Εμπειρίες

Οι μαγειρικές μου ικανότητες είναι γνωστές ανά την Ευρώπη. Επόμενο είναι λοιπόν να λαμβάνω διάφορες προσκλήσεις να επιμεληθώ το μενού σε ορισμένες επίσημες δεξιώσεις. Κάτι που απολαμβάνω ιδιαίτερα είναι όταν με καλούν να ετοιμάσω το μενού σε μουσικούς διαγωνισμούς. Όταν η συγκυρία το επιτρέπει, απολαμβάνω να παρατηρώ τους διαγωνιζόμενους, να βλέπω με πόσο διαφορετικό τρόπο εκτελούνται τα ίδια κομμάτια, να διακρίνω τη διαφορετική νοοτροπία και την προσωπικότητα κάθε φιλόδοξου, νεαρού καλλιτέχνη. Ιδού μερικά από τα συμπεράσματά μου:

1. Ενώ οι Ασιάτες πιανίστες έχουν πολύ καλύτερη, πιο σίγουρη τεχνική από τους Ευρωπαίους συναδέλφους τους, έχουν πολύ πιο σκληρή ατάκα. Δυστυχώς, δεν έχω ακούσει μέχρι σήμερα κάποιον πιανίστα που να προέρχεται από την Ασία, στου οποίου το παίξιμο να μπορέσω να διακρίνω τη μεγάλη ευρωπαϊκή ουμανιστική παράδοση. Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι πάλι, ακριβώς εξαιτίας των τεχνικών αδυναμιών τους, αποδεικνύονται από την άλλη πλευρά όχι και τόσο σκληροί εργάτες.

2. Το να μαγειρεύω σε μουσικούς διαγωνισμούς με ενδιαφέρον ρεπερτόριο έχει πολύ περισσότερο ενδιαφέρον από το ίδιο σε διαγωνισμούς με περιφερειακό ρεπερτόριο. Δε θα ξεχάσω μια φορά έναν διαγωνισμό τρομπονιού. Μια ατελείωτη βαρεμάρα. Το μοναδικό σόλο κονσέρτο που είχανε ήταν ένα του Wagenseil, αν θυμάμαι σωστά το οποίο το είχα μάθει απ' έξω μέχρι το τέλος της μέρας. Για σύγχρονο παίζανε μια σόλο Φαντασία του Μαρτέν, που ελλείψει κάτι άλλου καλύτερου είχε αρχίσει να μου αρέσει. Επίσης, επειδή μάλλον δεν βρίσκανε κάτι καλύτερο, τους είχαν αναγκάσει να παίζουνε ένα διπλό κονσέρτο για τρομπόνι και τρομπέτα· τρελή ένδεια (συνθέτη δε θυμάμαι, ήταν πάντως εικοστός αιώνας, συντηρητικής κατεύθυνσης, κάτι σαν κι αυτά που περιέγραφε ο μούργος στην προηγούμενη ανάρτηση). Αντίθετα σε έναν πρόσφατο διαγωνισμό για τσέλο και πιάνο δεν κουράστηκα καθόλου. Χώρια που έμαθα και πολλά ενδιαφέροντα έργα που δεν γνώριζα, όπως η πρώτη σονάτα του Schnittke.

3. Οι μεγαλύτερες ερμηνευτικές αποκκλίσεις συναντούνται φυσικά στα έργα σύγχρονης μουσικής. Δεν ξέρω γιατί - μάλλον ξέρω, αλλά θα το αφήσω για μετά - θεωρούν μάλλον ότι τα έργα δεν είναι πολύ ενδιαφέρονται και θα πρέπει να τα κάνουν, παίρνοντας διάφορες ερμηνευτικές ελευθερίες, προσθέτοντας κατά το πλείστον εκφραστικά ρουμπάτι, παίζοντας ad libitum τα τέμπι που δίνει ο συνθέτης και βέβαια κάτω από τη γνωστή δικαιολογία 'έλα μωρέ, ποιος τα καταλαβαίνει;' κάνουν κατά το δοκούν ό,τι τους βολεύει. Ατυχές παράδειγμα ένα κομμάτι του Isang Yun, που καθώς το παρακολουθούσα από την παρτιτούρα, αισθάνθηκα την επιθυμία να ρωτήσω τα παιδιά ποιος τους είπε πως πρέπει να είναι έτσι. Το γεγονός πως οι συγκεκριμένοι πήρανε ένα σημαντικό βραβείο, αλλά όχι το πρώτο, δείχνει μάλλον πως και τα μέλη της επιτροπής δεν πολυξέρανε τι ακούγανε.

4. Κάτι που δεν έχω ξεκαθαρίσει ακόμη είναι τι ρόλο παίζει το φύλο σε έναν διαγωνισμό. Πχ σε έναν διαγωνισμό είχε παίξει μια πολύ εντυπωσιακή σολίστα. Κοιτούσα πώς την κόβανε τα μέλη της ανδροκρατούμενης επιτροπής. Αναρωτιόμουν αν θαυμάζανε το παίξιμό ή τα κάλλη της. Το γεγονός ότι πήρε το πρώτο βραβείο σίγουρα δεν έλυσε την απορία μου.

5. Πολλοί διαγωνιζόμενοι δεν έχουν καταλάβει τι ακριβώς καλούνται να κάνουν πάνω στην σκηνή και περνάνε πολύ γρήγορα σε αυτό που πολύ επιτυχημένα ονομάζουν οι Ιταλοί masturbazione mentale. Καταλήγουν να την καταβρίσκουν με αυτά που παίζουν ενώ το κοινό χασμουριέται αλύπητα. Δε θα ξεχάσω έναν τύπο που έκανε μάλιστα και κάτι περίεργες γκριμάτσες. Μια στιγμή έκανε μια γκριμάτσα απίστευτης αυτοϊκανοποίησης. Του 'ριξα ένα βλέμμα, συνδυασμό φρίκης και αηδίας κι αναρωτιόμουν αν με πήρε κανείς χαμπάρι, αλλά το κοινό απλώς ξυνόταν.

