις αναγνωστικές συνήθειες και τους e-readers του Alexander Chee και μου ήρθε στο νου μια σχετική ανάρτηση του Σ.Π.Ρ.
26/11/10
25/11/10
Αποκάλυψη
Κι όμως, δεν μπαίνει θέμα να σταματήσει την προσπάθεια. Το πλάσμα που βλέπουμε στον καθρέφτη θα συνεχίσει τον αγώνα ώσπου να πέσει. Κι αυτό, όχι γιατί είναι φύση ηρωική. Απλώς δεν μπορεί να σκεφτεί καμιά εναλλακτική λύση.Μια από τις παρενέργειες αυτής της αδράνειας είναι η φευγαλέα ψευδαίσθηση της ομορφιάς. Αυτή η ψευδαίσθηση παρουσιάζεται για λίγο κατά τη διάρκεια της συνεχώς διογκούμενης προσπάθειας της Φωτόπτωσης του Bernd Alois Zimmermann, ενώ ο συνθέτης είχε ήδη αρχίσει να επεξεργάζεται την εναλλακτική λύση.
Κρίστοφερ Ίσεργουντ
Photoptosis, Prélude für großes Orchester
21/11/10
Διαδικασία ακρόασης
Μεταξύ άλλων ακούω εδώ και λίγο καιρό το άλμπουμ του νέου Ισπανού πιανίστα, Javier Perianes, με έργα του επίσης Ισπανού Manuel Blasco de Nebra. Μου αρέσει πολύ.
Το πρώτο που παρατήρησα ήταν ο πολύ-πολύ ωραίος ήχος του Perianes, τον ήχο του αναδεικνύουν βέβαια η εκπληκτική ηχοληψία και το όργανο που χρησιμοποιεί. Χαίρεσαι ήχο πιάνου.
Κατόπιν παρατήρησα πόσο γενικότερα ευχάριστη ήταν η μουσική που άκουγα. Αφέθηκα.
Και μόνο μετά από κάποιες ακροάσεις, άρχισε να περνάει από το μυαλό μου ότι οι έντονες αντιθέσεις στις εντάσεις και οι λεπτομερείς, σχεδόν ιμπρεσσιονιστικές διαφοροποιήσεις του ηχοχρώματος, τα rubati, τα φραζαρίσματα, όλο το στιλ της εκτέλεσης είναι τελείως off, δεν έχει καμία σχέση με την εποχή.
Άρχισα λοιπόν να προσπαθώ να διακρίνω το μουσικό κείμενο πίσω από την εκτέλεση. Δεν είμαι ειδικός, αλλά πρέπει να είναι Style Galante. Τα κομμάτια αυτά παρότι προσεκτικά γραμμένα δεν πρόκειται να μας εκπλήξουν για την ευφυΐα της γραφής τους, αν και η χρήση θεματικού υλικού που προέρχεται από λαϊκή ισπανική μουσική, η ένταξη και η αντιπαράθεση αυτού του υλικού μέσα στο υπόλοιπο τυπικό στιλ έχουν σίγουρα ενδιαφέρον.
Αυτό όμως που ξεχωρίζει (στα αφτιά μου τουλάχιστον) τη μουσική που ακούμε δεν είναι το κείμενο του συνθέτη αλλά η ερμηνεία, το τι κάνει ο πιανίστας με αυτό το κείμενο. Στα χέρια κάποιου άλλου τα ίδια κομμάτια πιθανόν να με άφηναν τελείως ασυγκίνητο.
Ο Perianes αδιαφορεί για την ερμηνευτική ορθοδοξία του κινήματος της ιστορικής εκτέλεσης και νομίζω ότι κερδίζει το στοίχημα. Ο Richard Taruskin πρέπει να χαμογελά με ικανοποίηση.
Sonata No. 1 in C Minor: I. Adagio
Sonata No. 5 in F-Sharp Minor: II. Presto
Το πρώτο που παρατήρησα ήταν ο πολύ-πολύ ωραίος ήχος του Perianes, τον ήχο του αναδεικνύουν βέβαια η εκπληκτική ηχοληψία και το όργανο που χρησιμοποιεί. Χαίρεσαι ήχο πιάνου.
Κατόπιν παρατήρησα πόσο γενικότερα ευχάριστη ήταν η μουσική που άκουγα. Αφέθηκα.
Και μόνο μετά από κάποιες ακροάσεις, άρχισε να περνάει από το μυαλό μου ότι οι έντονες αντιθέσεις στις εντάσεις και οι λεπτομερείς, σχεδόν ιμπρεσσιονιστικές διαφοροποιήσεις του ηχοχρώματος, τα rubati, τα φραζαρίσματα, όλο το στιλ της εκτέλεσης είναι τελείως off, δεν έχει καμία σχέση με την εποχή.
Άρχισα λοιπόν να προσπαθώ να διακρίνω το μουσικό κείμενο πίσω από την εκτέλεση. Δεν είμαι ειδικός, αλλά πρέπει να είναι Style Galante. Τα κομμάτια αυτά παρότι προσεκτικά γραμμένα δεν πρόκειται να μας εκπλήξουν για την ευφυΐα της γραφής τους, αν και η χρήση θεματικού υλικού που προέρχεται από λαϊκή ισπανική μουσική, η ένταξη και η αντιπαράθεση αυτού του υλικού μέσα στο υπόλοιπο τυπικό στιλ έχουν σίγουρα ενδιαφέρον.
Αυτό όμως που ξεχωρίζει (στα αφτιά μου τουλάχιστον) τη μουσική που ακούμε δεν είναι το κείμενο του συνθέτη αλλά η ερμηνεία, το τι κάνει ο πιανίστας με αυτό το κείμενο. Στα χέρια κάποιου άλλου τα ίδια κομμάτια πιθανόν να με άφηναν τελείως ασυγκίνητο.
Ο Perianes αδιαφορεί για την ερμηνευτική ορθοδοξία του κινήματος της ιστορικής εκτέλεσης και νομίζω ότι κερδίζει το στοίχημα. Ο Richard Taruskin πρέπει να χαμογελά με ικανοποίηση.
Sonata No. 1 in C Minor: I. Adagio
Sonata No. 5 in F-Sharp Minor: II. Presto
14/11/10
Μπροστά στην κάλπη
[Το κείμενο αυτό έχει γραφτεί εδώ και κάποιον καιρό. Για διάφορους λόγους δεν το ανέβασα νωρίτερα].
Ψηφίζω στο Δήμο Καλαμαριάς. Εδώ και κάποιες τετραετίες, το κριτήριο που καθορίζει ποιον θα ψηφίσω για δήμαρχο είναι λίγο περίεργο. Βλέπετε μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας στο νομό Θεσσαλονίκης να μονοπωλούν οι γραφικές περιπτώσεις των Ψωμιάδη & Άνθιμου και οι ατσαλάκωτες, δυσκοίλιες και παντελώς κενές περιπτώσεις των Παπαγεωργόπουλου & Γκιουλέκα, αλλά έτσι ξεχνούμε ότι υπάρχουν κι άλλοι Πόντιοι εκτός του Πανίκα που κυκλοφορούν εδώ πάνω.
Το Δήμο Καλαμαριάς (όπως λένε εδώ, για να είσαι ορίτζιναλ Πόντιος πρέπει να μένεις στην Καλαμαριά) διεκδικεί ξανά συνδυασμός με επικεφαλής τον Χάρρυ Κλυνν. Μέχρι στιγμής τον έχουμε γλιτώσει, έβγαινε δεύτερος (αλλά με μικρή διαφορά). Ψηφίζω με μισή καρδιά τον Πασόκο υποψήφιο μόνο και μόνο για να μην έχω δήμαρχο το ποντιακό αρχέτυπο. Γιατί ο Πασόκος καλύτερος είναι; θα μου πείτε. Μωρέ μαύρα χάλια είναι κι αυτός, αλλά μπροστά στον Χάρρυ Κλυνν…
Πριν κάποιες έβδομαδες σε εκπομπή τοπικού καναλιού ήταν μαζεμένοι οι υποψήφιοι για τον Δήμο Καλαμαριάς για να παρουσιάσουν τις θέσεις και το πρόγραμμά τους. Βασικά σε έπιανε απελπισία ακούγοντάς τους. Ρωτήθηκαν να πουν ποιο κατά τη γνώμη του καθενός είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της Καλαμαριάς και ποιες θα είναι οι προτεραιότητές τους αν εκλεγούν. Έλεγαν διάφορες μπαρούφες ο καθένας (το συμμάζεμα των οικονομικών του Δήμου, δεν φαίνεται να τους πολυένοιαζε, πιο πολύ τους πείραζε που δε μπορούσαν να ξοδέψουν —να φάνε― περισσότερα). Ο κος Τριανταφυλλίδης λοιπόν απάντησε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Δήμο είναι ότι δεν έχει γκαζόν στην παραλία για να κάνουμε τζόγκινγκ και ότι μέσα στις προτεραιότητές του θα είναι να αγοράσει ο Δήμος τον Απόλλωνα Καλαμαριάς για να γλιτώσει την ιστορική αυτή ομάδα που βρίσκεται στις καρδιές όλων των Ποντίων και έχει πολλούς συμβολισμούς μπλα μπλα μπλα από τη χρεοκοπία!!! Το πρόβλημα είναι ότι δεν έκανε πλάκα, το εννοούσε σοβαρά. Δηλ. για να μη χρεοκοπήσει ο Απόλλωνας ας χρεοκοπήσει ο Δήμος. Σε περίοδο μιας χωρίς προηγούμενο οικονομικής κρίσης, που θα έπρεπε να προσπαθούμε να βγάλουμε από τη μύγα ξίγκι, ο άνθρωπος αυτός διεκδικεί έναν ήδη χρεωμένο Δήμο με σκοπό να τον χρεώσει ακόμα περισσότερο μόνο και μόνο για να αισθάνεται καλά ως Πόντιος χουλιγκάνος. Το θέμα είναι ότι όποιος λέει κάτι τέτοια μοιάζει να μην είναι σε θέση να αντιληφθεί την πραγματικότητα και τη σοβαρότητα της κατάστασης και για αυτό είναι τελείως ακατάλληλος να διοικήσει οτιδήποτε. Μπορεί λοιπόν όλοι οι υποψήφιοι για το Δήμο Καλαμαριάς να είναι για κλάμματα, αλλά οι άλλοι τη νοοτροπία και τις λαμπρές ιδέες του Χάρρυ Κλυνν δεν τις φτάνουν…
Ψηφίζω στο Δήμο Καλαμαριάς. Εδώ και κάποιες τετραετίες, το κριτήριο που καθορίζει ποιον θα ψηφίσω για δήμαρχο είναι λίγο περίεργο. Βλέπετε μπορεί τα φώτα της δημοσιότητας στο νομό Θεσσαλονίκης να μονοπωλούν οι γραφικές περιπτώσεις των Ψωμιάδη & Άνθιμου και οι ατσαλάκωτες, δυσκοίλιες και παντελώς κενές περιπτώσεις των Παπαγεωργόπουλου & Γκιουλέκα, αλλά έτσι ξεχνούμε ότι υπάρχουν κι άλλοι Πόντιοι εκτός του Πανίκα που κυκλοφορούν εδώ πάνω.
Το Δήμο Καλαμαριάς (όπως λένε εδώ, για να είσαι ορίτζιναλ Πόντιος πρέπει να μένεις στην Καλαμαριά) διεκδικεί ξανά συνδυασμός με επικεφαλής τον Χάρρυ Κλυνν. Μέχρι στιγμής τον έχουμε γλιτώσει, έβγαινε δεύτερος (αλλά με μικρή διαφορά). Ψηφίζω με μισή καρδιά τον Πασόκο υποψήφιο μόνο και μόνο για να μην έχω δήμαρχο το ποντιακό αρχέτυπο. Γιατί ο Πασόκος καλύτερος είναι; θα μου πείτε. Μωρέ μαύρα χάλια είναι κι αυτός, αλλά μπροστά στον Χάρρυ Κλυνν…
Πριν κάποιες έβδομαδες σε εκπομπή τοπικού καναλιού ήταν μαζεμένοι οι υποψήφιοι για τον Δήμο Καλαμαριάς για να παρουσιάσουν τις θέσεις και το πρόγραμμά τους. Βασικά σε έπιανε απελπισία ακούγοντάς τους. Ρωτήθηκαν να πουν ποιο κατά τη γνώμη του καθενός είναι το σημαντικότερο πρόβλημα της Καλαμαριάς και ποιες θα είναι οι προτεραιότητές τους αν εκλεγούν. Έλεγαν διάφορες μπαρούφες ο καθένας (το συμμάζεμα των οικονομικών του Δήμου, δεν φαίνεται να τους πολυένοιαζε, πιο πολύ τους πείραζε που δε μπορούσαν να ξοδέψουν —να φάνε― περισσότερα). Ο κος Τριανταφυλλίδης λοιπόν απάντησε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα στο Δήμο είναι ότι δεν έχει γκαζόν στην παραλία για να κάνουμε τζόγκινγκ και ότι μέσα στις προτεραιότητές του θα είναι να αγοράσει ο Δήμος τον Απόλλωνα Καλαμαριάς για να γλιτώσει την ιστορική αυτή ομάδα που βρίσκεται στις καρδιές όλων των Ποντίων και έχει πολλούς συμβολισμούς μπλα μπλα μπλα από τη χρεοκοπία!!! Το πρόβλημα είναι ότι δεν έκανε πλάκα, το εννοούσε σοβαρά. Δηλ. για να μη χρεοκοπήσει ο Απόλλωνας ας χρεοκοπήσει ο Δήμος. Σε περίοδο μιας χωρίς προηγούμενο οικονομικής κρίσης, που θα έπρεπε να προσπαθούμε να βγάλουμε από τη μύγα ξίγκι, ο άνθρωπος αυτός διεκδικεί έναν ήδη χρεωμένο Δήμο με σκοπό να τον χρεώσει ακόμα περισσότερο μόνο και μόνο για να αισθάνεται καλά ως Πόντιος χουλιγκάνος. Το θέμα είναι ότι όποιος λέει κάτι τέτοια μοιάζει να μην είναι σε θέση να αντιληφθεί την πραγματικότητα και τη σοβαρότητα της κατάστασης και για αυτό είναι τελείως ακατάλληλος να διοικήσει οτιδήποτε. Μπορεί λοιπόν όλοι οι υποψήφιοι για το Δήμο Καλαμαριάς να είναι για κλάμματα, αλλά οι άλλοι τη νοοτροπία και τις λαμπρές ιδέες του Χάρρυ Κλυνν δεν τις φτάνουν…
11/11/10
Αναβάθμιση
Στο τμήμα επισκευών στο ΠΛΑΙΣΙΟ. Ένα σταθερό τηλέφωνο που είχα πάρει είχε χαλάσει και περίμενα στην ουρά να το δώσω για επισκευή (ίσχυε ακόμα η εγγύηση). Μπροστά μου ένας κύριος με ένα laptop. Έφτασε η σειρά του και ο υπάλληλος από το service τον ρώτησε ποιο είναι το πρόβλημα. Αυτός απάντησε ότι δεν λειτουργεί το Windows Update (ή όπως αλλιώς λέγεται, δεν θυμάμαι), δεν μπορούσε να κατεβάσει τις αναβαθμίσεις της Microsoft. Η απάντηση του υπαλλήλου ήταν περίπου: "Α δεν είναι τίποτα αυτό. Καλύτερα. Μην τα περνάτε τα Updates θα σας χαλάσουν το σύστημα. Προκαλούν conflicts". Ο κύριος έσκυψε το κεφάλι με στωικότητα μάζεψε το μηχάνημά του κι έφυγε χωρίς να πει λέξη. Ε σου λέει, έτσι είναι η τεχνολογία, δεν είναι να παίζουμε με αυτά τα πράματα.
Σκεφτόμουν ότι οποιοσδήποτε Mac χρήστης στη θέση του θα αντιδρούσε. Τι θα πει καλύτερα που δεν λειτουργούν τα αυτόματα Updates; Του το πούλησαν το μηχάνημα μαζί με το λογισμικό να έχει τη συγκεκριμένη λειτουργία ή όχι; (που εξάλλου είναι βασική λειτουργία του συστήματος) Τι θα πει τα Updates θα χαλάσουν το σύστημα; Υποτίθεται ότι κάνουν το ακριβώς ανάποδο, διορθώνουν bugs, προσθέτουν security patches κτλ Κι όμως αρκετός κόσμος στα Windows από ότι φαίνεται έχει εκπαιδευτεί να φοβάται τις αναβαθμίσεις του λειτουργικού. Δεν ξέρω αν για αυτό ευθύνεται η Microsoft, οι κατασκευαστές hardware ή οι retailers, αλλά το βρίσκω απαράδεκτο. Αυτό που μου κάνει περισσότερο εντύπωση είναι η σιωπηρή ανοχή των χρηστών για αυτή την κατάσταση.
(Το software update του Mac OS με πληροφορεί ότι κυκλοφόρησε το αναμενόμενο 10.6.5 update. Θα βάλω να εγκατασταθεί, δεν ξέρω τι και πως ακριβώς βελτιώνει/διορθώνει, διαβάζω το κείμενο της Apple που είναι μια γενική περιγραφή και μου φτάνει, εξάλλου δεν έχω ούτε τις γνώσεις ούτε τη διάθεση να κάθομαι να ελέγχω τέτοια πράγματα αλλά ποτέ δεν έχω ενδοιασμούς για το αν θα περάσω ή όχι τις αναβαθμίσεις. Υπάρχει εμπιστοσύνη ― αλλά και απαίτηση ― από την προηγούμενη εμπειρία ότι όλα θα πάνε καλά, δε θα υπάρξουν "conflicts", ούτε θα χαλάσει κάτι).
