Για τον Furtwängler:
Το Άγιο των Αγίων των αναμνήσεών μου.
Αγωνίστηκα σαν τρελός για να αποχαρακτηριστεί ο Furtwängler. Και ήταν τιμή μου να του πω, κ. Δρ., ιδού η ορχήστρα σας. Ποτέ δεν είχα την πρόθεση να τον ανταγωνιστώ, ποτέ στη ζωή μου. Από αυτόν έχω τις βαθύτερες μουσικές γνώσεις. Μια φορά τον ρώτησα, κ. Δρ., εδώ αυτό το τέμπο και είπε: "εξαρτάται πώς ακούγεται". Αυτό είναι αποκάλυψη. Δεν υπάρχει επομένως ένα φυσικό τέμπο που μπορεί να αποδώσει ένας μετρονόμος. Ηχεί πλούσια και είναι η πολυπλοκότητα τεράστια, χρειάζομαι πολύ χρόνο για να το ερμηνεύσω.
Ο μοναδικός μαέστρος σε ολόκληρη την ιστορία της μουσικής, που κατάλαβε να αποδώσει αυτήν την κάθετη πίεση, το σύνολο των ταυτοχρόνως συμβαινόντων φαινομένων σε σχέση με την οριζόντια ροή ή το τέμπο, ήταν ο Wilhelm Furtwängler. Πολλές φορές έκανε λάθος, όμως πειραματιζόταν πολύ ζωήρά.
Εκτός από τον Furtwängler, από κανέναν άλλον μαέστρο δεν έχω κρατήσει κάτι.
BONUS
Για τον Bernhard Haitink:
To 1945 ανακάλυψα τις ακόλουθες παρατηρήσεις στην πάρτα του "Siegfried-Idyll" του Wagner ενός όχι πολύ ευσυνείδητου βιολίστα: "Siegfried Wagner 30 λεπτά, Wilhelm Furtwängler 26 λεπτά, Siegmund Hausegger 16 λεπτά". Αργότερα έμαθα πως μια γαζέλα, ονόματι Bernhard Haitink, η οποία αν δεν προσπαθούσε να κάνει μουσική, με το ρεκόρ των δώδεκα λεπτών κατάφερε να σβήσει όλους αυτούς τους χρόνους από το μουσικό αθλητικό παλμαρέ. Πρόκειται για το ίδιο πράγμα ή μπορεί κάποιος σε ένα ποιητικό ειδύλλιο να αγκαλιάσει ένα κορίτσι έστω και στενογραφικά;
Για τον Hans Knappertsbusch:
Γνωρίζω πως εδώ ο Knappertsbusch έγινε μεγάλος και οι άνθρωποι τον ακολουθούσαν. Ένας πολύ κακός μουσικός και ένας όχι τόσο κακός μαέστρος. Ο μικρός αριθμός των προβών που χρειαζόταν για να κρατήσει την ορχήστρα μαζί ήταν κατόρθωμα. Ήταν ένας βασιλιάς, αλλά απέφυγε να μιλήσει με τον Furtwängler για δύο μέτρα μουσικής.
