8/10/08

Darknesse Visible

Ο Thomas Adès είναι ο πιο προβεβλημένος Βρετανός συνθέτης της γενιάς του. Παρόλα αυτά από όση μουσική του έχω ακούσει μόνο το κομμάτι που σας βάζω να ακούσετε μου αρέσει. Φαίνεται ότι κάπου χάνω το νόημα και το πνεύμα της μουσικής του. Ενώ γενικά η σύγχρονη μουσική είναι αυτή που κυρίως με συγκινεί και με ενδιαφέρει, ο συγκεκριμένος συνθέτης στην καλύτερη με αφήνει αδιάφορο. Συνήθως τον βρίσκω φλύαρο και χωρίς ουσία.

Ο συνθέτης σημειώνει στην παρτιτούρα:
This piece is an explosion of John Dowland's lute song "In Darknesse Let Mee Dwell" (1610). No notes have been added; indeed, some have been removed. Patterns latent in the original have been isolated and regrouped, with the aim of illuminating the song from within, as if during the course of a performance.

In darknesse let mee dwell,
the ground shall sorrow be,
The roofe Dispaire to barre
all cheerfull light from mee,
The wals of marble blacke
that moistned still shall weepe,
My musicke, hellish, jarring sounds
to banish friendly sleepe.
Thus wedded to my woes,
and bedded to my Tombe,
O let me living die,
till death doe come.

Dowland ends the song with a restatement of the opening line.
Και πράγματι είναι από τις λίγες φορές που το σημείωμα ενός συνθέτη ανταποκρίνεται τόσο καλά σε αυτό που συμβαίνει. Πρόκειται επίσης για μια περίπτωση όπου μια εξαιρετικά απλή ιδέα αποδεικνύεται ιδιαίτερα επιτυχημένη ως προς το αποτέλεσμα. Αυτή η καθαρότητα και η αμεσότητα που υπάρχει στο κομμάτι ετούτο είναι αυτό που λείπει από την υπόλοιπη μουσική του Adès και πιθανόν αυτό να είναι που με απωθεί σε όσα άλλα έργα του έχω ακούσει.

(Για την ιστορία του πράγματος, η ιδέα να πειραχτεί ένα έργο παλαιότερης μουσικής και να παρουσιαστεί ως σύγχρονη μουσική ούτε καινούρια ούτε πρωτότυπη είναι. Γνωρίζω αρκετά έργα που κάνουν παρόμοια πράγματα και μάλιστα με πιο έξυπνο τρόπο. Όμως το Darknesse Visible πετυχαίνει λόγω της ιδιαίτερης ατμόσφαιρας που φτιάχνει).

Πιάνο παίζει ο Andreas Haefliger:

Σημείωση: Αξίζει να αναφέρω μια πρωτοτυπία της παρτιτούρας. Η παρτιτούρα είναι έγχρωμη. Ο συνθέτης χρησιμοποιεί διαφορετικό χρώμα για κάθε φωνή ώστε να είναι ακόμη πιο εμφανής η πορεία της (αυτό στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει κάποια πρακτική σημασία γιατί λόγω της "έκρηξης" μια φωνή μπορεί σε ορισμένα σημεία να ανεβοκατεβαίνει οκτάβες από νότα σε νότα).

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Δεν είναι τυχαίο ότι οι παλιοί μάστορες του 18ου και 19ου αιώνα, όταν γράφαν παραλλαγές σε θέμα ενός άλλου συνθέτη διάλεγαν συνήθως αδύναμα κομμάτια, έτσι ώστε να φανεί η δική τους συνθετική διεξιοτεχνία. Πολλοί σήμερα το έχουν ξεχάσει και παίρνουν ένα έργο που τους συγκινεί και του αλλάζουν τα φώτα. Εδώ όμως είναι και η παγίδα: ένα έργο που συγκινεί είναι συνήθως δυνατό. Και ελλοχεύει ο κίνδυνος, το τελικό αποτέλεσμα να συγκινήσει με την σειρά του, όχι μέσω της νέας σύνθεσης, αλλά μέσω της ίδιας της παλιάς. Η παγίδα αυτή απενεργοποιείται βασικά με δύο κόλπα: είτε παραμορφώνεις το παλιό τόσο που να γίνει εντελώς αγνώριστο (π.χ. το τεντώνεις ή το πατικώνεις ή το κρύβεις καλά καλά), είτε το εξουδετερώνεις μαζί με άλλα παλιά έργα, κάτι σαν τα κολάζ του Β.Α. Τσίμερμαν.