Σκεφτόμουν ότι οποιοσδήποτε Mac χρήστης στη θέση του θα αντιδρούσε. Τι θα πει καλύτερα που δεν λειτουργούν τα αυτόματα Updates; Του το πούλησαν το μηχάνημα μαζί με το λογισμικό να έχει τη συγκεκριμένη λειτουργία ή όχι; (που εξάλλου είναι βασική λειτουργία του συστήματος) Τι θα πει τα Updates θα χαλάσουν το σύστημα; Υποτίθεται ότι κάνουν το ακριβώς ανάποδο, διορθώνουν bugs, προσθέτουν security patches κτλ Κι όμως αρκετός κόσμος στα Windows από ότι φαίνεται έχει εκπαιδευτεί να φοβάται τις αναβαθμίσεις του λειτουργικού. Δεν ξέρω αν για αυτό ευθύνεται η Microsoft, οι κατασκευαστές hardware ή οι retailers, αλλά το βρίσκω απαράδεκτο. Αυτό που μου κάνει περισσότερο εντύπωση είναι η σιωπηρή ανοχή των χρηστών για αυτή την κατάσταση.
(Το software update του Mac OS με πληροφορεί ότι κυκλοφόρησε το αναμενόμενο 10.6.5 update. Θα βάλω να εγκατασταθεί, δεν ξέρω τι και πως ακριβώς βελτιώνει/διορθώνει, διαβάζω το κείμενο της Apple που είναι μια γενική περιγραφή και μου φτάνει, εξάλλου δεν έχω ούτε τις γνώσεις ούτε τη διάθεση να κάθομαι να ελέγχω τέτοια πράγματα αλλά ποτέ δεν έχω ενδοιασμούς για το αν θα περάσω ή όχι τις αναβαθμίσεις. Υπάρχει εμπιστοσύνη ― αλλά και απαίτηση ― από την προηγούμενη εμπειρία ότι όλα θα πάνε καλά, δε θα υπάρξουν "conflicts", ούτε θα χαλάσει κάτι).
31/10/10
Το War Requiem ως όπερα
Γιατί ένας άθεος όπως ο Benjamin Britten να γράψει ένα ρέκβιεμ, δηλ. θρησκευτική μουσική;
Υπάρχουν κάποια στοιχεία στο War Requiem που νομίζω ότι εξηγούν πολύ καλά γιατί, πρόκειται επίσης για στοιχεία που αυτή η σημασία τους στην οργάνωση του έργου δεν έχω βρει να επισημαίνεται (από όλους σχεδόν επισημαίνονται τα θεατρικά στοιχεία του έργου, αλλά δεν θυμάμαι να συσχετίζονται αυτά με τις αθεϊστικές αντιλήψεις του συνθέτη).
Το War Requiem ήταν παραγγελία για τα εγκαίνια του καθεδρικού του Κόβεντρι το Μάιο του 1962. Ο ναός είχε υποστεί ζημιές από τους βομβαρδισμούς και μετά από πολύχρονες επισκευές θα ξανάνοιγε. Στο μυαλό του Britten το έργο πήρε πολλές και διαφορετικές διαστάσεις από ένα συνηθισμένο Requiem. Το Requiem είναι αφιερωμένο στους Roger Burney, Piers Dunkerley, David Gill, Michael Halliday, στενούς φίλους του συνθέτη, που σκοτώθηκαν υπηρετώντας το Βρετανικό Ναυτικό κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Britten το θεωρούσε "κάλεσμα ειρήνης" και για αυτό προόριζε τους ρόλους των τριών σολίστ (σοπράνο, τενόρο & βαρύτονο) για την Galina Vishnevskaya (σύζυγο του Mstsilav Rostropovich), τον Peter Pears και τον Dietrich Fischer-Dieskau, δηλ. μια Ρωσίδα, έναν Βρετανό κι έναν Γερμανό (τελικά οι Σοβιετικοί δεν δώσανε άδεια στην Vishnevskaya να ταξιδέψει για την πρεμιέρα του έργου, το μέρος της σοπράνο τραγούδησε η Heather Harper).
Το έργο αποδείχτηκε από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του Britten, ίση αν όχι μεγαλύτερη από τον Peter Grimes. Ήταν τέτοια η επιτυχία και τόσες οι απανωτές εκτελέσεις του τόσο στη Βρετανία όσο και στο εξωτερικό που ο Igor Stravinsky ενοχλημένος είχε πει: "Αυτές τις μέρες δεν τολμάει κανείς να μιλήσει σε Άγγλους για μουσική, θα του τρίψουν τον Britten στη μούρη"*.
(*μικρή παρέκβαση: στενός συνεργάτης του Stravinsky ήταν ο W.H.Auden, πχ libretto της όπερας Rake's Progress, o Auden επίσης υπήρξε κάτι μεταξύ πνευματικού πατέρα και πυγμαλίωνα για τον Britten, παρότι ο Auden τον είχε ερωτευτεί ο νεαρός (και τελείως άπειρος) τότε Britten δεν ενέδωσε. Η σχέση τους παρέμεινε πλατωνική και τελείωσε άσχημα. Ο Auden έκτοτε δεν έχανε ευκαιρία να βγάζει κάθε είδους μικρότητα. Έτσι έλεγε στον Stravinsky διάφορα ψέμματα για τον Britten: Ο Britten είπε αυτό κι εκείνο για σένα κτλ. Στην πραγματικότητα ο Britten θαύμαζε τον Stravinsky, όμως ο Stravinsky έμεινε να έχει πολύ διαφορετική εντύπωση. Η σύνθετη και δύσκολη σχέση του Auden και του Britten βρίσκεται στο κέντρο του θεατρικού έργου του Alan Bennett, The habit of art, που πρωτοπαρουσιάστηκε πέρισι στο Λονδίνο).
Ο Britten είχε ήδη καθιερωθεί ως συνθέτης όπερας και ο ίδιος μάλλον είχε συνηθίσει πια να αντιμετωπίζει τη μουσική με όρους δραματουργίας. Η μουσική του είχε σταδιακά σχηματίσει ένα ολόκληρο οπλοστάσιο τεχνικών, συμβολισμών και σημείων που του έδιναν τη δυνατότητα να χειρίζεται με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα και τα πιο μεγάλα projects (ο Oliver Knussen παρατηρεί ότι ο όγκος και ο ρυθμός παραγωγής του Britten μετά τον Peter Grimes είναι μεγαλύτερος και από αυτόν του Mozart).
Έτσι ο Britten συνηθισμένος να γράφει όπερες και έχοντας κριτική στάση απέναντι στη θρησκεία γράφει το War Requiem όχι σα μουσική μιας θρησκευτικής τελετής αλλά σαν να πρόκειται για ένα περίεργο θέατρο μέσα στο οποίο υπάρχουν διάφορα επίπεδα. Μπορούμε να δούμε το έργο περίπου σα μια σειρά από μετα-αφηγήσεις οι οποίες βρίσκονται η μια μέσα στην άλλη.
Όλα ξεκινούν από τη σύσταση του συνόλου που απαιτείται για την εκτέλεση του Requiem και τον τρόπο που ο συνθέτης τοποθετεί στη σκηνή τους μουσικούς εκτελεστές του. (Έχω παρακολουθήσει εκτελέσεις όπου ίσως για λόγους οικονομίας ή άλλους οι οδηγίες του Britten στην παρτιτούρα σε σχέση με το πως τοποθετείται το σύνολο δεν ακολουθήθηκαν ακριβώς, αυτό που πιθανόν δεν κατάλαβαν ―ή δεν τους ενδιέφερε να δώσουν― σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι έτσι αλλοιώνεται σε σημαντικό βαθμό ο δραματουργικός σχεδιασμός του έργου. Από την άλλη εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η ταινία του Derek Jarman που λειτουργεί πέρα από τις προθέσεις του συνθέτη ως ένα μουσικό/οπτικό/δραματικό σχόλιο για το έργο του Wilfred Owen βλ. παρακάτω).
Το έργο απαιτεί ένα τεράστιο σύνολο που αποτελείται από τρεις σολίστ (σοπράνο, τενόρο & βαρύτονο), μικτή χορωδία, χορωδία αγοριών (που συνοδεύεται χωριστά από αρμόνιο ―και όχι εκκλησιαστικό όργανο) και δυο ορχήστρες (μια μεγάλη συμφωνική ορχήστρα με εκκλησιαστικό όργανο ―χωριστά από το αρμόνιο που συνοδεύει τη χορωδία των αγοριών― και μια ορχήστρα δωματίου, κάθε μια από τις δυο ορχήστρες έχει το δικό της μαέστρο).
Στο τυπικό κείμενο της Λατινικής Νεκρώσιμης Ακολουθίας ο Britten έχει προσθέσει εμβόλιμα εννέα ποιήματα του Wilfred Owen που διακόπτουν τη ροή του Requiem.
Σε σχέση με τα κείμενα (Λατινική Ακολουθία & ποιήματα) και τη λειτουργία τους μέσα στο έργο έχει σημασία το πως τοποθετεί και τι ρόλο δίνει στα διάφορα μέρη του συνόλου που χρησιμοποιεί. Η διάταξη του συνόλου είναι η εξής:
Στο κέντρο της σκηνής είναι τοποθετημένη η συμφωνική ορχήστρα. Πίσω από αυτήν και μπροστά από το εκκλησιαστικό όργανο βρίσκεται η μικτή χορωδία. Αυτό θα το ονομάσουμε Σύνολο Α. Σε αυτό ανήκει και η σοπράνο. Το διευθύνει ο πρώτος μαέστρος. Το Σύνολο Α είναι ένα τυπικό σύνολο ενός Requiem: ορχήστρα, χορωδία, εκκλησιαστικό όργανο, σολίστ, αρχιμουσικός. Το σύνολο Α παρουσιάζει τη μουσική της Λατινικής Ακολουθίας.
Στην δεξιά άκρη της σκηνής, λίγο πιο μπροστά και κάθετα στη συμφωνική ορχήστρα (σαν να βρίσκεται στη σκιά της και έτσι είναι υπό μια έννοια) είναι τοποθετημένη η μικρή ορχήστρα δωματίου. Το σύνολο διευθύνει ο δεύτερος μαέστρος. Αυτό θα ονομάσουμε Σύνολο Β. Στο Σύνολο Β ανήκουν ο τενόρος και ο βαρύτονος. Το Σύνολο Β διακόπτει το Σύνολο Α για να παρουσιάσει τα ποιήματα του Wilfred Owen.
Στο άλλο άκρο της διαγωνίου από το Σύνολο Β, στο πίσω αριστερό μέρος της σκηνής βρίσκεται, τοποθετημένη διαγώνια, η χορωδία των αγοριών και το αρμόνιο που τη συνοδεύει. Πρόκειται για το Σύνολο Γ. Ο συνθέτης επισημαίνει στην παρτιτούρα ότι το σύνολο αυτό πρέπει να ακούγεται απόμακρο. Η μουσική του δεν ανήκει πουθενά.
Αυτά ορίζει ο συνθέτης στην παρτιτούρα αλλά θα προσέθετα ότι με Κεητζιανούς όρους υπάρχει και ένα Σύνολο Δ στο έργο που συμμετέχει στη δραματουργία του War Requiem χωρίς να το γνωρίζει. Πρόκειται για το ίδιο το κοινό.
Όμως πως συνδέονται δραματουργικά όλα αυτά;
Αυτό που εξελίσσεται είναι η αναπαράσταση μιας θρησκευτικής τελετής στη μνήμη των νεκρών του πολέμου. Το σύνολο Α, οι κληρικοί, το ιερατείο, έχει μαζευτεί και είναι επιφορτισμένο με την διεκπεραίωση αυτής της τελετής. Από κάτω έχει μαζευτεί το Σύνολο Δ, πρόκειται για τους πιστούς που έχουν έρθει για να θρηνήσουν και να αποτίσουν φόρο τιμής στους νεκρούς τους. Όμως έξω από αυτούς, "αόρατο" στα Σύνολα Α & Δ, βρίσκεται το Σύνολο Β, με τον τενόρο και το βαρύτονο. Είναι οι ίδιοι οι νεκροί του πολέμου. Ψυχές, φαντάσματα, που άλλοτε είναι χαμένες στα σκοτάδια τους κι άλλοτε παρακολουθούν τους ζωντανούς (Α & Δ) να προσεύχονται και σχολιάζουν πολύ πικρά όσα συμβαίνουν και όσα έχουν συμβεί. Στο άλλο άκρο πολύ μακρυά από τον σκοτεινό κόσμο των νεκρών βρίσκεται το σύνολο Γ, η χορωδία των αγοριών. Αυτοί είναι οι Άγγελοι, το θεϊκό, υπερφυσικό στοιχείο. Αυτό στο οποίο προσεύχονται και εναποθέτουν τις ελπίδες τους οι ζωντανοί και στο οποίο καθόλου δεν ελπίζουν πια οι νεκροί. Για αυτό ο Britten ζητάει να είναι απόμακρο αυτό το σύνολο. Το Σύνολο Γ βρίσκεται πάνω από όλα αυτά και τα παρακολουθεί, αλλά είναι πολύ, πολύ μακρυά και είναι τελείως ψυχρό (στην ψυχρότητα αυτή συμβάλλει πολύ η χρήση του αρμονίου ως συνοδείας που διαφοροποιεί έντονα την ηχοχρωματική ταυτότητα του συνόλου αυτού ―είναι μονοδιάστατη σαν "ψεύτικη ζωγραφιά" σε αντίθεση με την πολυδιάστατη ορχηστρική των άλλων συνόλων) και δε συγκινείται ούτε συμμετέχει ιδιαίτερα στο δράμα που εξελίσσεται. Μπορεί όλη η τελετή να απευθύνεται σε αυτό, αλλά αυτό μένει ασυγκίνητο. Σα να μην υπάρχει. Ίσα-ίσα διάφορες "επεμβάσεις" του έχουν σαν αποτέλεσμα να εμφανίσουν ανατριχιαστικά περισσότερο κοντόφθαλμους και ανόητους τους ζωντανούς από όσο ήδη τους σχολιάζουν οι νεκροί.
Ο Μπρίττεν αντιμετωπίζει τη θρησκευτική τελετή ως αυτό που ο ίδιος βλέπει ότι είναι: κάτι ψεύτικο. Φτιάχνει λοιπόν μια μουσική/θεατρική παράσταση, μια ιδιότυπη όπερα που έχει ως θέμα της τη θεατρικότητα (και εν μέρει την υποκρισία) μιας θρησκευτικής τελετής.
Υπάρχουν κάποια στοιχεία στο War Requiem που νομίζω ότι εξηγούν πολύ καλά γιατί, πρόκειται επίσης για στοιχεία που αυτή η σημασία τους στην οργάνωση του έργου δεν έχω βρει να επισημαίνεται (από όλους σχεδόν επισημαίνονται τα θεατρικά στοιχεία του έργου, αλλά δεν θυμάμαι να συσχετίζονται αυτά με τις αθεϊστικές αντιλήψεις του συνθέτη).
Το War Requiem ήταν παραγγελία για τα εγκαίνια του καθεδρικού του Κόβεντρι το Μάιο του 1962. Ο ναός είχε υποστεί ζημιές από τους βομβαρδισμούς και μετά από πολύχρονες επισκευές θα ξανάνοιγε. Στο μυαλό του Britten το έργο πήρε πολλές και διαφορετικές διαστάσεις από ένα συνηθισμένο Requiem. Το Requiem είναι αφιερωμένο στους Roger Burney, Piers Dunkerley, David Gill, Michael Halliday, στενούς φίλους του συνθέτη, που σκοτώθηκαν υπηρετώντας το Βρετανικό Ναυτικό κατά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Britten το θεωρούσε "κάλεσμα ειρήνης" και για αυτό προόριζε τους ρόλους των τριών σολίστ (σοπράνο, τενόρο & βαρύτονο) για την Galina Vishnevskaya (σύζυγο του Mstsilav Rostropovich), τον Peter Pears και τον Dietrich Fischer-Dieskau, δηλ. μια Ρωσίδα, έναν Βρετανό κι έναν Γερμανό (τελικά οι Σοβιετικοί δεν δώσανε άδεια στην Vishnevskaya να ταξιδέψει για την πρεμιέρα του έργου, το μέρος της σοπράνο τραγούδησε η Heather Harper).
Το έργο αποδείχτηκε από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του Britten, ίση αν όχι μεγαλύτερη από τον Peter Grimes. Ήταν τέτοια η επιτυχία και τόσες οι απανωτές εκτελέσεις του τόσο στη Βρετανία όσο και στο εξωτερικό που ο Igor Stravinsky ενοχλημένος είχε πει: "Αυτές τις μέρες δεν τολμάει κανείς να μιλήσει σε Άγγλους για μουσική, θα του τρίψουν τον Britten στη μούρη"*.
(*μικρή παρέκβαση: στενός συνεργάτης του Stravinsky ήταν ο W.H.Auden, πχ libretto της όπερας Rake's Progress, o Auden επίσης υπήρξε κάτι μεταξύ πνευματικού πατέρα και πυγμαλίωνα για τον Britten, παρότι ο Auden τον είχε ερωτευτεί ο νεαρός (και τελείως άπειρος) τότε Britten δεν ενέδωσε. Η σχέση τους παρέμεινε πλατωνική και τελείωσε άσχημα. Ο Auden έκτοτε δεν έχανε ευκαιρία να βγάζει κάθε είδους μικρότητα. Έτσι έλεγε στον Stravinsky διάφορα ψέμματα για τον Britten: Ο Britten είπε αυτό κι εκείνο για σένα κτλ. Στην πραγματικότητα ο Britten θαύμαζε τον Stravinsky, όμως ο Stravinsky έμεινε να έχει πολύ διαφορετική εντύπωση. Η σύνθετη και δύσκολη σχέση του Auden και του Britten βρίσκεται στο κέντρο του θεατρικού έργου του Alan Bennett, The habit of art, που πρωτοπαρουσιάστηκε πέρισι στο Λονδίνο).
