Μετά τη παρακολούθηση μερικών έργων των Φεστιβάλ μας αυτό το καλοκαίρι, κατέληξα σε νέα πρόταση: Να ιδρυθεί Ένωση Προστασίας Θεατών (όπως Καταναλωτών) για να προστατεύει τους θεατές (αλλά και τους συγγραφείς) από την μεγαλομανία και την παράνοια των σκηνοθετών.
Κάποτε ο σκηνοθέτης απλώς ερμήνευε το έργο του συγγραφέα. Η ερμηνεία μπορεί να ήταν συντηρητική ή μοντέρνα, πιστή ή ελεύθερη – αλλά ήταν παράσταση ενός συγκεκριμένου έργου. Μπορεί να άλλαζε η εποχή ή τα κοστούμια, να πρόσθεταν μουσική, πρωτότυπα σκηνικά ή φωτισμούς αλλά το έργο έμενε κυρίαρχο. Το αναγνώριζε ο διαβασμένος θεατής όπως θα το αναγνώριζε και ο συγγραφέας του (αν ζούσε).
Όμως κάποια στιγμή οι σκηνοθέτες χειραφετήθηκαν. Στην αρχή άρχισαν να αγνοούν τις οδηγίες του συγγραφέα, λέγοντας πως αυτοί γνωρίζουν καλύτερα τις βαθύτερες προθέσεις του. Έτσι άρχισαν να παρερμηνεύουν τα έργα κατά την δική τους αντίληψη θεωρώντας πως ο συγγραφέας δεν είχε τολμήσει – αλλά αυτοί μπορούν.
Το επόμενο στάδιο ήταν η πλήρης παράκαμψη του συγγραφέα. Δεν μας ενδιαφέρει πια το έργο – το θεωρούμε σαν απλή αφορμή για να συνθέσουμε κάτι δικό μας, για να εκφραστούμε εμείς. Απελευθερώθηκαν και από την όποια παράδοση στο ανέβασμα και την ερμηνεία και επιδόθηκαν σε ένα ανταγωνισμό εφευρετικότητας και πρωτοτυπίας. Η σκηνοθεσία ως αυθύπαρκτη τέχνη, δηλαδή η σκηνοθεσία για την σκηνοθεσία.
Και φτάνουμε στην τελευταία φάση, που τόσο απολαύσαμε φέτος. Η σκηνοθεσία ΕΝΑΝΤΙΟΝ του έργου. Η σκηνοθεσία ως υπονόμευση, αναίρεση, ακύρωση της συγγραφικής δημιουργίας.
Ένα είδος πνευματικής τρομοκρατίας είναι αυτό. Ζώνεσαι τα εκρηκτικά σου και τινάζεις τον συγγραφέα στον αέρα. Σκεφθείτε τον άνθρωπο που δεν είχε δει ούτε διαβάσει τα φετινά μεγάλα έργα του αρχαίου και ευρωπαϊκού ρεπερτορίου και τα έβλεπε για πρώτη φορά. Δεν θα καταλάβαινε τίποτα.
Αλλά και εμείς, που ξέραμε τα έργα, καταλάβαμε μόνον ένα μεγαλομανή ναρκισσισμό μαζί με απόλυτη περιφρόνηση προς τον δημιουργό. Τόσος μόχθος, έξοδα και ταλαιπωρία (των θεατών) για το Εγώ των ελάχιστων;
Μεταφέρω το κείμενο, χωρίς να αναφέρω το συγγραφέα του (επίτηδες), και το παραδίδω στην κρίση σας, νομίζω ότι έχει ενδιαφέροντα θέματα και γενικά (σχετιζόμενα και με την ανάρτηση του Rowlf για την ερμηνεία) και επίκαιρα. Σε μια-δύο ημέρες θα αναφέρω και την πηγή.
10 σχόλια:
gotcha
http://www.ndimou.gr/articledisplay.asp?cat_parent=45&time_id=540&cat_id=45
Welcome back.