UPDATE
Κάποια λίγα σχόλια για τη διαδοχή:
Σε αντίθεση με τη διαδεδομένη άποψη πως ο Karajan έκλεψε την BPhil μέσα από τα χέρια του Celi, είναι μάλλον πιο σωστό να πούμε πως ο Celi κατάφερε να χάσει την ορχήστρα. Οι μουσικοί της BPhil ήταν στην αρχή ενθουσιασμένοι με τον Celibidache. Όπως και να το κάνουμε ήταν μια μουσική ιδιοφυία. Ήταν όμως και δύσκολος χαρακτήρας. Οι πρόβες του επίπονες και πολλές φορές τα σχόλια που έκανε για τους μουσικούς δεν ήταν καθόλου ευγενικά. Από το 1950 και μετά, όταν πια αναλάμβανε όλο και περισσότερο τα καθήκοντα του μουσικού διευθυντή ο Furtwängler και απεκαθίστατο η μουσική ζωή στο Βερολίνο (πολλοί μουσικοί αρνούνταν μεταπολεμικά να εμφανιστούν στη Γερμανία), οι σχέσεις με τον Celibidache άρχισαν να κρυώνουν. Από σωτήρας έγινε ένας από τους πολλούς. Ο Celi άρχισε επίσης να έχει πολλές συναυλίες στη Νότιο Αμερική, γεγονός που τον κρατούσε για μήνες μακριά από το Βερολίνο. Αυτό δεν άφηνε καθόλου θετικές εντυπώσεις. Ο Karajan από την άλλη έχτιζε προσεκτικά την καριέρα και τη φήμη του. Επίσης φρόντισε να μην ακουστεί από την πλευρά του ποτέ κάτι άσχημο για τον Furtwängler. Οι μουσικοί της ορχήστρας επιθυμούσαν να συνεργαστούν μαζί του. Το όνομα Karajan εξασφάλιζε πλέον γεμάτες αίθουσες και ο Furtwängler, που πλησίαζε την αποδημία, δεν μπορούσε να τον εμποδίσει να διευθύνει ξανά την ορχήστρα. Όταν ήρθε ο Karajan γοήτευσε με μοναδικό τρόπο τους μουσικούς. Σε αντίθεση με τον Celibidache που υποδείκνυε τα πάντα στην πρόβα, οι πρόβες του Karajan ήταν πιο γρήγορες και αποτελεσματικές. Και επιπλέον άφηνε χώρο στους μουσικούς να παίξουν. Φτάνουμε πλέον στο '54, το έτος θανάτου του Furtwängler. Πολλά μέλη της ορχήστρας είναι πλέον μεγάλης ηλικίας και αδυνατούν εκ των πραγμάτων να ανταποκριθούν στο επίπεδο της ορχήστρας. Ο Furtwängler, του οποίου η ακοή επιδεινώνεται συνέχεια, δε φαίνεται να ενοχλείται. Ο Celibidache θέλει να τους πετάξει όλους αυτούς έξω, ενώ ο Karajan αφήνει να εννοηθεί πως η ανανέωση θα γίνει σταδιακά. Λίγες μέρες πριν από το θάνατο του Furtwängler διευθύνουν σε διαδοχή την ορχήστρα ο Κarajan και ο Celi. Ο Celi το χάνει στην πρόβα, εξαγριώνεται και λέει πως με αυτούς τους μουσικούς και σε αυτό το επίπεδο δε θέλει να δουλεύει. Δυο, τρεις μέρες μετά ο Furtwängler πεθαίνει. Όπως είπε και ένα μέλος της ορχήστρας, στο τέλος ο Karajan υπερίσχυσε ως μουσικός. Μην ξεχνάμε ακόμη πως μπορεί οι μουσικοί να ήταν ευγνώμονες στον Celi για όσα έκανε τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια, είχαν όμως συνείδηση του ποιοι είναι και τι μπορούν να κάνουν, όπως ήξεραν επίσης πως κι αυτοί βοηθήσανε τον Celibidache, έναν Ρουμάνο από το πουθενά, να φτιάξει όνομα και καριέρα. Καμιά συνομωσία λοιπόν. Φαίνεται πως ο καθένας τους ήταν άξιος της μοίρας του.
9 σχόλια:
Aplh shmeiwsh gia osous ta germanika den einai poly eukola. Sto video o Celi perigrafei me alla logia to peristatiko pou rwthse ton Furtwängler gia ta tempi.