Ο Britten είχε ήδη καθιερωθεί ως συνθέτης όπερας και ο ίδιος μάλλον είχε συνηθίσει πια να αντιμετωπίζει τη μουσική με όρους δραματουργίας. Η μουσική του είχε σταδιακά σχηματίσει ένα ολόκληρο οπλοστάσιο τεχνικών, συμβολισμών και σημείων που του έδιναν τη δυνατότητα να χειρίζεται με μεγάλη ευκολία και ταχύτητα και τα πιο μεγάλα projects (ο Oliver Knussen παρατηρεί ότι ο όγκος και ο ρυθμός παραγωγής του Britten μετά τον Peter Grimes είναι μεγαλύτερος και από αυτόν του Mozart).
Έτσι ο Britten συνηθισμένος να γράφει όπερες και έχοντας κριτική στάση απέναντι στη θρησκεία γράφει το War Requiem όχι σα μουσική μιας θρησκευτικής τελετής αλλά σαν να πρόκειται για ένα περίεργο θέατρο μέσα στο οποίο υπάρχουν διάφορα επίπεδα. Μπορούμε να δούμε το έργο περίπου σα μια σειρά από μετα-αφηγήσεις οι οποίες βρίσκονται η μια μέσα στην άλλη.
Όλα ξεκινούν από τη σύσταση του συνόλου που απαιτείται για την εκτέλεση του Requiem και τον τρόπο που ο συνθέτης τοποθετεί στη σκηνή τους μουσικούς εκτελεστές του. (Έχω παρακολουθήσει εκτελέσεις όπου ίσως για λόγους οικονομίας ή άλλους οι οδηγίες του Britten στην παρτιτούρα σε σχέση με το πως τοποθετείται το σύνολο δεν ακολουθήθηκαν ακριβώς, αυτό που πιθανόν δεν κατάλαβαν ―ή δεν τους ενδιέφερε να δώσουν― σε αυτές τις περιπτώσεις είναι ότι έτσι αλλοιώνεται σε σημαντικό βαθμό ο δραματουργικός σχεδιασμός του έργου. Από την άλλη εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει η ταινία του Derek Jarman που λειτουργεί πέρα από τις προθέσεις του συνθέτη ως ένα μουσικό/οπτικό/δραματικό σχόλιο για το έργο του Wilfred Owen βλ. παρακάτω).
Το έργο απαιτεί ένα τεράστιο σύνολο που αποτελείται από τρεις σολίστ (σοπράνο, τενόρο & βαρύτονο), μικτή χορωδία, χορωδία αγοριών (που συνοδεύεται χωριστά από αρμόνιο ―και όχι εκκλησιαστικό όργανο) και δυο ορχήστρες (μια μεγάλη συμφωνική ορχήστρα με εκκλησιαστικό όργανο ―χωριστά από το αρμόνιο που συνοδεύει τη χορωδία των αγοριών― και μια ορχήστρα δωματίου, κάθε μια από τις δυο ορχήστρες έχει το δικό της μαέστρο).
Στο τυπικό κείμενο της Λατινικής Νεκρώσιμης Ακολουθίας ο Britten έχει προσθέσει εμβόλιμα εννέα ποιήματα του Wilfred Owen που διακόπτουν τη ροή του Requiem.
Σε σχέση με τα κείμενα (Λατινική Ακολουθία & ποιήματα) και τη λειτουργία τους μέσα στο έργο έχει σημασία το πως τοποθετεί και τι ρόλο δίνει στα διάφορα μέρη του συνόλου που χρησιμοποιεί. Η διάταξη του συνόλου είναι η εξής:
Στο κέντρο της σκηνής είναι τοποθετημένη η συμφωνική ορχήστρα. Πίσω από αυτήν και μπροστά από το εκκλησιαστικό όργανο βρίσκεται η μικτή χορωδία. Αυτό θα το ονομάσουμε Σύνολο Α. Σε αυτό ανήκει και η σοπράνο. Το διευθύνει ο πρώτος μαέστρος. Το Σύνολο Α είναι ένα τυπικό σύνολο ενός Requiem: ορχήστρα, χορωδία, εκκλησιαστικό όργανο, σολίστ, αρχιμουσικός. Το σύνολο Α παρουσιάζει τη μουσική της Λατινικής Ακολουθίας.
Στην δεξιά άκρη της σκηνής, λίγο πιο μπροστά και κάθετα στη συμφωνική ορχήστρα (σαν να βρίσκεται στη σκιά της και έτσι είναι υπό μια έννοια) είναι τοποθετημένη η μικρή ορχήστρα δωματίου. Το σύνολο διευθύνει ο δεύτερος μαέστρος. Αυτό θα ονομάσουμε Σύνολο Β. Στο Σύνολο Β ανήκουν ο τενόρος και ο βαρύτονος. Το Σύνολο Β διακόπτει το Σύνολο Α για να παρουσιάσει τα ποιήματα του Wilfred Owen.
Στο άλλο άκρο της διαγωνίου από το Σύνολο Β, στο πίσω αριστερό μέρος της σκηνής βρίσκεται, τοποθετημένη διαγώνια, η χορωδία των αγοριών και το αρμόνιο που τη συνοδεύει. Πρόκειται για το Σύνολο Γ. Ο συνθέτης επισημαίνει στην παρτιτούρα ότι το σύνολο αυτό πρέπει να ακούγεται απόμακρο. Η μουσική του δεν ανήκει πουθενά.
Αυτά ορίζει ο συνθέτης στην παρτιτούρα αλλά θα προσέθετα ότι με Κεητζιανούς όρους υπάρχει και ένα Σύνολο Δ στο έργο που συμμετέχει στη δραματουργία του War Requiem χωρίς να το γνωρίζει. Πρόκειται για το ίδιο το κοινό.
Όμως πως συνδέονται δραματουργικά όλα αυτά;
Αυτό που εξελίσσεται είναι η αναπαράσταση μιας θρησκευτικής τελετής στη μνήμη των νεκρών του πολέμου. Το σύνολο Α, οι κληρικοί, το ιερατείο, έχει μαζευτεί και είναι επιφορτισμένο με την διεκπεραίωση αυτής της τελετής. Από κάτω έχει μαζευτεί το Σύνολο Δ, πρόκειται για τους πιστούς που έχουν έρθει για να θρηνήσουν και να αποτίσουν φόρο τιμής στους νεκρούς τους. Όμως έξω από αυτούς, "αόρατο" στα Σύνολα Α & Δ, βρίσκεται το Σύνολο Β, με τον τενόρο και το βαρύτονο. Είναι οι ίδιοι οι νεκροί του πολέμου. Ψυχές, φαντάσματα, που άλλοτε είναι χαμένες στα σκοτάδια τους κι άλλοτε παρακολουθούν τους ζωντανούς (Α & Δ) να προσεύχονται και σχολιάζουν πολύ πικρά όσα συμβαίνουν και όσα έχουν συμβεί. Στο άλλο άκρο πολύ μακρυά από τον σκοτεινό κόσμο των νεκρών βρίσκεται το σύνολο Γ, η χορωδία των αγοριών. Αυτοί είναι οι Άγγελοι, το θεϊκό, υπερφυσικό στοιχείο. Αυτό στο οποίο προσεύχονται και εναποθέτουν τις ελπίδες τους οι ζωντανοί και στο οποίο καθόλου δεν ελπίζουν πια οι νεκροί. Για αυτό ο Britten ζητάει να είναι απόμακρο αυτό το σύνολο. Το Σύνολο Γ βρίσκεται πάνω από όλα αυτά και τα παρακολουθεί, αλλά είναι πολύ, πολύ μακρυά και είναι τελείως ψυχρό (στην ψυχρότητα αυτή συμβάλλει πολύ η χρήση του αρμονίου ως συνοδείας που διαφοροποιεί έντονα την ηχοχρωματική ταυτότητα του συνόλου αυτού ―είναι μονοδιάστατη σαν "ψεύτικη ζωγραφιά" σε αντίθεση με την πολυδιάστατη ορχηστρική των άλλων συνόλων) και δε συγκινείται ούτε συμμετέχει ιδιαίτερα στο δράμα που εξελίσσεται. Μπορεί όλη η τελετή να απευθύνεται σε αυτό, αλλά αυτό μένει ασυγκίνητο. Σα να μην υπάρχει. Ίσα-ίσα διάφορες "επεμβάσεις" του έχουν σαν αποτέλεσμα να εμφανίσουν ανατριχιαστικά περισσότερο κοντόφθαλμους και ανόητους τους ζωντανούς από όσο ήδη τους σχολιάζουν οι νεκροί.
Ο Μπρίττεν αντιμετωπίζει τη θρησκευτική τελετή ως αυτό που ο ίδιος βλέπει ότι είναι: κάτι ψεύτικο. Φτιάχνει λοιπόν μια μουσική/θεατρική παράσταση, μια ιδιότυπη όπερα που έχει ως θέμα της τη θεατρικότητα (και εν μέρει την υποκρισία) μιας θρησκευτικής τελετής.
26/10/10
24/10/10
Leopold!
Μπορεί να λέτε ό,τι θέλετε για τον Stokowski, ο τύπος όμως είναι cult.
To επεισόδιο λέγεται Long-Haired Hare. Το είχα δει στα γεννοφάσκια μου και μου το θύμισε ένας παλίκαρος πρόσφατα. Λίγα λόγια για τον Bugs...
21/10/10
Aβρότητες
Κλασική μουσική σημαίνει πάνω απ' όλα σοβαρότητα κι επίπεδο.
Scat "ological" Songs: Pox on you
Scat "ological" Songs: Pox on you
18/10/10
Ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα
Καθώς τα χρόνια περνούσαν και η κατάθλιψη, τα προβλήματα από την κατάχρηση αλκοόλ βάραιναν όλο και περισσότερο πάνω του, η μουσική του Ντμίτρι Σοστακόβιτς γινόταν όλο και πιο σκοτεινή, πιο εσωτερική. Παρά την τονική γλώσσα του συνθέτη αυτή η μουσική κάθε άλλο παρά εύκολα προσβάσιμη είναι. Αντιθέτως μου δίνει την εντύπωση πως είναι επίτηδες κλειστή και δύσκολη γιατί κρύβει μυστικά, πράγματα που πονάνε πολύ ή που είναι πολύ σημαντικά, ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι ο συνθέτης δήλωσε ότι στράφηκε στο τέλος προς τη φωνητική μουσική γιατί το κοινό ανταποκρίνεται με μεγαλύτερη ευκολία και αυθορμητισμό όταν υπάρχει κείμενο. Φράση που εξάλλου κρύβει αρκετή πικρία.
Ακούμε τα δυο πρώτα τραγούδια από τον κύκλο 6 Ποιήματα της Μαρίνα Τσβετάγιεβα, έργο 143α. Πρόκειται κατά τη γνώμη μου για αριστούργημα, έργο που χωρίς κανένα ενδοιασμό τοποθετώ δίπλα στα τραγούδια για νεκρά παιδιά του Γκούσταβ Μάλερ, που όμως ίσως ποτέ δε γίνει εξίσου δημοφιλές με τον κύκλο του Μάλερ εξαιτίας του εσωτερικού, ερμητικού χαρακτήρα του. Η εκτέλεση με τους Wenkel & Haitink/Concertgebouw είναι καλή, αλλά πιστεύω ότι μεγάλες ερμηνείες αυτής της μουσικής δεν έχουν ακόμα υπάρξει (θυμίζω την φράση του Hans Rosbaud, "η σύγχρονη μουσική δεν είναι δύσκολη, είναι απλώς κακοπαιγμένη").
6 Poems of Marina Tsvetaeva, Op.143a, I. My Poems
6 Poems of Marina Tsvetaeva, Op.143a, II. Such tenderness
Ακούμε τα δυο πρώτα τραγούδια από τον κύκλο 6 Ποιήματα της Μαρίνα Τσβετάγιεβα, έργο 143α. Πρόκειται κατά τη γνώμη μου για αριστούργημα, έργο που χωρίς κανένα ενδοιασμό τοποθετώ δίπλα στα τραγούδια για νεκρά παιδιά του Γκούσταβ Μάλερ, που όμως ίσως ποτέ δε γίνει εξίσου δημοφιλές με τον κύκλο του Μάλερ εξαιτίας του εσωτερικού, ερμητικού χαρακτήρα του. Η εκτέλεση με τους Wenkel & Haitink/Concertgebouw είναι καλή, αλλά πιστεύω ότι μεγάλες ερμηνείες αυτής της μουσικής δεν έχουν ακόμα υπάρξει (θυμίζω την φράση του Hans Rosbaud, "η σύγχρονη μουσική δεν είναι δύσκολη, είναι απλώς κακοπαιγμένη").
6 Poems of Marina Tsvetaeva, Op.143a, I. My Poems
6 Poems of Marina Tsvetaeva, Op.143a, II. Such tenderness
10/10/10
Ο chef πέθανε, ζήτω ο chef
Γεια σας μάγκες και μάγκισσες,
αφού μου hackεψαν τον παλιό λογαριασμό, τα φτύσε ο υπολογιστής μου και δούλεψα όλον τον Σεπτέμβριο σα σκύλί σε μια παραγωγή, άνοιξα καινουριο email και σας γράφω από το ολοκαίνουριο macbook μου την παρούσα ανάρτηση. Το macboοk ακόμη δεν το έχω στήσει κανονικά, έχει ακόμη πολύ δουλειά - προσφέρθηκε κι ο Waldorf να μου δώσει μερικά προγράμματα - αλλά φυσάει το άτιμο. Έχω επιτέλους ένα DVD που τρέχει και τα ανεμιστηράκια δεν μου παίρνουν πια τα αυτιά.
Γι' αυτήν την πρώτη ανάρτηση θα αναπληρώσω την έλλειψη των Beecham Stories που παρατηρήθηκε αναγκαστικά τους τελευταίους μήνες. Την ερχόμενη βδομάδα θα γράψω και για τις διαφορές στις εκτελέσεις του Bernstein που χρωστάω από τον Αύγουστο.
Attitudes to composers
Mozart:
He emancipated music from the bonds of a formal age, while remaining the true voice of the 18th century. His new sentiment or emotion, as expressed by a matchless technique, was his supreme gift to the world. That sentiment was an intimacy, a masculine tenderness, unique - something confiding, affectionate.
Beethoven:
The best of Beethoven's music, excepting the first four of his piano concertos, and the third, fourth and sixth symphonies, is second-rate, measured by values set up by Mozart.
Bach:
Too much counterpoint - and what is worse, Protestant counterpoint.
Wagner:
A genius, no doubt; but too often excessively theatrical and emotional. Lohengrin was his only stylish work - the Germans have no idea of style.
Britten:
The only English composer worth while that has emanated from one of our colleges of music.
30/9/10
Η επανάληψη της ιστορίας
Ο μάγειρας κάθε τόσο θα διαβάσει στο web κάποιο κείμενο για το market share της Apple όπου κάποιος αναλυτής, δημοσιογράφος ή άλλος ειδήμων θα προβλέπει ότι είναι αναπόφευκτο να επαναληφθεί και στην περίπτωση των iPhone και iPad αυτό που συνέβη με τους Macintosh και τα PCs και θα μου το στείλει να το δω.
Τα βαριέμαι αυτά τα κείμενα και βαριέμαι να εξηγώ γιατί αυτό δε θα συμβεί και γιατί έτσι κι αλλιώς στην περίπτωση της Apple το μερίδιο αγοράς δεν έχει την ίδια σημασία που έχει για το Google ή τη Microsoft. Μια από τις καλύτερες απαντήσεις, που έτυχε να διαβάσω τελευταία, σε αυτές τις Κασσάνδρες δίνει ο Mark Sigal στο κείμενο του, Apple's segmentation strategy, and the folly of conventional wisdom.
Τα βαριέμαι αυτά τα κείμενα και βαριέμαι να εξηγώ γιατί αυτό δε θα συμβεί και γιατί έτσι κι αλλιώς στην περίπτωση της Apple το μερίδιο αγοράς δεν έχει την ίδια σημασία που έχει για το Google ή τη Microsoft. Μια από τις καλύτερες απαντήσεις, που έτυχε να διαβάσω τελευταία, σε αυτές τις Κασσάνδρες δίνει ο Mark Sigal στο κείμενο του, Apple's segmentation strategy, and the folly of conventional wisdom.
23/9/10
Μουσική Διασκέδασης
Η παρέα αποτελούνταν από ανθρώπους της ηλικίας μου. Μόνη εξαίρεση ήταν εκείνη. Μπορεί να ήταν ηλικιωμένη πια, αλλά με την πρώτη ματιά καταλάβαινες πως ήταν ακόμα γεμάτη ενέργεια και πάθος. Η παρουσία της τους είχε μαγνητίσει όλους. Όμως και η ίδια πρέπει να απολάμβανε την προσοχή και το ενδιαφέρον των νεώτερών της. Κάποια στιγμή ο Γιώργος γύρισε και μου ψυθίρισε: "τη θαυμάζω και τη φοβάμαι λίγο· νομίζω ότι μπορεί με ένα μόνο βλέμμα να με διαβάσει σαν ανοιχτό βιβλίο".
Το ξεδίπλωμα της μνήμης της την οδήγησε να διηγηθεί ιστορίες για τον Τσιτσάνη και τη Μπέλλου που τους ήξερε προσωπικά. Κι από εκεί άρχισε να τραγουδάει. Με καημό και εσωτερική ένταση. Η παρέα την ακολούθησε, έπιασαν να σιγοτραγουδούν μαζί της. Μετά τα ρεμπέτικα, θυμήθηκε ηπειρώτικα τραγούδια, ο τόπος καταγωγής της, έπειτα διάφορα τραγούδια του Θεοδωράκη και δε θυμάμαι τι άλλο. Καθόμουν σιωπηλός σε μια γωνιά και παρατηρούσα πόσο πιο όμορφοι γίνονται οι άνθρωποι τέτοιες στιγμές.