Δεν το έκανα για κουΐζ! Αλλά δεν πειράζει - welcome here yourself! Επί του κειμένου κριτική;
(για όσους τυχόν δεν κατάλαβαν: το κείμενο είναι του Νίκου Δήμου και έχει δημοσιευθεί στο LiFO)
Προσωπικά δε θα με πείραζε μια παράσταση όπου η σκηνοθεσία είναι εναντίον του έργου (της αρχικής σύλληψης του συγγραφέα)· αυτό που κρίνω και με ενδιαφέρει σε μια παράσταση είναι το τελικό καλλιτεχνικό αποτέλεσμα. Αν αυτό είναι υψηλού επιπέδου, νομίζω ότι δεν πρόκειται να με ενοχλήσουν οι όποιες ελευθερίες του σκηνοθέτη. Αλλά υποψιάζομαι ότι οι σκηνοθέτες των παραστάσεων στις οποίες αναφέρεται ο κος Δήμου (χωρίς βέβαια να γνωρίζω σε ποιες ακρβώς) προβάλανε "άποψη" και "πρωτοπορία" ως εύκολη λύση εντυπωσιασμού χωρίς να μπορούν να υποστηρίξουν ουσιαστικά τις επιλογές τους, γνωστή τακτική για να ξεγελαστούν και να θαμπωθούν οι αδαείς. Δυστυχώς για αυτούς, δεν χάφτουν όλοι…
Οι τάσεις αυτές στο θέατρο είναι κατά κάποιον τρόπο αντίστοιχες με την προσαρμογή του μουσικού περιεχομένου στη μανιέρα των μουσικών, όπως την περιγράφει η 2η ανάρτηση αυτού του blog. Αν και όπως η επισημαίνει η ίδια ανάρτηση, οι διαφορές μουσικής και άλλων τεχνών σε αυτά τα θέματα είναι σημαντικές.
Διορθώστε:
"Δε θα με πείραζε κατ' ανάγκη μια παράσταση…"
Υποθέτω ότι αναφερόταν σε κάτι παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας, όπου έβγαινε ο Νταλάρας με μπουζούκια (δε θυμάμαι ποια). Από την άλλη, και ο "καθιερωμένος" (όλο κραυγές και οιμωγές) τρόπος παράστασης των αρχαίων τραγωδιών αποτελεί διαρκή τεμπέλικη επανάληψη. Ελάχιστοι ηθοποιοί έχουν δώσει περισσότερα στοιχεία στο θέατρο από τις τυποποιημένες φωνές. Όταν η Μαρία Λεκάκη, ως "Πέγκυ Καρρά" στη σειρά "Κωνσταντίνου και Ελένης" διαρκώς "έπαιζε" σκηνές αρχαίας τραγωδίας (συνήθως των "Βακχών" του Ευριπίδη) με κλαυθμούς και οδυρμούς δεν έκανε καρικατούρα, αλλά αναπαράσταινε με αρκετή ακρίβεια την απόδοση που συνηθίζεται σε τέτοιους ρόλους από τους "σπουδαίους" Έλληνες τραγωδούς. Είδες μια παράσταση; Τις είδες όλες - εκτός κι αν ο σκηνοθέτης θέλει να κάνει και τον πρωτοπόρο, οπότε (όπως ο Δήμου) τα βλέπεις όλα.
Μου κάνει τρομερή εντύπωση πώς ο Δήμου εξέφρασε κάτι τέτοιο. Εκτός κι αν το έκανε με προβοκατόρικη διάθεση. Αρκεί μόνο μια παράσταση η οποία να είναι 'ασεβής' κατά Δήμου και να είναι αριστούργημα ή έστω απλώς ενδιαφέρουσα για να καταρρεύσει η πρότασή του. Και τέτοιες παραστάσεις έχουν υπάρξει πολλές.
Νομίζω ότι ο Δήμου δεν τα εννοεί κυριολεκτικά αυτά που γράφει και απλώς γκρινιάζει γιατί είδε κάποιες κακές παραστάσεις.
Δεν έχω αμφιβολία ότι ξέρει καλύτερα από το να προτείνει τη δημιουργία οργανισμού πεφωτισμένων, δηλαδή έναν φορέα που θα λειτουργεί ως πνευματικός/πολιτιστικός πατερούλης, γι' αυτό εξάλλου το θέτει πιο ήπια σχετίζοντας το με ενώσεις προστασίας καταναλωτών.
Ας μείνουμε στο ότι δεν είναι και από τα δυνατότερά του κείμενα…
Νομίζω ότι σας διαφεύγει η ειρωνική/ σαρκαστική διάθεση του κειμένου. Μόνο σ' εμένα είναι προφανές ότι δεν προτείνει κάτι τέτοιο στα σοβαρά;
Γεια σου ρε Νίκο Δήμου, που ξέρεις τα έργα του αρχαίου και ευρωπαϊκού ρεπερτορίου και δεν ξέρεις τίποτα από μεγαλομανία και ναρκισσισμό. Ο τύπος βγάζει πολύ γέλιο, παιδιά.
Το αφελές του παραλήρημα θα έκανε έναν πρωτοετή φοιτητή θεατρολογίας να αισθανθεί ότι πρέπει να ιδρυθεί και μια Ένωση Προστασίας Αναγνωστών από Ψευτοδιανοούμενους
Δημοσίευση σχολίου