Kapoia liga sxolia gia th diadoxh:
Σε αντίθεση με τη διαδεδομένη άποψη πως ο Karajan έκλεψε την BPhil μέσα από τα χέρια του Celi, είναι μάλλον πιο σωστό να πούμε πως ο Celi κατάφερε να χάσει την ορχήστρα. Οι μουσικοί της BPhil ήταν στην αρχή ενθουσιασμένοι με τον Celibidache. Όπως και να το κάνουμε ήταν μια μουσική ιδιοφυία. Ήταν όμως και δύσκολος χαρακτήρας. Οι πρόβες του επίπονες και πολλές φορές τα σχόλια που έκανε για τους μουσικούς δεν ήταν καθόλου ευγενικά. Από το 1950 και μετά, όταν πια αναλάμβανε όλο και περισσότερο τα καθήκοντα του μουσικού διευθυντή ο Furtwängler και απεκαθίστατο η μουσική ζωή στο Βερολίνο (πολλοί μουσικοί αρνούνταν μεταπολεμικά να εμφανιστούν στη Γερμανία), οι σχέσεις με τον Celibidache άρχισαν να κρυώνουν. Από σωτήρας έγινε ένας από τους πολλούς. Ο Celi άρχισε επίσης να έχει πολλές συναυλίες στη Νότιο Αμερική, γεγονός που τον κρατούσε για μήνες μακριά από το Βερολίνο. Αυτό δεν άφηνε καθόλου θετικές εντυπώσεις. Ο Karajan από την άλλη έχτιζε προσεκτικά την καριέρα και τη φήμη του. Επίσης φρόντισε να μην ακουστεί από την πλευρά του ποτέ κάτι άσχημο για τον Furtwängler. Οι μουσικοί της ορχήστρας επιθυμούσαν να συνεργαστούν μαζί του. Το όνομα Karajan εξσφάλιζε πλέον γεμάτες αίθουσες και ο Furtwängler, που πλησίαζε την αποδημία, δεν μπορούσε να τον εμποδίσει να διευθύνει ξανά την ορχήστρα. Όταν ήρθε ο Karajan γοήτευσε με μοναδικό τρόπο τους μουσικούς. Σε αντίθεση με τον Celibidache που υποδείκνυε τα πάντα στην πρόβα, οι πρόβες του Karajan ήταν πιο γρήγορες και αποτελεσματικές. Και επιπλέον άφηνε χώρο στους μουσικούς να παίξουν. Φτάνουμε πλέον στο '54, το έτος θανάτου του Furtwängler. Πολλά μέλη της ορχήστρας είναι πλέον μεγάλης ηλικίας και αδυνατούν εκ των πραγμάτων να ανταποκριθούν στο επίπεδο της ορχήστρας. Ο Furtwängler, του οποίου η ακοή επιδεινώνεται συνέχεια, δε φαίνεται να ενοχλείται. Ο Celibidache θέλει να τους πετάξει όλους αυτούς έξω, ενώ ο Karajan αφήνει να εννοηθεί πως η ανανέωση θα γίνει σταδιακά. Λίγες μέρες πριν από το θάνατο του Furtwängler διευθύνουν σε διαδοχή την ορχήστρα ο Κarajan και ο Celi. Ο Celi το χάνει στην πρόβα, εξαγριώνεται και λέει πως με αυτούς τους μουσικούς και σε αυτό το επίπεδο δε θέλει να δουλεύει. Δυο, τρεις μέρες μετά ο Furtwängler πεθαίνει. Όπως είπε και ένα μέλος της ορχήστρας, στο τέλος ο Karajan υπερίσχυσε ως μουσικός. Μην ξεχνάμε ακόμη πως μπορεί οι μουσικοί να ήταν ευγνώμονες στον Celi για όσα έκανε τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια, είχαν όμως συνείδηση του ποιοι είναι και τι μπορούν να κάνουν, όπως ήξεραν επίσης πως κι αυτοί βοηθήσανε τον Celibidache, έναν Ρουμάνο από το πουθενά, να φτιάξει όνομα και καριέρα. Καμιά συνομωσία λοιπόν. Φαίνεται πως ο καθένας τους ήταν άξιος της μοίρας του.
Εξαιρετική η συνέχεια του αφιερώματος στον Celibidache, αλλά ρε συ, το 2ο σχόλιο, δε θα ήταν καλύτερα να το έβαζες στο κείμενο της κύριας ανάρτησης;
Αυτά είναι, καθαρά πράματα. Όντως, το δεύτερο σχόλιο πρέπει να μπει στο σώμα του ποστ.
Μιας που αναφέρεται ο Κάραγιαν, αληθεύει πως η πρώτη του γυναίκα -επί ναζισμού- ήταν εβραία; Δεν έχω και το βιβλίο του Όσμπορν...