Κάποια στιγμή πρόσεξε ότι δεν συμμετείχα και στράφηκε σε μένα. "Είστε κλασικός μουσικός;", ρώτησε. Έγνεψα καταφατικά. "Τι παίζετε;", "Πιάνο", "Και παίζετε μόνο από παρτιτούρα; Πως να πω: εμπειρικά παίζετε; με το αφτί;". Κάθε άλλη απάντηση θα απαιτούσε εξήγηση το μήκος της οποίας θα ξενέρωνε την παρέα κι έτσι απάντησα ένα ξερό "Όχι, μόνο από παρτιτούρα". Όμως εκείνη επέμενε, "Και όταν ακούτε μουσική, τι ακούτε;", "Ακούω κυρίως σύγχρονη μουσική". "Τι εννοείτε;", ρώτησε. Εξήγησα όσο πιο σύντομα μπορούσα ―οι άλλοι είχαν ήδη αρχίσει να κοιτούν περίεργα. "Ναι, αλλά όταν θέλετε να διασκεδάσετε τι μουσική ακούτε;". Την κοίταξα χωρίς να πω τίποτα. Σαν να με είχε διαβάσει απάντησε μόνη της, "Αυτή η μουσική που λέτε είναι η διασκέδασή σας". Έγνεψα ναι. Κοιταχτήκαμε στα μάτια για μερικές στιγμές ακόμα και ύστερα γύρισε στην παρέα. Ήμουν χαμένη περίπτωση, μπορεί το κέφι τους να με έκανε να χαμογελώ με συμπάθεια, αλλά τα τραγούδια τους δεν ήταν ικανά να με διασκεδάσουν.
Ο Μωρίς Ραβέλ έχει πει ότι αυτό που τον ένοιαζε καθώς έγραφε το κοντσέρτο για πιάνο, ήταν να γράψει μουσική που θα διασκεδάσει. Μπορεί η μουσική του να μην οδηγεί τα πλήθη να βαράνε παλαμάκια, να ανέβουν στα τραπέζια και τις πίστες, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν εννοώ έτσι την διασκέδαση. Όσο και αν δεν το καταλαβαίνουν πολλοί εγώ διασκεδάζω με αυτό:
Maurice Ravel: Piano Concerto, II. Adagio assai
Το ξεδίπλωμα της μνήμης της την οδήγησε να διηγηθεί ιστορίες για τον Τσιτσάνη και τη Μπέλλου που τους ήξερε προσωπικά. Κι από εκεί άρχισε να τραγουδάει. Με καημό και εσωτερική ένταση. Η παρέα την ακολούθησε, έπιασαν να σιγοτραγουδούν μαζί της. Μετά τα ρεμπέτικα, θυμήθηκε ηπειρώτικα τραγούδια, ο τόπος καταγωγής της, έπειτα διάφορα τραγούδια του Θεοδωράκη και δε θυμάμαι τι άλλο. Καθόμουν σιωπηλός σε μια γωνιά και παρατηρούσα πόσο πιο όμορφοι γίνονται οι άνθρωποι τέτοιες στιγμές.
Κάποια στιγμή πρόσεξε ότι δεν συμμετείχα και στράφηκε σε μένα. "Είστε κλασικός μουσικός;", ρώτησε. Έγνεψα καταφατικά. "Τι παίζετε;", "Πιάνο", "Και παίζετε μόνο από παρτιτούρα; Πως να πω: εμπειρικά παίζετε; με το αφτί;". Κάθε άλλη απάντηση θα απαιτούσε εξήγηση το μήκος της οποίας θα ξενέρωνε την παρέα κι έτσι απάντησα ένα ξερό "Όχι, μόνο από παρτιτούρα". Όμως εκείνη επέμενε, "Και όταν ακούτε μουσική, τι ακούτε;", "Ακούω κυρίως σύγχρονη μουσική". "Τι εννοείτε;", ρώτησε. Εξήγησα όσο πιο σύντομα μπορούσα ―οι άλλοι είχαν ήδη αρχίσει να κοιτούν περίεργα. "Ναι, αλλά όταν θέλετε να διασκεδάσετε τι μουσική ακούτε;". Την κοίταξα χωρίς να πω τίποτα. Σαν να με είχε διαβάσει απάντησε μόνη της, "Αυτή η μουσική που λέτε είναι η διασκέδασή σας". Έγνεψα ναι. Κοιταχτήκαμε στα μάτια για μερικές στιγμές ακόμα και ύστερα γύρισε στην παρέα. Ήμουν χαμένη περίπτωση, μπορεί το κέφι τους να με έκανε να χαμογελώ με συμπάθεια, αλλά τα τραγούδια τους δεν ήταν ικανά να με διασκεδάσουν.
Ο Μωρίς Ραβέλ έχει πει ότι αυτό που τον ένοιαζε καθώς έγραφε το κοντσέρτο για πιάνο, ήταν να γράψει μουσική που θα διασκεδάσει. Μπορεί η μουσική του να μην οδηγεί τα πλήθη να βαράνε παλαμάκια, να ανέβουν στα τραπέζια και τις πίστες, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν εννοώ έτσι την διασκέδαση. Όσο και αν δεν το καταλαβαίνουν πολλοί εγώ διασκεδάζω με αυτό:
Maurice Ravel: Piano Concerto, II. Adagio assai
12/9/10
Μια καλλιτεχνική ανάρτηση
Επειδή είμαι λίγο αργός και δεν τα πιάνω εύκολα, εξηγήστε μου απλά, με δικά σας λόγια ποια είναι η διαφορά ανάμεσα σε έναν Καλλιτεχνικό Διευθυντή και έναν Καλλιτεχνικό Σύμβουλο και γιατί κανείς να προτιμήσει τον δεύτερο;
UPDATE:
Μαζί με τα ευχάριστα από το ΜΜΘ, διαβάζω και άλλα ευχάριστα καλλιτεχνικά-καπιταλιστικά. Τελικά πρέπει να παραδεχθώ ότι μπορεί να σκέφτομαι όταν την βλέπω στην τηλεόραση "Πω πω, μα τι συμπεθέρα!", αλλά η Λούκα κρύβει μέσα της μια τρελή αλτερνατίβα.
UPDATE:
Μαζί με τα ευχάριστα από το ΜΜΘ, διαβάζω και άλλα ευχάριστα καλλιτεχνικά-καπιταλιστικά. Τελικά πρέπει να παραδεχθώ ότι μπορεί να σκέφτομαι όταν την βλέπω στην τηλεόραση "Πω πω, μα τι συμπεθέρα!", αλλά η Λούκα κρύβει μέσα της μια τρελή αλτερνατίβα.
11/9/10
Το βάρβαρο παρελθόν
Ακούω μουσική του ιαπωνικής καταγωγής αμερικανού συνθέτη Steven Kazuo Takasugi. Η χάρη και η εκφραστική δύναμή της πραγματικά με εντυπωσιάζουν. Σκέφτομαι ότι μπροστά σε αυτό το μείγμα ιαπωνικής-αμερικανικής κομψότητας, το δοξασμένο πτώμα που ονομάζουμε κλασική μουσική μοιάζει με κάτι χοντροκομμένο και κακόγουστο.
(Στο link παραπάνω εκτός από βιογραφικά στοιχεία, θα βρείτε πληροφορίες για να κατεβάσετε μουσική του Takasugi).
(Στο link παραπάνω εκτός από βιογραφικά στοιχεία, θα βρείτε πληροφορίες για να κατεβάσετε μουσική του Takasugi).
7/9/10
Αρχές Ενορχήστρωσης
O Νικολάι Ρίμσκι-Κόρσακοφ είναι χωρίς αμφιβολία ο μεγαλύτερος δάσκαλος ενορχήστρωσης του 19ου αιώνα. Σημαντικό έργο των τελευταίων χρόνων της ζωής του είναι το σύγγραμμά του "Αρχές Ενορχήστρωσης", ένα θεωρητικό έργο που αν προλάβαινε να ολοκληρώσει όπως το σχεδίαζε θα είχε κολοσσιαίες διαστάσεις.
Όταν σπούδαζα είχα αγοράσει την αγγλική μετάφραση αυτού του έργου στην έκδοση της Dover. Το είχα ξεφυλλίσει βιαστικά μερικές φορές και μετά το έβαλα στην άκρη. Απεριόριστος χρόνος δεν υπήρχε, το κείμενο έδειχνε την ηλικία του και υπήρχαν άλλα βιβλία που μου ήταν πολύ πιο χρήσιμα στην μελέτη του αντικειμένου, που εξάλλου είναι στο μεγαλύτερο βαθμό πρακτική, δε μαθαίνεις τόσο διαβάζοντας εγχειρίδια, όσο μελετώντας παρτιτούρες και ενορχηστρώνοντας. Το βιβλίο το είχα ξεχάσει και μάζευε σκόνη στη βιβλιοθήκη μου.
Μέσα στο καλοκαίρι αποφάσισα πως ήταν καιρός να το προσέξω λίγο περισσότερο. Διαβάζοντας το απόσπασμα της εισαγωγής της πρώτης έκδοσης του έργου όπως υπάρχει στην αγγλική μετάφραση των εκδόσεων Dover σκέφτηκα ότι είναι εξαιρετικό συμπλήρωμα στην κριτική που έχουμε κάνει παλαιότερα στις ενορχηστρώσεις του Σαίνμπεργκ, του Ραβέλ, του Βέμπερν και του Στοκόφσκι. Νομίζω ότι ο Κόρσακοφ δικαιώνει την κριτική μας στο θέμα αυτό (και σημειώνω ότι τουλάχιστον εγώ ―αλλά το πιθανότερο και ο Σουηδός μάγειρας― όταν έγραφα εκείνες τις αναρτήσεις δεν είχα υπόψη μου αυτό το κείμενο).
Ευτυχώς στα Google Books υπάρχουν αποσπάσματα της ίδιας έκδοσης που έχω. Ανάμεσα σε αυτά είναι και ο Πρόλογος κι έτσι γλιτώνω να πληκτρολογήσω το κείμενο. Διαβάστε λοιπόν τις θέσεις του Κόρσακοφ για την ενορχήστρωση παρακάτω.
Το κείμενο χωρίζεται σε δυο ενότητες. Στο πρώτο μισό ο Κόρσακοφ ασχολείται με πιο γενικά, αισθητικά και καλλιτεχνικά ζητήματα, παρουσιάζει πως ο ίδιος προσεγγίζει και αντιλαμβάνεται το αντικείμενο. Στο δεύτερο μισό καταπιάνεται με πιο πρακτικά θέματα. Αυτό που διαπίστωσα διαβάζοντάς το είναι ότι οι βασικές αισθητικές και καλλιτεχνικές αρχές που εκθέτει, είναι σε μεγάλο βαθμό ακόμα σε ισχύ. Όμως πέρα από αυτές τις βασικές θέσεις υπάρχουν αρκετά σημεία κυρίως στο δεύτερο μισό όπου η ηλικία του κειμένου δημιουργεί απορίες και προβληματισμό στον σύγχρονο αναγνώστη. Υπήρξαν πράγματα που μου έκαναν εντύπωση όταν τα διάβασα και που δεν είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω τι ακριβώς οδήγησε τον Κόρσακοφ να τα γράψει (μετά από λίγη σκέψη κατάφερα να σχηματίσω κάποιες πιθανές εξηγήσεις).
Ενδιαφέρον έχει το πως ο Ρίμσκι-Κόρσακοφ, σύγχρονός τους καλλιτέχνης, αντιπαραραθέτει τις περιπτώσεις των Βάγκνερ-Μπραμς σε σχέση με την ενορχήστρωση αλλά και γενικότερα το πως αξιολογεί τους συναδέλφους του (πχ δίπλα στους Βάγκνερ, Λιστ, Τσαϊκόφσκι, τοποθετείται και ο Ντελίμπ, ένας ελάσσονος σημασίας συνθέτης για εμάς σήμερα). Ο θαυμασμός του Κόρσακοφ για τη μουσική του Βάγκνερ δεν εκπλήσσει καθόλου. Οι καινοτομίες του Βάγκνερ στον τομέα αυτό είχαν εντυπωσιάσει πολλούς συναδέλφους του σε τέτοιο σημείο ώστε να κάνουν αόρατους τους συχνούς αμφιλεγόμενους ενορχηστρωτικούς χειρισμούς του (ετοιμάζω ανάρτηση ειδικά για αυτό το θέμα). Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επίσης είναι η παρατήρησή του ότι η μουσική σκέψη του Μπραμς (και άλλων συνθετών) από τη φύση της δεν στρέφεται τόσο στο ηχόχρωμα.
Για την ενορχήστρωση ως μια πρακτική που εφαρμόζεται αποσπασμένη από τη δημιουργική διαδικασία της σύνθεσης είναι κατηγορηματικός (όπως κι εμείς): "[It] is an undesirable practice. Many musicians have made this mistake and persist in it". (ίσως ο Στοκόφσκι ήξερε κάτι περισσότερο).
Με απορία και έκπληξη αντιμετώπισα αρκετά σημεία του κειμένου από την παράθεση των αξιωμάτων του και έπειτα. Επισημαίνω και σχολιάζω:
Αυτό που βρίσκω ότι είναι με διαφορά το πιο περίεργο από όσα γράφει είναι τα στάδια από τα οποία λέει ότι περνάει κάποιος που μαθαίνει ενορχήστρωση. Ο νιούφης ενορχηστρωτής λοιπόν κατά τον Κόρσακοφ περνάει μια φάση που τον ενθουσιάζουν τα κρουστά, μετά την καταβρίσκει με την άρπα, μετά περνάει στα πνευστά για να καταλήξει όταν ωριμάσει ότι η πιο ικανή ορχηστρική ομάδα είναι τα έγχορδα.
Ομολογώ ότι δεν πέρασα αυτά τα στάδια και όταν διάβασα για πρώτη φορά το κείμενο βρήκα τελείως αυθαίρετη τη σειρά. Με ποια λογική προκύπτει αυτή; Ρώτησα τον Σουηδό και άλλους συναδέλφους αλλά κανένας δε θυμάται να πέρασε από κάτι τέτοιο. Επιπλέον δεν σκέφτομαι καμιά ορχηστρική ομάδα ως πιο εκφραστική από τις άλλες, δεν αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω κάποια τέτοια αξιολόγηση.
Μια εξήγηση που σκέφτηκα κατόπιν έχει να κάνει με την ηλικία του κειμένου. Εκείνη την εποχή τα πνευστά και ειδικότερα τα χάλκινα μόλις έχουν αρχίσει να σταθεροποιούνται μετά τις κατασκευαστικές και τεχνικές βελτιώσεις τους κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κρουστά. Προστίθενται συνεχώς νέα κρουστά όργανα με νέες δυνατότητες που νωρίτερα κανείς δε φανταζόταν. Επόμενο είναι να υπάρχει ενθουσιασμός για αυτά τα νέα μέσα. Τα έγχορδα από την άλλη είναι η ιστορικά πιο δοκιμασμένη ομάδα. Ο νέος, άπειρος ενορχηστρωτής είναι πιθανόν να στραφεί στα νέα μέσα με τα οποία μπορεί να προκαλέσει αποτελέσματα που θα εντυπωσιάσουν πολύ πιο εύκολα λόγω της καινοτομίας τους. (Η εξήγηση αυτή δε με ικανοποιεί ιδιαίτερα, αλλά αυτό μπόρεσα να σκεφτώ, αν κάποιος έχει κάτι καλύτερο…)
Τέλος μεγάλο ενδιαφέρον για παρόμοιους λόγους έχει και ο κατάλογος έργων/συνθετών που προτείνει για μελέτη (ειδικά οι παρατηρήσεις για τον Μότσαρτ και τον Μπετόβεν!).
For what it's worth…
…ακολουθεί μια άσκηση ιστορικής ενορχήστρωσης από τα φοιτητικά μου χρόνια.
Αρκετά ταιριαστά με το κείμενο της ανάρτησης πρόκειται για ένα πρελούντιο για πιάνο του Ανατόλι Λιάντοφ, ελάσσονος Ρώσου συνθέτη, σύγχρονου του Rimsky-Korsakov.
Πρώτα το πρωτότυπο για πιάνο. Παίζει ο Stephen Coombs (που δε μου αρέσει καθόλου, πολύ γαλατικής αβρότητας και ευαισθησίας ερμηνεία για ρωσική μουσική, αλλά αυτή βρήκα, αυτή θα ακούσετε).
Και ακολουθεί η ενορχηστρωμένη εκδοχή. Προειδοποιώ για να μη φρικάρει κανένας ότι φυσικά δεν πρόκειται για πραγματική ορχήστρα, αλλά για υπολογιστή (βασικά αυτό που καταφέρνει να παίξει από την παρτιτούρα το Finale). Σε αντίθεση με το πιο πάνω… γλαφυρό παίξιμο, παρακάτω η "ερμηνευτική ευαισθησία" τείνει στο μηδέν. Θεωρείστε το κάτι σα μουσική μακέτα. Δεν ισχυρίζομαι ότι πρόκειται για κανένα ενορχηστρωτικό θαύμα. Θεωρώ όμως ότι είναι μια καθόλα σωστή ενορχήστρωση. Μια ιστορικά και στιλιστικά πιστή ενορχήστρωση.
