Αναφερόμενος και στην αντίληψη πολλών ακροατών για τη λόγια δυτική μουσική (την επονομαζόμενη "κλασσική"), όπως την ανέλυσε ο Rowlf, σκεφθείτε σε πόσες περιπτώσεις χρησιμοποιείται αυτή απλώς για να καλύπτει κάποιο ηχητικό κενό, χωρίς κανένα σεβασμό στο περιεχόμενο, τη μορφή της κ.λπ. Θυμάμαι που, μια φορά, κάνοντας zapping στην τηλεόραση, έπεσα σε ένα εκκλησιαστικό κανάλι το οποίο την ώρα εκείνη δεν εξέπεμπε, αλλά αναμετέδιδε το ραδιοφωνικό "αδελφάκι" του και έπαιζε την πρώτη συμφωνία του Beethoven (ο οποίος θα κακοπάθει στη σημερινή ανάρτηση). Ένα έργο που μου αρέσει, και θέλησα να το ακούσω - τελείωσε το πρώτο μέρος, ξεκίνησε το δεύτερο, το τρίτο, το τέταρτο, πλησίαζε η coda όταν, ξαφνικά, διακόπτεται, για ν' ακούσουμε: "η ώρα είναι ..., ραδιοφωνικός σταθμός ..." (τα κενά του κειμένου ανταποκρίνονται σε κενά της μνήμης μου). Νευρίασα πάρα πολύ και ένοιωσα ότι οι άνθρωποι που έβαλαν αυτή τη μουσική δεν έχουν καμμία απόλαυση από αυτήν, δεν την βλέπουν ως ενότητα, ως σύνολο, αλλά απλώς ήθελαν κάτι, για να γεμίζουν την ώρα. Όταν ήλθε η ώρα για ν' αρχίσει η επόμενη εκπομπή, απλώς διέκοψαν τη μουσική στη μέση.
Η αντίληψη αυτή κυριαρχεί γενικώς - ότι κάποιος "σοβαρός" σταθμός ή "σοβαρός" εκφωνητής μπορεί να βάζει "κλασσική" μουσική, ως επιβεβαίωση της σοβαρότητάς του, χωρίς όμως να μπαίνει καν στον κόπο να παρουσιάζει κάποιο κομμάτι ολοκληρωμένο - χαρακτηριστικό σ' αυτό είναι τα κομμάτια που αποτελούνται από πολλά μέρη (σονάτες, συμφωνίες, σουΐτες κ.λπ.), στα οποία σημασία δεν έχει η ενότητα του όλου, αλλά η αυτονομία του κάθε track του CD. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το κανάλι της Βουλής, στο οποίο γίνεται μια τυχαία επιλογή από υπολογιστή διαφόρων κομματικών "κλασσικής" μουσικής, η οποία όμως παραμένει σε επίπεδο track, με αποτέλεσμα να μην ακούγεται κανένα κομμάτι (που αποτελείται από περισσότερα μέρη) ολόκληρο, εκτός εάν τύχει να βρίσκεται στο ίδιο track (λ.χ. το "Καρναβάλι" του Schumann, που μεταδίδεται ολόκληρο από το κανάλι της Βουλής). Τυχαίνει, έτσι, ν' ακούμε την εισαγωγή από το δεύτερο μέρος της Σονάτας Waldstein του Βeethoven, εισαγωγή η οποία καταλήγει σε δεσπόζουσα, και, περιμένοντας ν' ακούσουμε την έναρξη του καθ' αυτό δευτέρου μέρους, ξαφνικά το γυρνά σε κάποιο μέρος από Vivaldi. Αλλά, έστω, ας πούμε ότι αυτό είναι θέμα υπολογιστή, από τον οποίο δεν μπορούμε να περιμένουμε τέτοιες ευαισθησίες. Όταν όμως γίνεται από άνθρωπο; Τις προάλλες άκουσα, στην εκπομπή "Μάνος-Sebastian-Floyd" που αποτελεί μέρος των "Πρωινών του Τρίτου" (Τρίτο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας) τον κ. Χρήστο Μιχαηλίδη να αναμεταδίδει το δεύτερο μέρος από το 5ο Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα του Beethoven (σας είπα, αυτός είναι που δεινοπαθεί συνήθως) και, εκεί που γίνεται μετατροπία σε Μι ύφεση μείζονα και ακούγεται αργά το βασικό μοτίβο του τρίτου μέρους, εν είδει εισαγωγής, ξαφνικά διακόπτεται: "ακούσαμε το δεύτερο μέρος ..." κ.λπ. Τι δεύτερο μέρος, ρε μάστορα; Τόσο σου κόβει; Δεν το παίρνεις πρέφα ότι δεν έχει αυτοτέλεια αυτό; Ότι αμέσως "κολλάει" το τρίτο μέρος (η επιλογή της φρασεολογίας είναι συνειδητή); Τέτοιες ενέργειες είναι χαρακτηριστικές της αντιμετώπισης της "κλασσικής" μουσικής από διαφόρους, μεγαλοσχήμονες και μη, ως προσχήματος καλλιέργειας και πολιτισμού. Ίσως νάναι, πάντως, συναφής και αυτή η ανάρτηση του Νίκου Δήμου.