Κι επίσης, να προσθέσω πως ένας άλλος που στήριξε μεταπολεμικά με σθένος τον Φουρτ για να αποβάλλει από πάνω του τη ρετσινιά του ναζιστή, ήταν ένας μέγιστος Εβραίος: ο Μενουχίν.
Να ευχαριστήσω και τους δυο σας για τα καλά σας σχόλια. Όπως επίσης και τον μούργο ο οποίος κάθεται και διορθώνει διάφορα πράγματα που ξέφυγαν ή που αδυνατώ να διορθώσω λόγω με εύκαιρης πρόσβασης στο δίκτυο (εκείνος προσέθεσε το σχόλιο στο σώμα της ανάρτησης).
Τώρα αν και έχω διαβάσει τη βιογραφία του Osborne δεν θυμάμαι τη συγκεκριμένη λεπτομέρεια, μάλλον γιατί κιόλας δε με ενδιέφερε. Αυτό όμως που θυμάμαι είναι πως η κολλητή της πρώτης γυναίκας του Karajan έγινε η μετέπειτα κυρία Göring με ό,τι αυτό σημαίνει για την πολύ γρήγορη πρόσκληση που έλαβε μετά ο Karajan να διευθύνει στην Staatsoper του Βερολίνου. Να σημειώσω πως έπαιζε κόντρα Göring - Göbbels, που σε μουσικούς όρους μεταφράζεται ώς εξής: Karajan - Furtwängler.
O Karajan παντρεύτηκε 3 φορές νομίζω. Ο πρώτος γάμος δεν πολυαναφέρεται ήταν με μια Γερμανίδα ηθοποιό, διάρκεια ενός έτους, στα χρόνια του Aachen. Ο 2ος γάμος ήταν με την Annita Guttermann (έτσι ήταν το επίθετο της) και ήταν κατά το ήμισυ Εβραία και παντρεύτηκαν στην διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπου πραγματικά υπήρχε αγώνας να σώσουν τα τομάρια τους. Η κόντρα Gorring-Goebels ισχύει και παίζανε παιχνίδια στις πλάτες των μεγάλων μουσικών, αλλά από ένα σημείο και μετά όλα τελικά γύρισαν κατά του Karajan μέχρι και το 1950. Με την Annita χώρισε και παντρεύτηκε την Γαλλίδα Elliete, ένα μοντέλο του Dior για τα νυφικά ρούχα του μόδιστρου.
Εντυπωσιακή η βιογραφία του Osborne, η οποία δεν καλύπτει μόνο τον Karajan αλλά και μια μεγάλη εποχή και με γεγονότα για πολλούς άλλους (Furtwagler και Συμφωνική του Σικάγου, η οποία είχε βολιδοσκοπήσει και τον Karajan για αρχιμουσικό της, μετά την κακήν κακώς φυγή του Martinon με πρώτη σκέψη ως προσκεκλημένο τον Solti, ώσπου ο Solti επικοινώνησε με τους υπεύθυνους της ορχήστρα και είπε: "Δεν φαντάζομαι να πάρετε αυτόν τον Nazi ως μουσικό διευθυντή;").
Πολύ ενδιαφέρουσα η βιογραφία, μιας εποχής θα την έλεγα και όχι ενός προσώπου απαραίτητα, παρόλο που ο Karajan ήταν κεντρικό σημείο της εποχής εκείνης.
Μια εντυπωσιακή λεπτομέρεια μετά το διαζύγιο της Annita με τον Karajan, ήταν ότι το σπίτι της φιλοξενούσε τον Bernstein όποτε ερχόταν στην Αυστρία.