Όταν σπούδαζα είχα αγοράσει την αγγλική μετάφραση αυτού του έργου στην έκδοση της Dover. Το είχα ξεφυλλίσει βιαστικά μερικές φορές και μετά το έβαλα στην άκρη. Απεριόριστος χρόνος δεν υπήρχε, το κείμενο έδειχνε την ηλικία του και υπήρχαν άλλα βιβλία που μου ήταν πολύ πιο χρήσιμα στην μελέτη του αντικειμένου, που εξάλλου είναι στο μεγαλύτερο βαθμό πρακτική, δε μαθαίνεις τόσο διαβάζοντας εγχειρίδια, όσο μελετώντας παρτιτούρες και ενορχηστρώνοντας. Το βιβλίο το είχα ξεχάσει και μάζευε σκόνη στη βιβλιοθήκη μου.
Μέσα στο καλοκαίρι αποφάσισα πως ήταν καιρός να το προσέξω λίγο περισσότερο. Διαβάζοντας το απόσπασμα της εισαγωγής της πρώτης έκδοσης του έργου όπως υπάρχει στην αγγλική μετάφραση των εκδόσεων Dover σκέφτηκα ότι είναι εξαιρετικό συμπλήρωμα στην κριτική που έχουμε κάνει παλαιότερα στις ενορχηστρώσεις του Σαίνμπεργκ, του Ραβέλ, του Βέμπερν και του Στοκόφσκι. Νομίζω ότι ο Κόρσακοφ δικαιώνει την κριτική μας στο θέμα αυτό (και σημειώνω ότι τουλάχιστον εγώ ―αλλά το πιθανότερο και ο Σουηδός μάγειρας― όταν έγραφα εκείνες τις αναρτήσεις δεν είχα υπόψη μου αυτό το κείμενο).
Ευτυχώς στα Google Books υπάρχουν αποσπάσματα της ίδιας έκδοσης που έχω. Ανάμεσα σε αυτά είναι και ο Πρόλογος κι έτσι γλιτώνω να πληκτρολογήσω το κείμενο. Διαβάστε λοιπόν τις θέσεις του Κόρσακοφ για την ενορχήστρωση παρακάτω.
Το κείμενο χωρίζεται σε δυο ενότητες. Στο πρώτο μισό ο Κόρσακοφ ασχολείται με πιο γενικά, αισθητικά και καλλιτεχνικά ζητήματα, παρουσιάζει πως ο ίδιος προσεγγίζει και αντιλαμβάνεται το αντικείμενο. Στο δεύτερο μισό καταπιάνεται με πιο πρακτικά θέματα. Αυτό που διαπίστωσα διαβάζοντάς το είναι ότι οι βασικές αισθητικές και καλλιτεχνικές αρχές που εκθέτει, είναι σε μεγάλο βαθμό ακόμα σε ισχύ. Όμως πέρα από αυτές τις βασικές θέσεις υπάρχουν αρκετά σημεία κυρίως στο δεύτερο μισό όπου η ηλικία του κειμένου δημιουργεί απορίες και προβληματισμό στον σύγχρονο αναγνώστη. Υπήρξαν πράγματα που μου έκαναν εντύπωση όταν τα διάβασα και που δεν είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω τι ακριβώς οδήγησε τον Κόρσακοφ να τα γράψει (μετά από λίγη σκέψη κατάφερα να σχηματίσω κάποιες πιθανές εξηγήσεις).
Ενδιαφέρον έχει το πως ο Ρίμσκι-Κόρσακοφ, σύγχρονός τους καλλιτέχνης, αντιπαραραθέτει τις περιπτώσεις των Βάγκνερ-Μπραμς σε σχέση με την ενορχήστρωση αλλά και γενικότερα το πως αξιολογεί τους συναδέλφους του (πχ δίπλα στους Βάγκνερ, Λιστ, Τσαϊκόφσκι, τοποθετείται και ο Ντελίμπ, ένας ελάσσονος σημασίας συνθέτης για εμάς σήμερα). Ο θαυμασμός του Κόρσακοφ για τη μουσική του Βάγκνερ δεν εκπλήσσει καθόλου. Οι καινοτομίες του Βάγκνερ στον τομέα αυτό είχαν εντυπωσιάσει πολλούς συναδέλφους του σε τέτοιο σημείο ώστε να κάνουν αόρατους τους συχνούς αμφιλεγόμενους ενορχηστρωτικούς χειρισμούς του (ετοιμάζω ανάρτηση ειδικά για αυτό το θέμα). Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα επίσης είναι η παρατήρησή του ότι η μουσική σκέψη του Μπραμς (και άλλων συνθετών) από τη φύση της δεν στρέφεται τόσο στο ηχόχρωμα.
Για την ενορχήστρωση ως μια πρακτική που εφαρμόζεται αποσπασμένη από τη δημιουργική διαδικασία της σύνθεσης είναι κατηγορηματικός (όπως κι εμείς): "[It] is an undesirable practice. Many musicians have made this mistake and persist in it". (ίσως ο Στοκόφσκι ήξερε κάτι περισσότερο).
Με απορία και έκπληξη αντιμετώπισα αρκετά σημεία του κειμένου από την παράθεση των αξιωμάτων του και έπειτα. Επισημαίνω και σχολιάζω:
Ι. In the orchestra there is no such thing as ugly quality of tone.Περίεργη παρατήρηση. Υπό μια έννοια έχει δίκιο, με τον ίδιο τρόπο που θα λέγαμε ότι δεν υπάρχει άσχημο χρώμα. Αλλά αυτό που μας ενδιαφέρει στην ενορχήστρωση δεν είναι να δούμε στατικά και αποσπασματικά στιγμές ηχοχρώματος αλλά τη διαμόρφωση της φασματικής/ηχοχρωματικής συνέχειας· και εκεί υπάρχουν επιτυχημένες και αποτυχημένες συνέχειες.
ΙΙ. Orchestral writing should be easy to play etcΣε αυτό έχει απόλυτο δίκιο και είναι κάτι που νομίζω ότι ένας δάσκαλος ενορχήστρωσης πρέπει να τονίζει αδιαλείπτως. Όμως δυστυχώς δεν συναντάει πια κανείς τόσο συχνά δασκάλους που να επιμένουν σε αυτό.
ΙΙΙ. A work should be written for the size etcΑυτό νομίζω ότι δε μας πολυαφορά σήμερα καθώς τα όργανα της συμφωνικής ορχήστρας ακολουθούν πια συγκεκριμένα standards (υπάρχουν κάποιες κατασκευαστικές διαφοροποιήσεις σε κάποια όργανα πχ από Ευρώπη σε ΗΠΑ, αλλά τίποτα τόσο σημαντικό που να χρειάζεται ειδικούς χειρισμούς για αυτόν που ενορχηστρώνει). Πάντως αυτό με τις περίεργες τονικότητες (εννοεί υποθέτω κυρίως στα χάλκινα) που συμβουλεύει να μη γίνεται μου έφερε στο μυαλό το ίνδαλμά του, τον Βάγκνερ που κάνει κάτι τέτοια σε κάποια έργα (αλλά υποθέτω αν θαυμάζει κανείς τη μουσική του κάνει τα στραβά μάτια σε αυτά).
Αυτό που βρίσκω ότι είναι με διαφορά το πιο περίεργο από όσα γράφει είναι τα στάδια από τα οποία λέει ότι περνάει κάποιος που μαθαίνει ενορχήστρωση. Ο νιούφης ενορχηστρωτής λοιπόν κατά τον Κόρσακοφ περνάει μια φάση που τον ενθουσιάζουν τα κρουστά, μετά την καταβρίσκει με την άρπα, μετά περνάει στα πνευστά για να καταλήξει όταν ωριμάσει ότι η πιο ικανή ορχηστρική ομάδα είναι τα έγχορδα.
Ομολογώ ότι δεν πέρασα αυτά τα στάδια και όταν διάβασα για πρώτη φορά το κείμενο βρήκα τελείως αυθαίρετη τη σειρά. Με ποια λογική προκύπτει αυτή; Ρώτησα τον Σουηδό και άλλους συναδέλφους αλλά κανένας δε θυμάται να πέρασε από κάτι τέτοιο. Επιπλέον δεν σκέφτομαι καμιά ορχηστρική ομάδα ως πιο εκφραστική από τις άλλες, δεν αισθάνομαι την ανάγκη να κάνω κάποια τέτοια αξιολόγηση.
Μια εξήγηση που σκέφτηκα κατόπιν έχει να κάνει με την ηλικία του κειμένου. Εκείνη την εποχή τα πνευστά και ειδικότερα τα χάλκινα μόλις έχουν αρχίσει να σταθεροποιούνται μετά τις κατασκευαστικές και τεχνικές βελτιώσεις τους κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κρουστά. Προστίθενται συνεχώς νέα κρουστά όργανα με νέες δυνατότητες που νωρίτερα κανείς δε φανταζόταν. Επόμενο είναι να υπάρχει ενθουσιασμός για αυτά τα νέα μέσα. Τα έγχορδα από την άλλη είναι η ιστορικά πιο δοκιμασμένη ομάδα. Ο νέος, άπειρος ενορχηστρωτής είναι πιθανόν να στραφεί στα νέα μέσα με τα οποία μπορεί να προκαλέσει αποτελέσματα που θα εντυπωσιάσουν πολύ πιο εύκολα λόγω της καινοτομίας τους. (Η εξήγηση αυτή δε με ικανοποιεί ιδιαίτερα, αλλά αυτό μπόρεσα να σκεφτώ, αν κάποιος έχει κάτι καλύτερο…)
Τέλος μεγάλο ενδιαφέρον για παρόμοιους λόγους έχει και ο κατάλογος έργων/συνθετών που προτείνει για μελέτη (ειδικά οι παρατηρήσεις για τον Μότσαρτ και τον Μπετόβεν!).
For what it's worth…
…ακολουθεί μια άσκηση ιστορικής ενορχήστρωσης από τα φοιτητικά μου χρόνια.
Αρκετά ταιριαστά με το κείμενο της ανάρτησης πρόκειται για ένα πρελούντιο για πιάνο του Ανατόλι Λιάντοφ, ελάσσονος Ρώσου συνθέτη, σύγχρονου του Rimsky-Korsakov.
Πρώτα το πρωτότυπο για πιάνο. Παίζει ο Stephen Coombs (που δε μου αρέσει καθόλου, πολύ γαλατικής αβρότητας και ευαισθησίας ερμηνεία για ρωσική μουσική, αλλά αυτή βρήκα, αυτή θα ακούσετε).
Και ακολουθεί η ενορχηστρωμένη εκδοχή. Προειδοποιώ για να μη φρικάρει κανένας ότι φυσικά δεν πρόκειται για πραγματική ορχήστρα, αλλά για υπολογιστή (βασικά αυτό που καταφέρνει να παίξει από την παρτιτούρα το Finale). Σε αντίθεση με το πιο πάνω… γλαφυρό παίξιμο, παρακάτω η "ερμηνευτική ευαισθησία" τείνει στο μηδέν. Θεωρείστε το κάτι σα μουσική μακέτα. Δεν ισχυρίζομαι ότι πρόκειται για κανένα ενορχηστρωτικό θαύμα. Θεωρώ όμως ότι είναι μια καθόλα σωστή ενορχήστρωση. Μια ιστορικά και στιλιστικά πιστή ενορχήστρωση.
3/9/10
Η μεγάλη φασαρία
Θυμάμαι τη Σώτη Τριανταφύλλου να λέει σε μια συνέντευξή της ότι ως λαό μας αρέσει να φωνάζουμε, ότι κάνουμε σα κακομαθημένα που προσπαθούν να τραβήξουν την προσοχή. Παρά τη γενίκευση νομίζω ότι έχει δίκιο.
Ο Γιάννης Χρήστου ήταν ένας ιδιαίτερα ταλαντούχος συνθέτης. Από τις ιστορίες που διηγούνται για αυτόν άνθρωποι που τον ήξεραν έχω επίσης σχηματίσει την εικόνα μιας εκρηκτικής και ακραίας προσωπικότητας. Το πρώτο πράγμα που θα μου έρθει στο μυαλό όταν ακούσω το όνομά του είναι αυτό το εκστατικό σύστριγκλο, η εκτός ελέγχου μανία, που είναι και το σήμα κατατεθέν της μουσικής του.
[Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε ο Eduard Hanslick αν ζούσε και γνώριζε τα έργα της τελευταίας περιόδου του Χρήστου. Εκεί ο Χρήστου φτάνει σε μια μεταμουσική. Ο ήχος τον ενδιαφέρει αποκλειστικά ως το μέσο με το οποίο θα προκαλέσει μια σειρά (από ακραίες) συναισθηματικές μεταπτώσεις στο ακροατήριό του. O Hanslick με του οποίου το δοκίμιο Vom Musicalisch-Schönen ουσιαστικά ξεκινά η συζήτηση περί αισθητικής στη μουσική, επέμενε ότι ο σκοπός της μουσικής δεν είναι να αναπαριστά συναισθήματα, ότι η (αισθητική) αξία ενός μουσικού έργου είναι έμφυτη στις σχέσεις του ηχητικού υλικού του χωρίς την ανάγκη αναφοράς σε κάποιο εξωμουσικό context: "Ένα δάσος μπορεί να προκαλεί αίσθημα σκιερής δροσιάς, αλλά δεν αναπαριστά το συναίσθημα της σκιερής δροσιάς".]
Σκέφτομαι λοιπόν ότι και ο Χρήστου εξέφρασε αυτό που λέει η Τριανταφύλλου, την ανάγκη μας για φασαρία και δράμα. Ας έχουμε πάντως υπόψη στην άκρη του νου μας ότι αυτή η υπερβολή που τόσο φαίνεται ότι μας συγκινεί και μας εντυπωσιάζει, σε κάποιους άλλους μπορεί να προκαλεί απορία ή να είναι απωθητική. Έχει τύχει να παρακολουθήσω συναυλία με έργα Χρήστου με παρέα ξένων φίλων (όλοι τους είχαν σχέση με σύγχρονη μουσική). Οι αντιδράσεις τους στη μουσική του ήταν αρνητικές, αμηχανία ή δυσφορία για όλη αυτή την ανεξήγητη (προαιώνια) φασαρία.
UPDATE:
Ας πω πιο καθαρά αυτό που θέλω. Ακούω συχνά διάφορες εξηγήσεις για το γιατί ο Χρήστου και το έργο του δεν είναι περισσότερο γνωστά διεθνώς. Πέρα από τον πρόωρο και απρόσμενο θάνατό του που σίγουρα συνέβαλλε πολύ, οι υπόλοιπες εξηγήσεις τείνουν στο διόλου συμπαθές είδος της συνωμοσιολογίας κατά του ενδόξου ημών έθνους.
Ο Χρήστου είναι από τους μεγαλύτερους συνθέτες μας, απλά σκέφτομαι μήπως είναι συνθέτης τοπικής σημασίας, μήπως το έργο του αφορά περισσότερο εμάς παρά ένα διεθνές κοινό.
Και κάτι ακόμα (με κίνδυνο να παρεξηγηθεί το ανακάτεμα): πριν μερικά χρόνια είχαμε στείλει στη Eurovision την Άννα Βίσση με ένα πράμα που έβγαινε στη σκηνή και χτυπιόταν αλύπητα. Θεωρούσαμε ότι το άσμα και η ερμηνεία ήταν αμφότερα θεϊκά και πέσαμε από τα σύννεφα όταν στο τέλος πατώσαμε. Η εξήγησή μας και τότε κατέφυγε σε σενάρια συνωμοσίας, οι χώρες του βορά είχαν συνασπιστεί και δε συμμαζεύεται. Το ενδεχόμενο απλά να μην άρεσε στους άλλους η επί σκηνής αυτοϊκανοποίηση της αοιδού, δεν μας πέρασε από το νου διότι αυτό το σκούζω-μέχρι-να-μου-βγει-το-λαρύγγι-στο-χέρι για εμάς ήταν ένδειξη ότι η ερμηνεύτρια "τα έδινε όλα".
Δεν εννοώ φυσικά ότι η Βίσση κι ο Χρήστου είναι το ίδιο, αλλά ότι σε τελείως διαφορετικά επίπεδα έχουν εκφράσει αυτή την πλευρά μας.
Ο Γιάννης Χρήστου ήταν ένας ιδιαίτερα ταλαντούχος συνθέτης. Από τις ιστορίες που διηγούνται για αυτόν άνθρωποι που τον ήξεραν έχω επίσης σχηματίσει την εικόνα μιας εκρηκτικής και ακραίας προσωπικότητας. Το πρώτο πράγμα που θα μου έρθει στο μυαλό όταν ακούσω το όνομά του είναι αυτό το εκστατικό σύστριγκλο, η εκτός ελέγχου μανία, που είναι και το σήμα κατατεθέν της μουσικής του.
[Αναρωτιέμαι τι θα έλεγε ο Eduard Hanslick αν ζούσε και γνώριζε τα έργα της τελευταίας περιόδου του Χρήστου. Εκεί ο Χρήστου φτάνει σε μια μεταμουσική. Ο ήχος τον ενδιαφέρει αποκλειστικά ως το μέσο με το οποίο θα προκαλέσει μια σειρά (από ακραίες) συναισθηματικές μεταπτώσεις στο ακροατήριό του. O Hanslick με του οποίου το δοκίμιο Vom Musicalisch-Schönen ουσιαστικά ξεκινά η συζήτηση περί αισθητικής στη μουσική, επέμενε ότι ο σκοπός της μουσικής δεν είναι να αναπαριστά συναισθήματα, ότι η (αισθητική) αξία ενός μουσικού έργου είναι έμφυτη στις σχέσεις του ηχητικού υλικού του χωρίς την ανάγκη αναφοράς σε κάποιο εξωμουσικό context: "Ένα δάσος μπορεί να προκαλεί αίσθημα σκιερής δροσιάς, αλλά δεν αναπαριστά το συναίσθημα της σκιερής δροσιάς".]