6. Έχοντας παρακολουθήσει αρκετούς πλέον διαγωνισμούς, μπορώ να πω πως από τις πιο ενδιαφέρουσες φιγούρες είναι οι φυλλομετρητές. Μου δίνουν την εντύπωση πως γυρνούν καλύτερα σελίδες όταν μοιάζουν να συμπαθούν τον συνοδό. Θυμάμαι δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Η πρώτη ήταν στον διαγωνισμό τρομπονιού. Συνόδευε εκείνο το άθλιο διπλό κονσέρτο για τρομπόνι και τρομπέτα ένας κοιλαράς, καθηγητής πρέπει να ήταν σε κάποια σχολή, με παχιά, κοντά χέρια και χοντρά γυαλιά. Μου φάνηκε πολύ βαρετός τύπος, πιο βαρετός και από το κονσέρτο που έπαιζε. Λοιπόν σε αυτό το κονσέρτο υπήρχε ένα σημείο που εμφανιζόταν δύο φορές στις δύο πρώτες σελίδες, από μία στο τέλος καθεμιάς. Ο καημένος ο φυλλομετρητής είχε βαρέσει μπιέλες τόση ώρα, σχεδόν αποκοιμήθηκε, ώσπου ακούστηκε το μοτίβο και πετάχθηκε. Ήταν όμως στο τέλος της πρώτης σελίδας. False alarm. Μέχρι τη δεύτερη εμφάνιση είχε κοιμηθεί για τα καλά. Όταν ξύπνησε, ο τύπος κουνούσε απεγνωσμένα το κεφάλι του ζητώντας αλλαγή σελίδας. Όρμηξε να σώσει την κατάσταση προτείνοντας το δεξί του χέρι μπροστά στη μούρη του. Ο τύπος κατατρόμαξε, αλλά κράτησε τα χέρια του στο πιάνο, θέλαν και χρόνο να κουνηθούν τα άτιμα. Δε θυμάμαι αν πέρασε στο επόμενο γύρο. Η δεύτερη φάση είναι πιο απλή. Απλώς ο συνοδός φαινόταν πολύ αλαζόνας. Συμπεριφερόταν στον φυλλομετρητή λες και ήταν ο butler του. Σε λίγη ώρα διαπίστωσε πόσο άθλιο ήταν το self-service.

7. Οι φυλλομετρητές είναι οι αφανείς ήρωες των διαγωνισμών. Συνήθως πρόκειται για φτωχούς φοιτητές που προσπαθούν να βγάλουν λίγα χρήματα, αν και σίγουρα θα προτιμούσαν να κάθονται στη θέση αυτών που παίζουν. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική φιγούρα των συναυλιών που έχει όμως υμνηθεί ελάχιστα. Είχα την τιμή να γνωρίσω την πιο θρυλική μορφή στην ιστορία του φυλλομετρήματος, την μοναδική Ruth Spelke. Κάποια στιγμή, κι ενώ απολάμβανε μία από τις γευστικές μου συνθέσεις, μου εκμυστηρεύτηκε ορισμένες οδηγίες για το πως να αγχώσει κανείς έναν συνοδό-πιανίστα:

i. Σηκωθείτε πολύ αργά
ii. Σηκωθείτε πολύ νωρίς
iii. Κοιτάτε αμέριμνα, δίνοντας την εντύπωση πως δεν είστε συγκεντρωμένος, αλλά μην το παρακάνετε, δε χρειάζεται να γίνεστε και αγενής.
iv. Όταν έρθει η ώρα να γυρίσετε σελίδα κάντε πως πιάσατε διπλό φύλλο και προσπαθείστε να το ξεμπερδέψετε. Η καρδιά του θα έχει σίγουρα πάει στην κούλουρη.
v. Όταν μπορεί να γυρίσει μόνος του σελίδες αφήστε τον να το κάνει. Θα του δημιουργήσει πολλές αμφοβολίες για τη συνέχεια.

Σας αποχαιρετώ παραθέτοντας το βιογραφικό της όπως μπορείτε να το βρείτε εδώ.

The following program notes are from an unidentified piano recital.

Tonight's page turner, Ruth Spelke, studied under Ivan Schmertnick at the Boris Nitsky School of Page Turning in Philadelphia. She has been turning pages here and abroad for many years for some of the world's leading pianists.

In 1988, Ms. Spelke won the Wilson Page Turning Scholarship, which sent her to Israel to study page turning from left to right. She is winner of the 1984 Rimsky Korsakov Flight of the Bumblebee Prestissimo Medal, having turned 47 pages in an unprecedented 32 seconds. She was also a 1983 silver medalist at the Klutz Musical Page Pickup Competition: contestants retrieve and rearrange a musical score dropped from a Yamaha. Ms. Spelke excelled in "grace, swiftness, and especially poise."

For techniques, Ms. Spelke performs both the finger-licking and the bent-page corner methods. She works from a standard left bench position, and is the originator of the dipped-elbow page snatch, a style used to avoid obscuring the pianist's view of the music. She is page turner in residence in Fairfield Iowa, where she occupies the coveted Alfred Hitchcock Chair at the Fairfield Page Turning Institute.

Ms. Spelke is married, and has a nice house on a lake.