Οι Κανόνες

Ετοιμάζω μια αρκετά μεγάλη ανάρτηση για τον John Cage. Θεωρώ ότι κάποια πράγματα πρέπει να πηγαίνουν με τη σειρά. Δε θα μπορούσα να μιλήσω για τον Cage χωρίς να έχω πει πρώτα ένα-δυο πράγματα για τον Erik Satie.

Είναι δυο εκ πρώτης όψεως τόσο διαφορετικοί συνθέτες. Δυο συνθέτες που ανήκουν σε άλλες εποχές, αλλά που τους ενώνουν τόσα πολλά, κυρίως δε οι πιο δυνατές σιωπές που έχουν δώσει ποτέ μουσικοί.

Αναφέρθηκα στην εκκεντρικότητα και την ειρωνεία του Satie. Παρέλειψα όμως να μιλήσω για τα στοιχεία της μουσικής του που βρίσκονται πιο κοντά στον Cage. Αυτά συμπυκνώνονται ίσως με τον καλύτερο τρόπο στο εισαγωγικό κομμάτι της συλλογής από μινιατούρες Sports et divertissements του Satie. Τα κομμάτια αυτά είναι μικρά μουσικά σχόλια το καθένα και σε ένα διαφορετικό σκίτσο του Charles Martin. Ήδη σε προηγούμενη ανάρτηση έγινε αναφορά στο πως ο Cage χρησιμοποίησε ένα από τα κομμάτια της συλλογής.

Γράφει στην πρώτη σελίδα του έργου ο Satie:

Πρόλογος

Αυτή η έκδοση αποτελείται από δυο καλλιτεχνικά στοιχεία: σχέδια, μουσική. Το σχεδιαστικό μέρος αποτελείται από γραμμές ― πνευματώδεις γραμμές [σημ: αμετάφραστη, από εμένα τουλάχιστον, η διπλή σημασία του γαλλικού trait d'esprit που σημαίνει επίσης πνευματώδες σχόλιο/παρατήρηση. Ίσως ο saetiger έχει να προτείνει κάτι καταλληλότερο]· το μουσικό μέρος αναπαρίσταται από σημάδια ― μαύρες τελείες [σημ: επίσης αμετάφραστη η διπλή σημασία του points noirs που σημαίνει επίσης και σπυράκια (πρβλ. black heads και blackheads στα αγγλικά)]. Αυτά τα δυο μέρη σε συνδυασμό ― σε ένα τόμο ― σχηματίζουν μια ενότητα: ένα άλμπουμ. Η συμβουλή μου είναι να ξεφυλλίσετε το βιβλίο με ευγενικά και χαμογελαστά δάχτυλα, καθώς είναι προϊόν της φαντασίας. Μην ψάχνετε για κάτι περισσότερο σ' αυτό.

Για τους αποσβολωμένους και τους σοκαρισμένους έχω γράψει ένα σοβαρό και αρμόζον χορικό. Το χορικό αυτό είναι ένα είδος πικρού πρελουδίου, μια αυστηρή και υπολογισμένη εισαγωγή. Έβαλα σε αυτό όλα όσα ξέρω για τη βαρεμάρα. Αφιερώνω αυτό το χορικό σε αυτούς που δεν είμαι συμπαθής. Αποσύρομαι.

Erik Satie

Το μικρό χορικό που ακολουθεί φέρει τον τίτλο Choral inappétissant (ανορεκτικό χορικό) και την οδηγία να παιχτεί σοβαρά. Μετά την τελική κορώνα ο συνθέτης σημειώνει ημερομηνία και ώρα σύνθεσης του κομματιού: "15 Μαΐου 1914, το πρωί πριν το φαγητό". Σα να ήταν φάρμακο ή κάτι άλλο.

Αυτή η "βαρεμάρα", η αισθητική της ρουτίνας, της παραίτησης ή της αδιαφορίας απέναντι σε ένα καλογυαλισμένο αισθητικά αποτέλεσμα αλλά και η ελαφρότητα, το να μην παίρνεις πολύ στα σοβαρά τον εαυτό σου είναι τα στοιχεία που κυρίως τράβηξαν την προσοχή του John Cage.

Υπάρχει αυτή η ελάχιστα γνωστή πλευρά του Satie, όπου κεντρικό ρόλο παίζει η ιδέα της Musique d'ameublement. Ειδικότερα δε η περίπτωση των Vexations. Δεν έχω να γράψω κάτι περισσότερο για αυτή την πλευρά του Satie. Ό,τι έχω να πω ανήκει περισσότερο στην ανάρτηση για τον Cage που θα ακολουθήσει, κάντε όμως τον κόπο να ρίξετε μια ματιά στα αμέσως προηγούμενα links. Σε σχόλιο προηγούμενης ανάρτησης για τη μουσική του Horacio Vaggione ο SK αναρωτήθηκε για τη χρήση εκείνης της μουσικής. Θα μπορούσε να την δει κανείς στο πλαίσιο αυτής της επαναληπτικής μουσικής υπόκρουσης που τόσο άρεσε στον Satie και τον Cage αλλά έκανε έξω φρενών πολλούς άλλους.

Αρκετά όμως με τον Satie. Έπειτα από αίτημα του Σουηδού μάγειρα που ζήτησε αφού καταπιαστώ με τον Cage να βάλω και αυτό, κλείνω χωρίς άλλα σχόλια παραθέτοντας τις οδηγίες ίσως του μεγαλύτερου θαυμαστή του Erik Satie:

Some Rules and Hints for Students and Teachers,
by John Cage

RULE 1
Find a place you trust and then, try trusting it for a while.

RULE 2 — GENERAL DUTIES AS A STUDENT
Pull everything out of your teacher.

Pull everything out of your fellow students.

RULE 3 — GENERAL DUTY AS A TEACHER
Pull everything out of your students.

RULE 4
Consider everything an experiment.

RULE 5
Be self disciplined.

This means finding someone smart or wise and choosing to follow them.

To be disciplined is to follow in a good way.

To be self-disciplined is to follow in a better way.

RULE 6
Follow the leader.
Nothing is a mistake.
There is no win and no fail.

There is only make.

RULE 7
The only rule is work.
If you work it will lead to something.

It is the people who do all of the work all the time who eventually catch onto things.

You can fool the fans — but not the players.

RULE 8
Do not try to create and analyze at the same time.
They are different processes.

RULE 9
Be happy whenever you can manage it.
Enjoy yourself.
It is lighter than you think.

RULE 10
We are breaking all the rules, even our own rules and how do we do that?
By leaving plenty of room for 'x' qualities.

HELPFUL HINTS

Always be around.

Come or go to everything.
Always go to classes.
Read everything you can get your hands on.
Look at movies carefully and often.
Save everything. It may come in handy later.