Σκέφτομαι λοιπόν ότι και ο Χρήστου εξέφρασε αυτό που λέει η Τριανταφύλλου, την ανάγκη μας για φασαρία και δράμα. Ας έχουμε πάντως υπόψη στην άκρη του νου μας ότι αυτή η υπερβολή που τόσο φαίνεται ότι μας συγκινεί και μας εντυπωσιάζει, σε κάποιους άλλους μπορεί να προκαλεί απορία ή να είναι απωθητική. Έχει τύχει να παρακολουθήσω συναυλία με έργα Χρήστου με παρέα ξένων φίλων (όλοι τους είχαν σχέση με σύγχρονη μουσική). Οι αντιδράσεις τους στη μουσική του ήταν αρνητικές, αμηχανία ή δυσφορία για όλη αυτή την ανεξήγητη (προαιώνια) φασαρία.
UPDATE:
Ας πω πιο καθαρά αυτό που θέλω. Ακούω συχνά διάφορες εξηγήσεις για το γιατί ο Χρήστου και το έργο του δεν είναι περισσότερο γνωστά διεθνώς. Πέρα από τον πρόωρο και απρόσμενο θάνατό του που σίγουρα συνέβαλλε πολύ, οι υπόλοιπες εξηγήσεις τείνουν στο διόλου συμπαθές είδος της συνωμοσιολογίας κατά του ενδόξου ημών έθνους.
Ο Χρήστου είναι από τους μεγαλύτερους συνθέτες μας, απλά σκέφτομαι μήπως είναι συνθέτης τοπικής σημασίας, μήπως το έργο του αφορά περισσότερο εμάς παρά ένα διεθνές κοινό.
Και κάτι ακόμα (με κίνδυνο να παρεξηγηθεί το ανακάτεμα): πριν μερικά χρόνια είχαμε στείλει στη Eurovision την Άννα Βίσση με ένα πράμα που έβγαινε στη σκηνή και χτυπιόταν αλύπητα. Θεωρούσαμε ότι το άσμα και η ερμηνεία ήταν αμφότερα θεϊκά και πέσαμε από τα σύννεφα όταν στο τέλος πατώσαμε. Η εξήγησή μας και τότε κατέφυγε σε σενάρια συνωμοσίας, οι χώρες του βορά είχαν συνασπιστεί και δε συμμαζεύεται. Το ενδεχόμενο απλά να μην άρεσε στους άλλους η επί σκηνής αυτοϊκανοποίηση της αοιδού, δεν μας πέρασε από το νου διότι αυτό το σκούζω-μέχρι-να-μου-βγει-το-λαρύγγι-στο-χέρι για εμάς ήταν ένδειξη ότι η ερμηνεύτρια "τα έδινε όλα".
Δεν εννοώ φυσικά ότι η Βίσση κι ο Χρήστου είναι το ίδιο, αλλά ότι σε τελείως διαφορετικά επίπεδα έχουν εκφράσει αυτή την πλευρά μας.
31/8/10
Επετειακό ΙΙ - Μίκης Θεοδωράκης
Δεύτερο γκάλοπ επετειακό, αφιερωμένο στον αγαπημένο μας Μίκη Θεοδωράκη.
Ποια από τις παρακάτω όπερες - ορατόρια γράφηκε με το Μίκη (ή το πνεύμα του μελλοντικού Μίκη) στο μυαλό του Συνθέτη τους (εννοείται στο ρόλο του κεντρικού ήρωα);
Ποια από τις παρακάτω όπερες - ορατόρια γράφηκε με το Μίκη (ή το πνεύμα του μελλοντικού Μίκη) στο μυαλό του Συνθέτη τους (εννοείται στο ρόλο του κεντρικού ήρωα);
- o Guillaume Tell του Rossini;
- ο Fidelio του Beethoven;
- ο Otello του Verdi;
- ο Μπόρις Γκοντούνωφ του Μουσσόρσκυ;
- ο Parsifal του Wagner;
- ο Gianni Schicchi του Puccini;
- οι Pagliacci του Leoncavallo;
- ο Rosenkavalier του R. Strauss;
- ο Wozzeck του Berg;
- ο Messiah του Haendel;
- καμμία;
- όλες μαζί;
- όλες μαζί και ιδίως το τελευταίο;
- άλλο;
29/8/10
Contra Wagner
Warum glückt es dir nie, Musik mit Worten zu schildern?
Weil sie, ein rein Element, Bild und Gedanken verschmäht.
Selbst das Gefühl ist nur wie ein sanft durchscheinender Flußgrund,
Drauf ihr klingender Strom schwellend und sinkend entrollt.
Weil sie, ein rein Element, Bild und Gedanken verschmäht.
Selbst das Gefühl ist nur wie ein sanft durchscheinender Flußgrund,
Drauf ihr klingender Strom schwellend und sinkend entrollt.
Emanuel Geibel
28/8/10
Επετειακό - Der Tod und das Schefchen
Αγαπητοί αναγνώστες, εν όψει της δεύτερης επετείου του ιστολογίου μας (που θα είναι μεθαύριο) θέλουμε να σας θέσουμε το παρακάτω υποθετικό ερώτημα - δημοσκόπηση:
Ποιο θα είναι το τέλος του Σουηδού μάγειρα;
Ποιο θα είναι το τέλος του Σουηδού μάγειρα;
- θα πεθάνει σε μεγάλη ηλικία και αξιοσέβαστος, έχοντας τιμηθεί για το χρυσό ιωβηλαίο του στη γενέτειρά του;
- θα πεθάνει ως ιππότης, μετά από μια παρτίδα σκάκι με το θάνατο;
- θα πεθάνει αφού ανταλλάξει προσωπικότητες με το νοσοκόμο που θα τον φροντίζει όταν μείνει μουγγός - ή μήπως επειδή οι νοσοκόμοι που τον φροντίζουν θα πλακώνονται μεταξύ τους και θα τον αφήσουν στην τύχη του;
- θα πεθάνει, επειδή θα κόψει το κεφάλι του στη μέση, μη μπορώντας να επιλέξει ανάμεσα σε δυο ερμηνευτικές εκδοχές πρελουδίου του Σοπέν;
- θα πεθάνει αφού του χτυπήσουν το κεφάλι με έναν από τους κεφτέδες που μαγείρεψε;
- θα πεθάνει αφού ένας από τους κεφτέδες που μαγείρεψε και πέταξε εξοστρακισθεί και τον βρει στο κεφάλι;
- θα πεθάνει αφού δοκιμάσει κατά λάθος έναν από τους κεφτέδες που μαγείρεψε;
- θα πεθάνει αφού ακούσει τα τραγούδια που λέει όταν μαγειρεύει;
- θα αναληφθεί εις τους ουρανούς;
- δεν θα πεθάνει ποτέ;
- άλλο (δική σας επιλογή);
Εθνικός διχασμός
Κάποιοι γείτονες έχουν βγάλει στα μπαλκόνια τους να ανεμίζουν λάβαρα της ΜΠΑΟΚΑΡΑΣ ΡΕΕΕΕΕΕΕΕ και ελληνικές σημαίες. Εθνική εορτή!
Την ίδια στιγμή το Χριστεπώνυμον πλήθος θρηνεί για τον θάνατο του Αυγουστίνου Καντιώτη και το κανάλι της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης έχει αφιερώματα στο έργο του. Εθνικό πένθος!
Την ίδια στιγμή το Χριστεπώνυμον πλήθος θρηνεί για τον θάνατο του Αυγουστίνου Καντιώτη και το κανάλι της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης έχει αφιερώματα στο έργο του. Εθνικό πένθος!
25/8/10
Signal processing
Διαβάζω στην Καθημερινή αυτό το κείμενο (έχω πετύχει στο παρελθόν και άλλα σχετικά) και χωρίς να το θέλω σκέφτομαι ότι κάτι ανάλογο έχει συμβεί ήδη από τα μέσα του 20ού αιώνα στη μουσική (αν όχι νωρίτερα).
Η πλειοψηφία καταναλώνει μόνο τραγουδάκια. Μουσικούλες των τριών-τεσσάρων λεπτών με μπούσουλα το λόγο και την εικόνα. Μέχρι εκεί φτάνουν οι αντοχές. Υπάρχει αδυναμία στο να "διαχειριστούν", να παρακολουθήσουν κάτι με κάπως μεγαλύτερη διάρκεια, κάτι που επειδή δε θα έχει λογάκια θα απαιτεί λίγο περισσότερη προσπάθεια.
Η μουσική αποβλάκωση είναι προ πολλού εδώ.
Η πλειοψηφία καταναλώνει μόνο τραγουδάκια. Μουσικούλες των τριών-τεσσάρων λεπτών με μπούσουλα το λόγο και την εικόνα. Μέχρι εκεί φτάνουν οι αντοχές. Υπάρχει αδυναμία στο να "διαχειριστούν", να παρακολουθήσουν κάτι με κάπως μεγαλύτερη διάρκεια, κάτι που επειδή δε θα έχει λογάκια θα απαιτεί λίγο περισσότερη προσπάθεια.
Η μουσική αποβλάκωση είναι προ πολλού εδώ.
20/8/10
Flashε μου και γλίστρησα
Μερικούς μήνες πριν, όταν ανακοινώθηκε το iPad, είχε γίνει μεγάλη φασαρία επειδή η Apple είχε πάρει την απόφαση να μη χρησιμοποιήσει στις mobile συσκευές της (iPhone/iPod Touch/iPad)το Flash plugin της Adobe, δηλ. ένα software που απλά δεν υπήρχε σε έκδοση για τέτοιου είδους συσκευές (της Apple ή οποιασδήποτε άλλης εταιρείας). Όμως με τη βοήθεια πολλών λαμπρών μυαλών που γράφουν σε διάφορα μέσα, η κοινή γνώμη έριχνε τις ευθύνες στην Apple γιατί η Adobe δεν μπορούσε επί χρόνια ολόκληρα να βγάλει μια κανονική έκδοση του Flash για mobile συσκευές (υπήρχε μόνο το κακόγουστο ανέκδοτο με το όνομα Flash lite που ελάχιστη ―για να μην πω καμία― σχέση έχει με το Flash όπως το γνωρίζουμε στο Desktop). Μα ήταν προφανές και απολύτως λογικό, αφού δεν μπορούσε η Adobe έπρεπε η Apple να περιμένει και να μην κυκλοφορήσει τα προϊόντα της, να κάνει τη δουλειά των άλλων γράφοντας το software που οι προγραμματιστές της Adobe δεν μπορούσαν και αφού γίνουν όλα αυτά να κυκλοφορήσει το iPhone και το iPad.
Πριν περίπου μια εβδομάδα η Adobe επιτέλους έβγαλε την πρώτη πλήρη έκδοση του Flash για mobile συσκευές. Αυτή τρέχει σε κινητά με Android 2.2. Τρέμε Apple, οι ανταγωνιστές σου έχουν πια ένα τρομερό πλεονέκτημα. Τι λένε τα reviews για το πόνημα της Adobe;
Too little, too late.
[via Daring Fireball]
ΥΓ: εδώ και μερικές εβδομάδες είμαι κάτοχος ενός iPad. Όποιος νομίζει ότι πρόκειται για ένα μεγάλο iPhone, δεν έχει καταλάβει ΤΙΠΟΤΑ…
Πριν περίπου μια εβδομάδα η Adobe επιτέλους έβγαλε την πρώτη πλήρη έκδοση του Flash για mobile συσκευές. Αυτή τρέχει σε κινητά με Android 2.2. Τρέμε Apple, οι ανταγωνιστές σου έχουν πια ένα τρομερό πλεονέκτημα. Τι λένε τα reviews για το πόνημα της Adobe;
Too little, too late.
[via Daring Fireball]
ΥΓ: εδώ και μερικές εβδομάδες είμαι κάτοχος ενός iPad. Όποιος νομίζει ότι πρόκειται για ένα μεγάλο iPhone, δεν έχει καταλάβει ΤΙΠΟΤΑ…
17/8/10
Oracle vs. Google
Παραπέμπω και πάλι στο Roughly Drafted:
- Major developer turns attention to Google’s Android
- How Oracle might kill Google’s Android and software patents all at once
In reality, Oracle is a major proponent of open software, pushing Linux and taking a stand against the notion of software patents themselves. Yes, that’s right, the company filing the year’s biggest software patent infringement case is also a major critic of the idea of software patents in general. When somebody points a gun at you, you point one back even if you don’t like the idea of guns. You might even shoot first.
…………………………………
The likelihood of Android code infringing upon Oracle’s acquired Sun intellectual property is rather high, given that Google’s current CEO Eric Schmidt led the team that developed Java at Sun before arriving at Google in 2001, and that Google hired up plenty of Sun engineers.
10/8/10
Gustav Mahler 3
Σκόπευα να καθυστερήσω το τρίτο μέρος της σειράς, αλλά το σχόλιο του Neco στο πρώτο μέρος με έκανε να επισπεύσω το ανέβασμα της ανάρτησης. Μπορεί για κάθε συμφωνία χωριστά να υπάρχουν μεμονωμένες εκτελέσεις που να θεωρούνται οι καλύτερες, αλλά αν διάλεγα έναν κύκλο με έναν ερμηνευτή αυτός είναι μακράν του Bernstein. Προσωπικά βρισκώ τη συνολική ερμηνευτική προσέγγιση την πιο ενδιαφέρουσα.
Σε αυτήν την ανάρτηση θα ακούσουμε το πρώτο μέρος της 4ης Συμφωνίας στις δύο διαφορετικές του εκδοχές. Στην πρώτη ο Β. διευθύνει τη Φιλαρμονική της ΝΥ και στη δεύτερη την Concertgebouw του Άμστερνταμ [ΣΣ: Η διόρθωση έγινε μετά από παρατήρηση του Neco]. Δε θα ήθελα να εκφράσω τη γνώμη μου ακόμη, προτιμώ να αφήσω τη συζήτηση που ελπίζω πως θα ακολουθήσει να αναπτυχθεί ελεύθερα και θα τοποθετηθώ κάποια στιγμή. Καλή ακρόαση.
Bonus η ερμηνεία με την Φιλαρμονική της Βιέννης (η οποία υπάρχει μόνο σε βίντεο).
Σε αυτήν την ανάρτηση θα ακούσουμε το πρώτο μέρος της 4ης Συμφωνίας στις δύο διαφορετικές του εκδοχές. Στην πρώτη ο Β. διευθύνει τη Φιλαρμονική της ΝΥ και στη δεύτερη την Concertgebouw του Άμστερνταμ [ΣΣ: Η διόρθωση έγινε μετά από παρατήρηση του Neco]. Δε θα ήθελα να εκφράσω τη γνώμη μου ακόμη, προτιμώ να αφήσω τη συζήτηση που ελπίζω πως θα ακολουθήσει να αναπτυχθεί ελεύθερα και θα τοποθετηθώ κάποια στιγμή. Καλή ακρόαση.
Bonus η ερμηνεία με την Φιλαρμονική της Βιέννης (η οποία υπάρχει μόνο σε βίντεο).
9/8/10
27/7/10
Gustav Mahler 1
Το τελευταίο διάστημα ασχολήθηκα λίγο με τον Gustav Mahler. Αφορμή υπήρξε η απόκτηση της πρώτης σειράς ηχογραφήσεων των συμφωνικών έργων του Μάλερ υπό τον Μπέρνστάϊν και την Φιλαρμονική της Νέας Υόρκης. Είχα ήδη τη δεύτερη σειρά με τη Φιλαρμονική της Βιέννης και την Concertgebouw του Άμστερνταμ. Οι διαφορές είναι πραγματικά εντυπωσιακές. Παράλληλα διάβασα τον τρίτο τόμο του τρίτομου έργου για τον Μάλερ από τον Κωνσταντίνο Φλώρο, ο οποίος είναι αφιερωμένος στις συμφωνίες. Ο Φλώρος είναι ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή μουσικολόγους. Όσοι δεν τον γνωρίζουν μπορούν να διαβάσουν το βιογραφικό του εδώ. Το τρίτομο έργο του για τον Μάλερ θεωρείται κομβικό στη μελέτη του μαλερικού έργου, δυστυχώς δεν έχει μεταφραστεί ακόμη στα ελληνικά. Ο Φλώρος έγραφε στα γερμανικά και η ποιότητα των γραπτών του κειμένων είναι εξαιρετική, απολαμβάνει κανείς να τα διαβάζει.
Πάμε πίσω στον Μάλερ. Η πρώτη έκδοση των συμφωνιών του με τον Μπέρνσταϊν έχει δύο πολύ ενδιαφέροντα bonus tracks, τα Gustav Mahler Remembered. Ο Μάλερ στο τέλος της ζωής του ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης και τα δύο αρχεία αυτά στηρίζονται σε συνεντεύξεις διαφόρων μουσικών και άλλων ανθρώπων που γνώρισαν τον Μάλερ την διάρκεια της παραμονής του στην Αμερική. Σήμερα παρουσιάζουμε το πρώτο μέρος:
Πάμε πίσω στον Μάλερ. Η πρώτη έκδοση των συμφωνιών του με τον Μπέρνσταϊν έχει δύο πολύ ενδιαφέροντα bonus tracks, τα Gustav Mahler Remembered. Ο Μάλερ στο τέλος της ζωής του ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής της Φιλαρμονικής της Νέας Υόρκης και τα δύο αρχεία αυτά στηρίζονται σε συνεντεύξεις διαφόρων μουσικών και άλλων ανθρώπων που γνώρισαν τον Μάλερ την διάρκεια της παραμονής του στην Αμερική. Σήμερα παρουσιάζουμε το πρώτο μέρος:
23/7/10
PSOLA!
Πιστέψτε με, δε βρίζω. Αλήθεια! Ούτε προτείνω τίτλο για τραγούδι του Καρβέλα για την επόμενη Eurovision. Το μόνο που δηλώνω στον αγαπητό Mahler που είχε κάνει και σχετική ανάρτηση είναι ότι ο Farinelli είναι psola.