5 σχόλια:
Ξεχωριστό σχόλιο σχετικά με τη Waldstein (να πω τον πόνο μου): με λυπεί όταν βλέπω ακόμα και σε Διπλώματα πιάνου ή σε προγράμματα συναυλιών να εμφανίζεται ως σονάτα με τρεις κινήσεις:
Ι. Allegro con brio
II. Introduzione
III. Rondo
(δε χρειάζεται να είναι μουσικός κανείς, λίγη λογική θέλει να αναρωτηθεί βλέποντας το παραπάνω τι διάολο κάνει μια εισαγωγή στη μέση δυο άλλων κινήσεων. Εισαγωγή σε τι;)
Η Σονάτα έχει δυο μέρη:
Ι. Allegro con brio
ΙΙ. Introduzione e Rondo
Για να εξειδικεύσω: το πρόβλημα είναι ότι αν δεχτούμε την εισαγωγή ως αυτόνομο μέρος θα πρέπει να έχουμε να δώσουμε μια εξαιρετικά πειστική εξήγηση για το πως γίνεται (εφόσον είναι αυτόνομο) να ξεκινά σε φα μείζονα και η τελευταία του συγχορδία να είναι μια σολ μείζονα (όπως πολύ σωστά παρατηρείς). Μια ανάλυση θα μας δείξει ότι όλη η εισαγωγή είναι η αρχική άνοδος προκειμένου να φτάσουμε στην 5η βαθμίδα της ντο μείζονα (το σολ) με το οποίο ξεκινάει το Rondo —γι' αυτό και ο Μπετόβεν τονίζει με σφορτσάτο και κορώνα το τελευταίο σολ της εισαγωγής, είναι η κατάληξη της αρχικής ανόδου. Με άλλα λόγια αν δούμε μακροδομικά το έργο έχουμε την πρώτη κίνηση σε ντο (τονική), την εισαγωγή της δεύτερης κίνησης να αρχίζει με φα (υποδεσπόζουσα) να καταλήγει σε σολ (δεσπόζουσα) για να αρχίσει τελικά η κυρίως κίνηση με ντο (τονική και πάλι). Η πιο τυπική αλληλουχία (Ι - IV - V - I). Για να το πω ακόμα πιο απλά: η εισαγωγή λειτουργεί σαν ένα τεράστιο λεβάρε στο Rondo.
Δεν περιμένω να τα καταλαβαίνει αυτά, αυτός που βάζει μουσική στο ραδιόφωνο, αλλά είναι απαράδεκτο να μην τα καταλαβαίνουν στα ωδεία και στα Μέγαρα.
Τώρα γι' αυτά που σχολιάζει η ανάρτηση: Ναι έχεις δίκιο και είναι ένας από τους λόγους που δεν ακούω ραδιόφωνο, αλλά με εξαίρεση σταθμούς που είναι "κλασικοί" και θα 'πρεπε να ξέρουν καλύτερα πχ 3ο πρόγραμμα, μην έχεις απαιτήσεις να τα καταλαβαίνουν αυτά. Να είσαι ευχαριστημένος και με αυτά που βάζουν όπως τα βάζουν. Πες ότι βάζουν αποσπασματικά στιγμές κλασικής μουσικής. Υπάρχει πάντα το internet, το BBC και άλλοι ξένοι σταθμοί. Ακόμα καλύτερα: υπάρχουν τα iPods (και μόλις βγάλανε καινούρια).
Rowlf, αν είναι κάνεις κι άλλη διαφήμιση, ν' αρχίσουμε να ζητούμε και ποσοστά! Χωρίς πλάκα, θα μπορούσαμε να κάνουμε μια καλή συζήτηση τεχνολογικής καθημερινότητας για συσκευές που αποθηκεύουν μουσική ή αναπαράγουν. Ειδικά όμως για το 3ο πρόγραμμα, η ανάρτηση του Ν. Δήμου νομίζω ότι είναι πολύ εύστοχη, πράγμα που μπορώ να βεβαιώσω και από ιδία εμπειρία (πολλές ώρες στο αυτοκίνητο!) - και έχω μεγαλύτερες απαιτήσεις.
Τι ανάρτηση να κάνουμε;
Θέλει συζήτηση;
Apple και πάλι apple και ξανά apple δαγκωτό.
(για ποια διαφήμιση λες;)
(Den 3erw ti sto diaolo ginetai, den mporw na grapsw ellhnikous xarakthres)
Liga logia kai starata.
Apo asxetous mhn perimenete tetoies euais8hsies.
Δημοσίευση σχολίου