25/3/09

Μινιμαλισμός 3 (παρά φύσιν)


Ακόμη μια ιστορία για τα στραβά που με δίδαξαν την περίοδο των ωδειακών σπουδών μου.

Ήταν το 1993 ή 94. Είχα ρωτήσει τον δάσκαλο της Αρμονίας ποια ήταν η γνώμη του για τον Μινιμαλισμό. Η απάντηση ήταν περίπου η εξής: "Μπα, μια μόδα είναι όλο αυτό. Θα δεις σε λίγα χρόνια θα ξεφουσκώσει." Με είδε να τον κοιτάω με απορία και γι' αυτό συνέχισε: "Όλες αυτές οι επαναλήψεις είναι παρά φύσιν".

Δυστυχώς (ή ευτυχώς) τότε δεν ήμουν σε θέση να καταλαβαίνω να του απαντήσω ότι έλεγε ανοησίες. Διότι πρώτον, εποχιακή μόδα ο μινιμαλισμός δεν ήταν, είχε ήδη κάποιες δεκαετίες ζωής και συνεχίζει (μάλλον δεν είχε διαβάσει αυτό το κεφάλαιο της σύγχρονης μουσικής), και δεύτερον, το σχόλιο ότι η επαναληπτικότητα είναι παρά φύσιν είναι άκυρο από κάθε πλευρά: από τη μια ποιος είπε ότι η μουσική είναι ή πρέπει να είναι "κατά φύσιν"; Δηλαδή τι φυσικό έχει μια φούγκα του Bach; φυτρώνει στα χωράφια; Από την άλλη μάλλον δεν είχε προσέξει καλά τη φύση ο συγκεκριμένος δάσκαλος, διότι αυτή είναι γεμάτη επαναληπτικότητα. Το παρά φύσιν εξέφραζε απλά την απόσταση της προσωπικής του αισθητικής αντίληψης από το Μινιμαλισμό.

Ο Ravel πάντως είχε μια παρόμοια άποψη για την επαναληπτικότητα του πιο γνωστού έργου του καθώς περιέγραψε το Boléro του ως "ορχηστρικό περίβλημα χωρίς μουσική". Ένα άρθρο των New York Times δίνει τελείως άλλες διαστάσεις στο θέμα.

11 σχόλια:

Ρωμανός Σκλαβενίτης-Πιστοφίδης είπε...

Καλημέρα!
Διάβασα κάπου ότι ο Μichael Nyman είναι ο θεμελιωτής του μινιμαλισμού... γνωρίζετε αν αυτό ισχύει;
Σκοπεύω, πάντως, να του κάνω ένα αφιέρωμα, γιατί τον λατρεύω!

Rowlf είπε...

O Nyman φέρεται ως ένας από αυτούς που πρότειναν για πρώτη φορά τον όρο "μινιμαλισμός" (υπάρχουν κι άλλοι που διεκδικούν την πατρότητα του όρου), αλλά έτσι κι αλλιώς δε νομίζω σε καμιά περίπτωση ότι αυτό τον κάνει "θεμελιωτή" του μινιμαλισμού.

Υπομονή, περισσότερα αργότερα.

Ρωμανός Σκλαβενίτης-Πιστοφίδης είπε...

Μεταφράζοντας το βιογραφικό του, έπεσα πάνω στο σημείο που αναφέρει ότι εφήυρε τον όρο...
Αυτό μάλλον ήθελε να πει ο συντάκτης του κειμένου στο οποίο αναφέρθηκα, αποκαλώντας τον Θεμελιωτή...
Θα αναρτήσω την αναφορά αύριο-μεθαύριο!
Θα κάνεις και εσύ αναφορά?

SK είπε...

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο των ΝΥΤ! Τον πίνακα Unravelling Bolero, στον οποίον αναφέρεται το άρθρο, μπορεί να τον δει κανείς εδώ.

Really Nothing είπε...

Γιατί ρε παιδιά δε σας είχα βρει τόσο καιρό; Και να πω ότι δεν ψάχνω; Μπράβο σας για το blog, τώρα θα κάτσω να διαβάσω όλες τις αναρτήσεις σιγά σιγά...
Για τον μινιμαλισμό ως όρο: όντως ο Nyman ισχυρίζεται ότι είναι ο πρώτος που καθιέρωσε τον όρο για τη μουσική, (βλ. και συνέντευξή του στην τελευταία Athens Voice!). Γενικότερα, ο όρος εμφανίζεται ως "Minimal Art" το 1965 και αποδίδεται στον Richard Wollheim. Θεμελιωτής του (μουσικού) μινιμαλισμού δεν είναι ο Nyman, αλλά η "μινιμαλιστική τετράς" της Νέας Υόρκης La Monte Young, Steve Reich, Terry Tiley, Philip Glass, όλοι "μαθητές" του Cage.
Περιμένω κι άλλα!