Πρόκειται για την Pitch-Synchronous Overlap & Add Method, την βασική τεχνική που βρίσκεται πίσω από το ζωντάνεμα της φωνής του ξακουστού καστράτο στην κινηματογραφική ταινία με το όνομά του. Συγκεκριμένα το πρόγραμμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν το Diphone Studio του Ircam που είναι μια πιο ανεπτυγμένη εφαρμογή αυτής της τεχνικής (και γι' αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Farinelli είναι μεγάλη psola).
Πρόκειται για την Pitch-Synchronous Overlap & Add Method, την βασική τεχνική που βρίσκεται πίσω από το ζωντάνεμα της φωνής του ξακουστού καστράτο στην κινηματογραφική ταινία με το όνομά του. Συγκεκριμένα το πρόγραμμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν το Diphone Studio του Ircam που είναι μια πιο ανεπτυγμένη εφαρμογή αυτής της τεχνικής (και γι' αυτό θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Farinelli είναι μεγάλη psola).
12/7/10
The Beecham Stories
After conducting a concert in a festival of English music, Sir Thomas remarked: 'Well, I think we have successfully paved the way this afternoon for another quarter of a century of German music!'
11/7/10
Δύο αποχαιρετισμοί
Kontrapunkt ist keine Technik, sondern eine Weltanschauung
["Η Αντίστιξη δεν είναι τεχνική, αλλά ένας τρόπος θεώρησης του κόσμου", ΜτΣ. Δυστυχώς, δεν γνωρίζω το όνομα αυτού που το είπε]
Άκουγα το φινάλε της τελευταίας Συμφωνίας του Μότσαρτ, με το περίφημο πεντάφωνο φουγκάτο. Ακούγοντάς το σκεφτόμουν πως πρόκειται για έναν αποχαιρετισμό κάποιου που έχει περάσει από όλα τα στάδια της ζωής, από εντάσεις, προβλήματα, επιτυχίες, ατυχίες και πλέον τα έχει ξεπεράσει και βλέπει τα πάντα σαν παιχνίδι. Με ένα λεπτό χαμόγελο τα περιγράφει όλα αυτά και αποχωρεί, αφήνοντας τη σκηνή για τους επόμενους.
Kαι καθώς τα σκεφτόμουν όλα αυτά θυμήθηκα την τελική φούγκα από τον Φάλσταφ του Βέρντι και χαμογέλασα…
6/7/10
Τώρα εξηγούνται πολλά…
…και κυρίως γιατί το γύρισε στις όπερες όπου μπορούσε να κοροϊδεύει τον κοσμάκη ο τρόμπας.
3/7/10
Be water my friend!
Κανείς δεν τα λέει καλύτερα από τον μεγάλο Bruce Lee.
Αν δεν αντέχετε να το δείτε όλο, πηγαίντε απευθείας στο 5'30". Όπου μιλάει για πολεμικές τέχνες ή για acting βάλτε τέχνη και ερμηνεία και θα καταλάβετε.
Κι εδώ η σύντομη βερσιόν.
ΥΓ Rowlf, οι τεχνικές διορθώσεις δικές σου.
Αν δεν αντέχετε να το δείτε όλο, πηγαίντε απευθείας στο 5'30". Όπου μιλάει για πολεμικές τέχνες ή για acting βάλτε τέχνη και ερμηνεία και θα καταλάβετε.
Κι εδώ η σύντομη βερσιόν.
ΥΓ Rowlf, οι τεχνικές διορθώσεις δικές σου.
1/7/10
Δυο μέτρα και δυο σταθμά
Αν πιστέψει κανείς αυτούς που γράφουν σε διάφορα μέσα το AppleTV είναι ένα από τα αποτυχημένα προϊόντα της Apple. Επίσης σύμφωνα με τους ίδιους το Xbox της Microsoft είναι ένα ιδιαίτερα επιτυχημένο προϊόν. Ακόμα μας λένε ότι ο Steve Jobs έχει μαγικές δυνάμεις και μαγεύει τους πάντες ώστε να έχουν διαστρεβλωμένη αντίληψη της πραγματικότητας σε σχέση με τα προϊόντα της Apple (το διαβόητο reality distortion field που εκπέμπει). Και πολλά άλλα τέτοια γλαφυρά.
Λοιπόν αν ο Jobs το έχει αυτό το πράγμα, τότε ας τον ενημερώσει κάποιος ότι το χρησιμοποιεί ανάποδα διότι μπορεί το AppleTV να μην αποφέρει στην Apple κέρδη αντίστοιχα με τους Macintosh και τα iPods/iPads/iPhones, αλλά πάντως αποφέρει κέρδη. Σε αντίθεση το "επιτυχημένο" Xbox έχει χάσει και συνεχίζει να χάνει αμύθητα, αστρονομικά, τα-πετάτε-που-τα-πετάτε-δεν-τα-δίνετε-σε-μας-να-λύσουμε-το-οικονομικό-πρόβλημα-της-χώρας ποσά. Με κάτι τέτοια δε μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς με ποια κριτήρια ένα εμπορικό προϊόν θεωρείται επιτυχημένο και πως όλοι αυτοί συνεχίζουν να πληρώνονται για να γράφουν τέτοιες μπούρδες.
Τώρα πάλι κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι το iPhone 4 δεν έχει την ίδια επιτυχία με τα προηγούμενα μοντέλα (σωστά διότι έχει πολύ μεγαλύτερη). Στο roughly drafted γίνεται ένας έλεγχος των όσων γράφονται σχετικά.
UPDATE:
Ακόμα 500 εκατομύρια δολάρια πεταμένα: η Microsoft ανακοίνωσε ότι αποσύρει το Kin που πούλησε μόνο 500 συσκευές σε 48 ημέρες. Ποιος φταίει άραγε;
Λοιπόν αν ο Jobs το έχει αυτό το πράγμα, τότε ας τον ενημερώσει κάποιος ότι το χρησιμοποιεί ανάποδα διότι μπορεί το AppleTV να μην αποφέρει στην Apple κέρδη αντίστοιχα με τους Macintosh και τα iPods/iPads/iPhones, αλλά πάντως αποφέρει κέρδη. Σε αντίθεση το "επιτυχημένο" Xbox έχει χάσει και συνεχίζει να χάνει αμύθητα, αστρονομικά, τα-πετάτε-που-τα-πετάτε-δεν-τα-δίνετε-σε-μας-να-λύσουμε-το-οικονομικό-πρόβλημα-της-χώρας ποσά. Με κάτι τέτοια δε μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς με ποια κριτήρια ένα εμπορικό προϊόν θεωρείται επιτυχημένο και πως όλοι αυτοί συνεχίζουν να πληρώνονται για να γράφουν τέτοιες μπούρδες.
Τώρα πάλι κάποιοι προσπαθούν να μας πείσουν ότι το iPhone 4 δεν έχει την ίδια επιτυχία με τα προηγούμενα μοντέλα (σωστά διότι έχει πολύ μεγαλύτερη). Στο roughly drafted γίνεται ένας έλεγχος των όσων γράφονται σχετικά.
UPDATE:
Ακόμα 500 εκατομύρια δολάρια πεταμένα: η Microsoft ανακοίνωσε ότι αποσύρει το Kin που πούλησε μόνο 500 συσκευές σε 48 ημέρες. Ποιος φταίει άραγε;
30/6/10
27/6/10
Διαφωνία
(σε ανάμνηση της Γ.Ι.)
Η πρώτη δασκάλα του πιάνου που είχα δεν ήταν Ελληνίδα, είχε παντρευτεί Έλληνα και τον είχε ακολουθήσει εδώ. Με τα ελληνικά τα κατάφερνε έτσι κι έτσι. Αυτή η αδεξιότητα στο να εκφραστεί την έκανε ―σε μένα τουλάχιστον― ακόμα πιο συμπαθή. Την αισθανόμουν σα δεύτερη μαμά μου. Είχε το μεγαλύτερο προσόν που ένας δάσκαλος μπορεί να έχει: πραγματική αγάπη, πάθος για το αντικείμενό της και αυτό μετέδιδε στους μαθητές της.
Το πιάνο της ήταν ένα pianoforte κατασκευασμένο στη Βιέννη το 1820, με σκαλιστό σκελετό και πλήκτρα από ελεφαντόδοντο. Αυτό ήταν και το πιάνο στο οποίο πρωτόπαιξα (και ήταν πολύ αργότερα που συνειδητοποίησα την αξία και τη σπανιότητά του).
Κάποια στιγμή μου έδωσε να μελετήσω για το επόμενο μάθημα κάποια κομμάτια του Bartók, από ένα από τους κύκλους που έχει γράψει για εκπαιδευτικούς σκοπούς, δε θυμάμαι τώρα ακριβώς τι. Δεν είχα ξανακούσει τέτοια μουσική. Άφηνε μια παράξενη αίσθηση, δεν μπορούσα ακριβώς να εξηγήσω τι ήταν. Μπορεί να ήταν παράξενη αλλά με ενθουσίαζε και μου κινούσε την περιέργεια: γιατί ήταν έτσι; γιατί ήταν τόσο διαφορετική από τις άλλες μουσικές; Το κομμάτι μου ακουγόταν ολόκληρο παράξενα αλλά ένα σημείο έστεκε πιο έξω από οτιδήποτε άλλο. Ήταν ένα ιδιαίτερα διάφωνο διάστημα (μάλλον κάποια ένατη μικρή ή κάτι σχετικό, δε μπορώ να θυμηθώ τώρα). Αυτό δεν ακουγόταν απλά παράξενα, μου ακουγόταν λάθος.
Στο επόμενο μάθημα τη ρώτησα: "Αυτό εδώ γιατί είναι έτσι; Μήπως είναι λάθος;" Χαμογέλασε. "Όχι, δεν είναι, αυτό το λέμε…", σταμάτησε για λίγο όταν συνειδητοποίησε ότι δεν ήξερε πως το λέμε στα ελληνικά, "…το λέμε… ντισονάντσα. Το έγραψε έτσι ο συνθέτης γιατί θέλει να πει ότι στη ζωή δεν είναι πάντα όλα ωραία, συμβαίνουν και άσχημα πράγματα". Αυτή η εξήγηση έβαλε τα πράγματα στη θέση τους για αρκετό καιρό και μεγάλωσε τον ενθουσιασμό και το θαυμασμό μου για αυτή τη μουσική. Το λάθος δεν ήταν στη μουσική, το λάθος ήταν στη ζωή, η μουσική απλώς το εξέφραζε. Ήμουν χαρούμενος γιατί είχα ανακαλύψει μια μουσική που έκανε πράγματα που οι άλλες δεν κάνανε.
Μέχρι σήμερα βρίσκω πως αν και πολύ αφελής, είναι από τους πιο ωραίους και άμεσους ορισμούς για το τι είναι η διαφωνία στη μουσική. Φυσικά αυτό το σχήμα δε λειτουργεί παντού, σίγουρα δε λειτουργεί στη χρωματικά συμπληρωματική ατονικότητα της 2ης βιεννέζικης σχολής και των σειραϊστών. Το σχήμα αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη του δυϊσμού σωστό-λάθος, όπου η διαφωνία λειτουργεί ως το λάθος, ως το μέσο που χαλάει την αρμονία. Στην ατονικότητα δεν υφίστανται τέτοιοι διαχωρισμοί. Όμως σε τονικούς συνθέτες όπως ο Sergei Prokofiev αυτό λειτουργεί πολύ καλά.
Ακούω τη 2η Σονάτα του για πιάνο και είναι ακριβώς αυτό που ακούω. Αρμονίες και μελωδίες που κάποτε (μέσω της ιστορικής μνήμης) ήταν σωστές αλλά τώρα έχουν στραβώσει, αντί οι πτώσεις να γίνουν εκεί που "πρέπει", γίνονται αλλού, οι μετατροπίες είναι όλες λάθος. Και συνεχώς, μα συνεχώς λάθος νότες μπαίνουν και χαλούν τη μουσική. Κι όμως αυτό το χάλασμα είναι αυτό από το οποίο πηγάζει το συναίσθημα ή η αισθητική (όποιο από τα δυο προτιμάτε) αυτής της μουσικής. Αυτό είναι που την κάνει σπουδαία, αυτό είναι το μεγαλείο της.
Sonata no. 2, op. 14: I. Allegro, ma non troppo
Sonata no. 2, op. 14: III. Andante
Sonata no. 2, op. 14: IV. Vivace
[Επιστρέφω ξανά και μάλλον σταθερά στη χρήση του audio tag. Έχω προσθέσει Flash fallback για όσους browsers δεν υποστηρίζουν ακόμα το Ηtml 5 (δηλ. κατά κύριο λόγο τον Internet Explorer). Το πρόβλημα παραμένει με τον Firefox. Μένει να βρω έναν τρόπο να κάνω fallback στο flash player και για τον Firefox. Δεν είναι η δουλειά μου και είμαι άσχετος αλλά που θα μου πάει θα το βρω… Με πιο απλά λόγια: αν μας επισκέπτεστε με ΙΕ θα συνεχίσετε να βλέτε τον Flash player του Box.net, αν είστε με κάποιον WebKit browser (Safari/Chrome/mobile browsers) θα βλέπετε τα controls του audio tag, αν είστε με Firefox θα βλέπετε το audio tag αλλά δε θα μπορείτε να παίξετε το mp3]
Η πρώτη δασκάλα του πιάνου που είχα δεν ήταν Ελληνίδα, είχε παντρευτεί Έλληνα και τον είχε ακολουθήσει εδώ. Με τα ελληνικά τα κατάφερνε έτσι κι έτσι. Αυτή η αδεξιότητα στο να εκφραστεί την έκανε ―σε μένα τουλάχιστον― ακόμα πιο συμπαθή. Την αισθανόμουν σα δεύτερη μαμά μου. Είχε το μεγαλύτερο προσόν που ένας δάσκαλος μπορεί να έχει: πραγματική αγάπη, πάθος για το αντικείμενό της και αυτό μετέδιδε στους μαθητές της.
Το πιάνο της ήταν ένα pianoforte κατασκευασμένο στη Βιέννη το 1820, με σκαλιστό σκελετό και πλήκτρα από ελεφαντόδοντο. Αυτό ήταν και το πιάνο στο οποίο πρωτόπαιξα (και ήταν πολύ αργότερα που συνειδητοποίησα την αξία και τη σπανιότητά του).
Κάποια στιγμή μου έδωσε να μελετήσω για το επόμενο μάθημα κάποια κομμάτια του Bartók, από ένα από τους κύκλους που έχει γράψει για εκπαιδευτικούς σκοπούς, δε θυμάμαι τώρα ακριβώς τι. Δεν είχα ξανακούσει τέτοια μουσική. Άφηνε μια παράξενη αίσθηση, δεν μπορούσα ακριβώς να εξηγήσω τι ήταν. Μπορεί να ήταν παράξενη αλλά με ενθουσίαζε και μου κινούσε την περιέργεια: γιατί ήταν έτσι; γιατί ήταν τόσο διαφορετική από τις άλλες μουσικές; Το κομμάτι μου ακουγόταν ολόκληρο παράξενα αλλά ένα σημείο έστεκε πιο έξω από οτιδήποτε άλλο. Ήταν ένα ιδιαίτερα διάφωνο διάστημα (μάλλον κάποια ένατη μικρή ή κάτι σχετικό, δε μπορώ να θυμηθώ τώρα). Αυτό δεν ακουγόταν απλά παράξενα, μου ακουγόταν λάθος.
Στο επόμενο μάθημα τη ρώτησα: "Αυτό εδώ γιατί είναι έτσι; Μήπως είναι λάθος;" Χαμογέλασε. "Όχι, δεν είναι, αυτό το λέμε…", σταμάτησε για λίγο όταν συνειδητοποίησε ότι δεν ήξερε πως το λέμε στα ελληνικά, "…το λέμε… ντισονάντσα. Το έγραψε έτσι ο συνθέτης γιατί θέλει να πει ότι στη ζωή δεν είναι πάντα όλα ωραία, συμβαίνουν και άσχημα πράγματα". Αυτή η εξήγηση έβαλε τα πράγματα στη θέση τους για αρκετό καιρό και μεγάλωσε τον ενθουσιασμό και το θαυμασμό μου για αυτή τη μουσική. Το λάθος δεν ήταν στη μουσική, το λάθος ήταν στη ζωή, η μουσική απλώς το εξέφραζε. Ήμουν χαρούμενος γιατί είχα ανακαλύψει μια μουσική που έκανε πράγματα που οι άλλες δεν κάνανε.
Μέχρι σήμερα βρίσκω πως αν και πολύ αφελής, είναι από τους πιο ωραίους και άμεσους ορισμούς για το τι είναι η διαφωνία στη μουσική. Φυσικά αυτό το σχήμα δε λειτουργεί παντού, σίγουρα δε λειτουργεί στη χρωματικά συμπληρωματική ατονικότητα της 2ης βιεννέζικης σχολής και των σειραϊστών. Το σχήμα αυτό προϋποθέτει την ύπαρξη του δυϊσμού σωστό-λάθος, όπου η διαφωνία λειτουργεί ως το λάθος, ως το μέσο που χαλάει την αρμονία. Στην ατονικότητα δεν υφίστανται τέτοιοι διαχωρισμοί. Όμως σε τονικούς συνθέτες όπως ο Sergei Prokofiev αυτό λειτουργεί πολύ καλά.
Ακούω τη 2η Σονάτα του για πιάνο και είναι ακριβώς αυτό που ακούω. Αρμονίες και μελωδίες που κάποτε (μέσω της ιστορικής μνήμης) ήταν σωστές αλλά τώρα έχουν στραβώσει, αντί οι πτώσεις να γίνουν εκεί που "πρέπει", γίνονται αλλού, οι μετατροπίες είναι όλες λάθος. Και συνεχώς, μα συνεχώς λάθος νότες μπαίνουν και χαλούν τη μουσική. Κι όμως αυτό το χάλασμα είναι αυτό από το οποίο πηγάζει το συναίσθημα ή η αισθητική (όποιο από τα δυο προτιμάτε) αυτής της μουσικής. Αυτό είναι που την κάνει σπουδαία, αυτό είναι το μεγαλείο της.