Κι εδώ είναι που ο φιλαράκος μας την πάτησε. Όχι πως το έργο δεν είναι ωραίο, ίσα ίσα. Απλά πήρε ένα από τα πιο δυνατά (και καταθλιπτικά) έργα της παλιάς μουσικής και το δόξασε. Στην ουσία πρόκειται για μια νέα (μοντέρνα) σκηνοθεσία του Darkness.

Rowlf είπε...

p=np,
θα συμφωνήσω για το αποτέλεσμα του κομματιού ωραίο είναι, αλλά δεν είναι και κανένα αριστούργημα, εξάλλου ως τέτοιο το έβαλα και το παρουσίασα. Ας συμπληρώσω μόνο ―ίσως εξηγεί εν μέρει τις επιλογές και τους χειρισμούς του συνθέτη― το κομμάτι είναι αφιερωμένο στον Harry Adès. Από αυτό εικάζω ότι πρόκειται για ένα in memoriam κάποιου στενού συγγενικού προσώπου του συνθέτη και ότι πιθανόν το έγραψε κάτω από έντονη συναισθηματική φόρτιση. Δεν είναι δικαιολογίες αυτά, αλλά…

Ακόμη να προσθέσω μερικά άσχετα με το σχόλιο πράγματα που ίσως έπρεπε να έχω βάλει στην ανάρτηση:

Το κομμάτι συντέθηκε το 1992 και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά από τον ίδιο τον συνθέτη τον Οκτώβριο του '92 στη Βουδαπέστη.

Νομίζω ότι ο Haefliger κάνει μια περισσότερο κι από εξαιρετική ερμηνεία κι αυτό συμβάλλει σημαντικά στην τελική εντύπωση που δημιουργείται.

Ο Adès παρότι κατά τη γνώμη μου δεν είναι καμιά σημαντική περίπτωση έχει προωθηθεί λόγω δύο πραγμάτων: ως openly gay αρχικά τον προώθησε το ίδρυμα Britten-Pears μέσα στους σκοπούς του οποίου είναι και η προβολή και η υποστήριξη του έργου gay συνθετών και ερμηνευτών (παρακαλώ μην ακούσω εδώ ανοησίες περί gay μαφίας κτλ δε θα γίνουμε εδώ φυλλάδα). Από κάποια στιγμή και μετά άρχισε να τον προωθεί το αγγλικό μουσικό establishment λόγω αυτού που ονομάζω the Britten complex. Ψάχνουνε αγωνιωδώς να βρούνε το νέο τους καμάρι, τη νέα τους δόξα, τον νέο Britten. Κάποια στιγμή είχαν πιστέψει ότι είχαν βρει το αστέρι τους στον George Benjamin. Ο Benjamin δε δέχτηκε να ακολουθήσει τους ρυθμούς τους και προτίμησε να έχει μικρότερη προβολή αλλά καλύτερο έλεγχο επάνω στο έργο του, μεγαλύτερη άνεση στο πόσο, πως και τι συνθέτει. Έτσι ο επόμενος που τους προέκυψε ήταν ο Adès. Παλιά καραβάνα της αγγλικής μουσικής που έτυχε να φτάσει η συζήτησή μας και στον Adès μου είπε ότι πρόκειται για συνθέτη με μεγάλες ευκολίες (μπορεί να βγάλει εύκολα όγκους μουσικής ―λες και πάει με το κιλό αυτό), ο ίδιος μάλιστα ενώ ήταν πασιφανές ότι δεν τον ενθουσίαζε η μουσική του ακόμα και όταν τον πίεσα δεν το παραδέχτηκε ανοιχτά (πως να μιλήσει άσχημα για το καμάρι τους).