Rowlf είπε...

Really Nothing,
καλώς όρισες και ευχαριστούμε για τα καλά σου λόγια.

Πάρα πολύ σωστά όσα παρατηρείς. Η προέλευση και το θεωρητικό υπόβαθρο του μινιμαλισμού βρίσκονται στην σκέψη του John Cage και τα ανατολικά φιλοσοφικά συστήματα με τα οποία ασχολήθηκε, για αυτό και θέλησα να κάνω την ανάρτηση για αυτόν πριν πιάσω τον μινιμαλισμό. Σκοπεύω να ασχοληθώ αρκετά με το θέμα και να το πιάσω με τη σειρά του. Όχι μόνο τους καθαρόαιμους μινιμαλιστές αλλά γενικά το τι έχει γίνει στη σύγχρονη μουσική γύρω από αυτούς. (οπότε, ΣΠΡ, θα έχει και Nyman κάποια στιγμή αλλά όχι τώρα αμέσως).

Για την ώρα θα μου επιτρέψετε να κάνω χαζοαναρτήσεις σαν αυτή διότι υπάρχει φόρτος εργασίας.

saetiger είπε...

Θυμάμαι πριν από χρόνια είχα συναντήσει το Χατζηνίκο στην Αθήνα και τον είχα ρωτήσει τι γνώμη έχει για τον Glass. Η απάντησή του ήταν απίστευτη και το στιλάκι του άψογα βρετανικό, αν και ομίλησε εις της Ελληνικήν: "Αυτή η μουσική ακούγεται ενδιαφέρουσα, αλλά τελικά δεν είναι". Έμεινα σέκος από την ατάκα του, η οποία πάντως δεν με απέτρεψε από το να ακούω μινιμαλιστική μουσική ως σήμερα.

Rowlf είπε...

saetiger,
βρήκες τον κατάλληλο και συ να κάνεις αυτή την ερώτηση. Δεν θα περίμενα άλλη απάντηση από τον Χατζηνίκο. Οι παλιές καραβάνες του είδους του άκουγαν και μετρούσαν τη μουσική σύμφωνα με τον κεντροευρωπαϊκό κανόνα στον οποίο ο μινιμαλισμός είναι ξένος.

Αν ακούς Glass και προσπαθείς να τον μετρήσεις και να τον καταλάβεις με όρους λειτουργικής αρμονίας, είναι επόμενο να βρεις ότι δεν έχει ενδιαφέρον. Αλλά ο Glass για άλλα ενδιαφέρεται, όχι για το που θα κάνει πτώση και το πως θα κάνει μετατροπία.

Ανώνυμος είπε...

Geia sas, eimai kai gw edw, gia thn akribeia 8aeimai peripou se dyo ebdomades, opote 8a mporw na grapsw kai ellhnika. Kommatia den mporw na akousw, logw texnikwn problhmatwn. Na kalwsorisw tous kainourious. Ta leme.

Ρωμανός Σκλαβενίτης-Πιστοφίδης είπε...

Ένα ετεροχρονισμένο σχόλιο:
Πολύ ωραία η ανάρτηση για τον Satie!
Γέλασα πολύ, γιατί βρίζεις και εκεί τους καθηγητές σου! Θα ήθελα πολύ να ξέρω αν είχες και κανα αξιόλογο δάσκαλο!
Satie 4-ever

ΥΓ. Ετεροχρονισμένο είπα? Scratch that! Εκτός τόπου και χρόνου είναι το σωστό...

Rowlf είπε...

ΣΠΡ,
νομίζω ότι παρεξήγησες. Δε βρίζω τους δασκάλους μου. Ο δάσκαλος της αρμονίας που είχα ήταν εξαιρετικός στο συγκεκριμένο αντικείμενο. Σε όλους νομίζω ότι συμβαίνει με τον καιρό να αναθεωρούν ή να γίνονται πιο κριτικοί απέναντι σε αυτά που τους δίδαξαν. Από εκεί και πέρα σε παραπέμπω σε αυτή την ανάρτηση και ειδικότερα στο σχόλιο του Statler που θα βρεις εκεί.

Ο καθένας μας έχει και τις αγκυλώσεις του. Ισχύει και για εμένα αυτό που έγραψα στον saetiger "βρήκα τον κατάλληλο άνθρωπο να ρωτήσω για τον μινιμαλισμό".

Ο δάσκαλος της prima vista από την άλλη ήταν ακριβώς όπως τον χαρακτήρισα, χύμα στο κύμα, αλλά αυτό δε σημαίνει κάτι. Το μάθημά του ακριβώς για αυτό το λόγο ήταν απολαυστικό και το θυμάμαι πάντα με κάποια νοσταλγία.