Sonata no. 2, op. 14: I. Allegro, ma non troppo
Sonata no. 2, op. 14: II. Scherzo, Allegro marcato
Sonata no. 2, op. 14: III. Andante
Sonata no. 2, op. 14: IV. Vivace
[Επιστρέφω ξανά και μάλλον σταθερά στη χρήση του audio tag. Έχω προσθέσει Flash fallback για όσους browsers δεν υποστηρίζουν ακόμα το Ηtml 5 (δηλ. κατά κύριο λόγο τον Internet Explorer). Το πρόβλημα παραμένει με τον Firefox. Μένει να βρω έναν τρόπο να κάνω fallback στο flash player και για τον Firefox. Δεν είναι η δουλειά μου και είμαι άσχετος αλλά που θα μου πάει θα το βρω… Με πιο απλά λόγια: αν μας επισκέπτεστε με ΙΕ θα συνεχίσετε να βλέτε τον Flash player του Box.net, αν είστε με κάποιον WebKit browser (Safari/Chrome/mobile browsers) θα βλέπετε τα controls του audio tag, αν είστε με Firefox θα βλέπετε το audio tag αλλά δε θα μπορείτε να παίξετε το mp3]
19/6/10
Άσκηση επί χάρτου
Αναρωτιέμαι:
εφόσον το πατριωτικά ορθό είναι να χρησιμοποιούμε τον όρο πρωτοβάρεμα αντί του βάρβαρου πρελούδιο, με ποιες λέξεις πρέπει να αντικαταστήσουμε τα εξίσου βάρβαρα ιντερλούδιο και ποστλούδιο;
εφόσον το πατριωτικά ορθό είναι να χρησιμοποιούμε τον όρο πρωτοβάρεμα αντί του βάρβαρου πρελούδιο, με ποιες λέξεις πρέπει να αντικαταστήσουμε τα εξίσου βάρβαρα ιντερλούδιο και ποστλούδιο;
16/6/10
The Beecham Stories
An audience once greeted Beecham with complete silence. He glanced at it for a moment, then turned to the orchestra and said: 'Let us pray'.
14/6/10
9/6/10
Extensions
Όχι, δε θα ασχοληθώ με τα κομμωτήρια.
Όσοι χρησιμοποιείτε ως web browser το Safari κατεβάστε από εδώ το καινούριο Safari 5. Eίναι αρκετά πιο γρήγορο από το 4. Το νέο κόλπο με το Reader mode μου αρέσει, αλλά θα δείξει τελικά πόσο θα αποδειχθεί χρήσιμο.
Μετά από πιέσεις η Apple πρόσθεσε extensions για το Safari όπως πχ έχει ο Firefox. Να πω την αλήθεια την ιδέα των extensions την βρίσκω άνευ ουσίας, ανήκει στα features που μέχρι πρότινος οι Firefox και Chrome αναφέραν ως πλεονεκτήματά τους απέναντι στο Safari, αλλά σε μένα δε λέει τίποτα. Δε θέλω πολύπλοκο και βαρύ browser, και στο Firefox που χρησιμοποιώ ως δεύτερο browser μόνο δυο έχω εγκαταστήσει.
Ιδού μερικά extensions από τα πιο χρήσιμα (που λέει ο λόγος) που βρήκα για το Safari 5 (μα πότε πρόλαβαν, τη Δευτέρα το βγάλανε):
Σαν τεστ πάντως θα επιχείρησω να χρησιμοποιήσω παρακάτω το audio tag. Όσοι χρησιμοποιείτε Safari, Chrome ή κάποιον browser της οικογένειας WebΚit, αν θέλετε αφήνετε feedback για το πως (ή αν, λόγω box.net) λειτουργεί. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να δείτε το μήνυμα ότι browser σας δεν υποστηρίζει αυτό το html στοιχείο.
Πρόκειται φυσικά για ένα από τα Extensions του Morton Feldman, πιάνο παίζει η Aki Takahashi.
Extensions 3
Όσοι χρησιμοποιείτε ως web browser το Safari κατεβάστε από εδώ το καινούριο Safari 5. Eίναι αρκετά πιο γρήγορο από το 4. Το νέο κόλπο με το Reader mode μου αρέσει, αλλά θα δείξει τελικά πόσο θα αποδειχθεί χρήσιμο.
Μετά από πιέσεις η Apple πρόσθεσε extensions για το Safari όπως πχ έχει ο Firefox. Να πω την αλήθεια την ιδέα των extensions την βρίσκω άνευ ουσίας, ανήκει στα features που μέχρι πρότινος οι Firefox και Chrome αναφέραν ως πλεονεκτήματά τους απέναντι στο Safari, αλλά σε μένα δε λέει τίποτα. Δε θέλω πολύπλοκο και βαρύ browser, και στο Firefox που χρησιμοποιώ ως δεύτερο browser μόνο δυο έχω εγκαταστήσει.
Ιδού μερικά extensions από τα πιο χρήσιμα (που λέει ο λόγος) που βρήκα για το Safari 5 (μα πότε πρόλαβαν, τη Δευτέρα το βγάλανε):
- Snapper Σώζει μια σελίδα ως αρχείο png. Η μόνη χρήση που μπορώ να φανταστώ είναι αν κάποιος θέλει να σώσει ως εικόνα μια σελίδα που δε χωράει ολόκληρη στην οθόνη, γιατί αν χωράει στην οθόνη το extension αυτό είναι άχρηστο αφού και στο Mac OS X και στα Windows υπάρχουν keyboard shortcuts για screenshots.
- ScribeFire Για να γράφεις και να ανεβάζεις αναρτήσεις στο blog σου. Δηλ. για να καταλάβω: είσαι τόσο βιαστικός που δεν προλαβαίνεις να κάνεις login στο blog για να γράψεις από εκεί; Το χρειάζεται κανείς αυτό πραγματικά;
- Gmail checker Αδιάφορο. Αλλά τελείως…
- Reload button Κάποιοι είχαν ενοχληθεί όταν η Apple άλλαξε το interface και τοποθέτησε το Reload στα δεξιά του web address (υποθέτω για λόγους συνέπειας με το interface του Mobile Safari στο iPhone). Αυτό το extension επαναφέρει το παλιό κουμπί. Οι περισσότεροι πάλι χρησιμοποιούμε το shortcut, cmd-R, οπότε δε μας πολυνοιάζει όπου κι αν βρίσκεται.
- AdBlock Ένα από τα δυο που έχω εγκατεστημένο στο Firefox. Αλλά στο Safari για Mac ήδη κυκλοφoρεί σαν plugin το ClickToFlash που κόβει τις περισσότερες διαφημίσεις αφού είναι σε Flash, οπότε δεν θα το περάσω.
- Το box.net που χρησιμοποιώ μέχρι στιγμής δε μοιάζει να ενθουσιάζεται με όλα αυτά, μια λειτουργεί, μια δε λειτουργεί (αυτό πρέπει να διορθώνεται σχετικά εύκολα: βρίσκω άλλη υπηρεσία που παίζει καλά με τα νέα web standards)
- Αυτή τη στιγμή οι μόνοι browsers που υποστηρίζουν το audio tag του html5 είναι από τη μια όσοι στηρίζονται στο WebKit δηλ. η συντριπτική πλειοψηφία των mobile browsers και από τους desktop o Safari και ο Chrome και από την άλλη ο Mozilla Firefox. Όμως ενώ ο Firefox υποστηρίζει το html5/audio tag δεν υποστηρίζει το mp3 αλλά έχει αυτό το δογματικό κόλλημα των λινουξο-οπενσορσάδων με το Theora ogg που κανείς εκτός από τη wikipedia δε χρησιμοποιεί και που όσο προχωράμε στη mobile εποχή θα γίνεται όλο και πιο ακατάλληλο και παρωχημένο. Οπότε σε Firefox το audio tag λειτουργεί μόνο αν χρησιμοποιήσει κανείς ogg αρχεία που όπως οι περισσότεροι απλά δε γουστάρω να χρησιμοποιήσω. Για να εξηγούμαι: μέσα σε ένα audio tag είναι δυνατόν κανείς να ορίσει δυο sources ένα με mp3 κι ένα με ogg. Ο Firefox θα χρησιμοποιήσει το ogg, οι WebKit browsers θα χρησιμοποιήσουν όποιο δηλώνεται πρώτο. Θα μπορούσα λοιπόν να ανεβάζω κάθε κομμάτι σε δυο φορμά mp3 και ogg. Δεν πρόκειται να το κάνω.
Σαν τεστ πάντως θα επιχείρησω να χρησιμοποιήσω παρακάτω το audio tag. Όσοι χρησιμοποιείτε Safari, Chrome ή κάποιον browser της οικογένειας WebΚit, αν θέλετε αφήνετε feedback για το πως (ή αν, λόγω box.net) λειτουργεί. Οι υπόλοιποι θα πρέπει να δείτε το μήνυμα ότι browser σας δεν υποστηρίζει αυτό το html στοιχείο.
Πρόκειται φυσικά για ένα από τα Extensions του Morton Feldman, πιάνο παίζει η Aki Takahashi.
Extensions 3
8/6/10
2 video streams
Τι 'χες, Γιάννη; Τι 'χα πάντα…
Μετά τη χθεσινή παρουσίαση του Steve Jobs η γκρίνια που ακολουθεί, ήταν και πάλι εκεί. Αυτή τη φορά δεν ήταν για κάτι "στραβό", αλλά ήταν του στιλ "αυτό ήταν όλο;" Αυτά τα ξέραμε από τα rumor sites (όπως είπε κι ο ίδιος "You ain't seen it") ή αλλιώς δεν περπάτησε επί των υδάτων, δεν μετέτρεψε το ύδωρ σε οίνο, δεν έβγαλε λαγό απ' το καπέλο. Όσοι γκρινιάζουν, ας μείνουν με τη γκρίνια τους, είναι όλη δική τους και τους αξίζει.
Το καινούριο iPhone τα σπάει!
Video stream με την χθεσινή παρουσίαση εδώ.
Επίσης, από το All Things Digital ανέβασαν ολόκληρη τη συνέντευξή του της προηγούμενης εβδομάδας.
Μετά τη χθεσινή παρουσίαση του Steve Jobs η γκρίνια που ακολουθεί, ήταν και πάλι εκεί. Αυτή τη φορά δεν ήταν για κάτι "στραβό", αλλά ήταν του στιλ "αυτό ήταν όλο;" Αυτά τα ξέραμε από τα rumor sites (όπως είπε κι ο ίδιος "You ain't seen it") ή αλλιώς δεν περπάτησε επί των υδάτων, δεν μετέτρεψε το ύδωρ σε οίνο, δεν έβγαλε λαγό απ' το καπέλο. Όσοι γκρινιάζουν, ας μείνουν με τη γκρίνια τους, είναι όλη δική τους και τους αξίζει.
Το καινούριο iPhone τα σπάει!
Video stream με την χθεσινή παρουσίαση εδώ.
Επίσης, από το All Things Digital ανέβασαν ολόκληρη τη συνέντευξή του της προηγούμενης εβδομάδας.
7/6/10
OK, δεν είναι η ιδέα μου, μάπα το πεπόνι
Είπαμε, fans της Microsoft δεν είμαστε, αλλά με το χάλι του Ballmer, νομίζω ότι όλοι νοσταλγούμε τον Bill Gates.
Evil Genius vs The Buffoon
ΥΓ: Άντε και το βράδι θα πάρουν φωτιά οι οθόνες…
Evil Genius vs The Buffoon
ΥΓ: Άντε και το βράδι θα πάρουν φωτιά οι οθόνες…
3/6/10
Περί τεχνολογικής ελευθερίας και άλλων τινων
Για τα fanboys της Apple, όπως εγώ (ανίατη περίπτωση), ετούτος ο Ιούνιος είναι κάτι σαν εορταστική περίοδος, πάρτι διαρκείας.
Πρώτη του μήνα ξεκίνησε το D8 με μια συνέντευξη του Steve Jobs (γεγονός μάλλον σπάνιο, δε δίνει συχνά συνεντεύξεις), η οποία ―επόμενο― συζητιέται αρκετά. Μπορείτε να βρείτε υλικό (αποσπάσματα σε βίντεο και απομαγνητοφωνημένο το κείμενο) στο site του All Things Digital που διοργανώνει το D8. Ακριβώς μια εβδομάδα αργότερα από τη συνέντευξη αυτή, στις 7 Ιουνίου, ξεκινά το World Wide Developers Conference της Apple όπου κατά παράδοση γίνονται ανακοινώσεις για νέο software και hardware από την Apple. Δηλ. θα έχουμε να ασχολούμαστε, να συζητάμε, να μαλώνουμε και να γκρινιάζουμε. Ωραία πράγματα![Όλα αυτά σημαίνουν ότι το προσεχές διάστημα ίσως σας πρήξω με σχετικές αναρτήσεις]
Προς το παρόν διαβάστε, αν θέλετε, στο link που ακολουθεί ένα κείμενο του Neven Morgan (αν το γράφω σωστά) που μιλά για αυτό που συνήθως αναφέρεται ως το αρνητικό στοιχείο της Apple, την "κλειστή πλατφόρμα".
Και αφού το κείμενο χρησιμοποιεί ως παράδειγμα ένα γιαπωνέζικο κήπο θα βάλω να ακούσουμε το υπέροχο κι αισθησιακό I hear the water dreaming του Toru Takemitsu για γιαπωνέζικο φλάουτο κι ορχήστρα. Μια μουσική τελείως κλειστή όπως και ο κήπος στο παράδειγμα (όλο το κομμάτι στηρίζεται στην αρχική μελωδία του φλάουτου η οποία απαλλαγμένη από κάθε άγχος να οδηγηθεί κάπου, να έχει κάποια συνείδηση ή σκοπό, απλά περιφέρεται, σαν κόι μέσα στον κλειστό, προστατευμένο χώρο της λιμνούλας του) ίσως για αυτό και τόσο όμορφη. Φλάουτο παίζει ο Patrick Gallois, τη Συμφωνική του BBC διευθύνει ο Andrew Davis.
Συχνά όταν ακούω μουσική του Τακεμίτσου (του Τάκη-Μήτσου που λέει ένας γνωστός μου) σκέφτομαι πόσο περίεργο είναι μετά τους Debussy, Ravel και Messiaen την πιο γαλλική μουσική να την έχει γράψει ένας Ιάπωνας. Έπειτα όμως θυμάμαι τις παρατηρήσεις του Τανιζάκι στο "Εγκώμιο της σκιάς" για το ιαπωνικό αισθητικό ιδεώδες και ξαφνικά αυτή η "ιμπρεσσιονιστική" γραφή με τα θολά περιγράμματα και την ονειρική, μυστηριακή ατμόσφαιρα τοποθετείται σε άλλο πλαίσιο. Πρόκειται λοιπόν για μια καθαρά ιαπωνική αισθητική προσέγγιση που πολύ ταιριαστά είναι τοποθετημένη στη σκιά της γαλλικής σχολής/τεχνικής.
Τα περί ιαπωνικής αισθητικής και ευρωπαϊκής τεχνοτροπίας μου θύμισαν τώρα κάτι που παρατηρεί ο Kyle Gann για το 4'33" που ξαναέπιασα πρόσφατα. Λέει ο Gann ότι το 4'33" είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικά αμερικανικό μουσικό έργο διότι:
4'33" was born, on one hand, of European classical concert conventions and formal structure and, on the other, of Asian philosophy, brought together in a specifically American mix.Νομίζω ότι ο Gann έχει δίκιο, μόνο ένας αμερικανός θα είχε την αναγκαία απόσταση από τις δυο διαφορετικές αυτές παραδόσεις ώστε να τις αντιμετωπίσει ίσα.
Όσο για το τι είναι "ανοιχτό" και το αν αυτό είναι καλό, ας πούμε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να το δει κανείς…
Αν τέλος αναρωτιέστε που κολλάνε όλα αυτά, η απάντηση είναι ότι δεν κολλάνε. Είναι απλά πράγματα που μου αρέσουν. Περιφέρομαι χωρίς σκοπό ανάμεσά τους στο μικρό χώρο αυτής της ανάρτησης.
UPDATE:
Ο John Gruber επισημαίνει τη διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και εντύπωσης για την Apple
Perception vs Reality
Το κείμενο αφορά το iPhone OS και το App Store, αλλά όπως φαίνεται και από το σχόλιο του Arnold Böcklin (βασικά πολλοί φίλοι και γνωστοί έχουν την ίδια εντύπωση) ακόμα λοιπόν στην κοινή γνώμη υπάρχει μια διαστρεβλωμένη εντύπωση για το σύνολο των προϊόντων της Apple την οποία ο σχετικός τύπος αναπαράγει ανενδοίαστα.
Αν τέλος αναρωτιέστε που κολλάνε όλα αυτά, η απάντηση είναι ότι δεν κολλάνε. Είναι απλά πράγματα που μου αρέσουν. Περιφέρομαι χωρίς σκοπό ανάμεσά τους στο μικρό χώρο αυτής της ανάρτησης.
UPDATE:
Ο John Gruber επισημαίνει τη διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και εντύπωσης για την Apple
Perception vs Reality
Το κείμενο αφορά το iPhone OS και το App Store, αλλά όπως φαίνεται και από το σχόλιο του Arnold Böcklin (βασικά πολλοί φίλοι και γνωστοί έχουν την ίδια εντύπωση) ακόμα λοιπόν στην κοινή γνώμη υπάρχει μια διαστρεβλωμένη εντύπωση για το σύνολο των προϊόντων της Apple την οποία ο σχετικός τύπος αναπαράγει ανενδοίαστα.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)