Για τον Celibidache, μεγάλος μαέστρος, εξαιρετικά ιδιότροπος. Να πω την αλήθεια τον θεωρούσα ως έναν υπολειπόμενο Furtwangler, πράγμα αρκετό για να είναι κάποιος μεγάλος μαέστρος. Θυμάμαι μια ωραία φράση από ένα ντοκυμαντέρ. Έλεγε ότι ο celi ήταν μέσα στην μουσική όσο κανένας άλλος την εποχή του μεταπολεμικού Βερολίνου, ενώ ο Furtwangler ήταν πάνω από αυτή. Έχω την αίσθηση ότι παρεξήγησε κάποια πράγματα του Furtwangler. Τα διευρυμένα τέμπι, ήταν κάτι με το οποίο πολεμούσε και κατέληξε στο όσο πιο αργά τόσο πιο καλά (παρόλο που πολλές φορές το ηχόχρωμα των ερμηνειών του είναι κάτι μοναδικό, αλλά υπολειπόμενο έναντι του δασκάλου του). Στα δε τελευταία χρόνια του έγινε βαρύς και υπερβολικά αργός. Οι συμφωνίες του Bruckner π.χ στο Μόναχο ήταν αβάσταχτες. Πολλοί τις αποθεώνουν αλλά οι προηγούμενες τους με ορχήστρες μικρότερου βεληνικούς ήταν τέλειες (και έδειχνα το μέγεθός του που με άγνωστες μικρές ορχήστρες έβγαζε τέτοια φοβερά αποτελέσματα). Μια λεπτομέρια γι'αυτό. Στον πανικό και στο ενθουσιασμό για τις ερμηνείες του Μονάχου, πραγματική φρενίτιδα στους φίλους της κλασσικής μουσικής, o Richard Osborne, έγραψε ένα πολύ αναλυτικό κείμενο για αυτόν τον Bruckner του Celibidache, θυμίζοντας πολλά πράγματα...
Αλλά θα την πω την αμαρτία μου, από τους μαθητές του Furtwangler που διατήρησαν κάπως την παράδοση του, θα προτιμούσα τον Jochum. Πολύ πιο έξυπνος, όχι εκκεντρικός και διατήρησε το Φουρτβανγκλερικό πνεύμα με τις αλλαγές των εποχών. Πανέξυπνος μαέστρος.
@ neco
Ευχαριστώ για τις πληροφορίες. Μερικές πολύ χρήσιμες. Μια διευκρίνηση, τουλάχιστον όπως το διάβασα μπερδεύτηκα. Το πρόβλημα για την καλλιτεχνική διεύθυνση της CSO αφορούσε τον F και όχι τον Κ. Ομολογώ τέλος πως τις ερμηνείες του Jochum δεν τις γνωρίζω και πολύ. Πρέπει να ασχοληθώ περισσότερο με το ζήτημα.
Chef,
Πριν στο Σικάγο φτάσει ο Solti να διαδεχθεί τον Jean Martinon (που διαδέχθηκε τον Fritz Reiner, ο οποίος διαδέχθηκε τον Rafael Kubelik, που ήταν αυτός που προτιμήθηκε μετά την αντίδραση των Αμερικάνων για τον Furtwangler), η πρώτη κρούση έγινε στον Karajan ως γενικό μουσικο διευθυντή (πρόταση με αμύθητο ποσό). Παράλληλα ως μόνιμους προσκεκλημένους μουσικούς διευθυντές τον Solti και τον Giulini. Εκείνη την περίοδο αναζωογονήθηκε το, λανθάνον ας πούμε, αντιναζιστικό πνεύμα και δεν προχώρησε. Την πρόταση την γνώριζε πολύ καλά ο Karajan, ήταν έξυπνος και είχε διδαχθεί από την ιστορία του Furtwangler. Με λίγα λόγια είχε δεχθεί επίσημα πρόταση, κράτησε πολύ έξυπνα χαμηλούς τόνους και είχε ενημέρωση από μέλη του συμβουλίου (τα συγκεκριμένα που τον ήθελαν στο Σικάγο μεταξύ των οποίων και ο πρόεδρος) της Συμφωνικής του Σικάγου για το κλίμα που είχε δημιουργηθεί. Έτσι επίσημα ο Karajan δεν αποδέχθηκε ή δεν ασχολήθηκε με αυτό το γεγονός. Αυτά τα γράφει και ο Osborne στην βιογραφία του Karajan, με ονόματα και ντοκουμέντα. Τότε ακριβώς ο Solti αποκάλεσε τον Karajan Ναζί και αναθερμάνθηκε εκείνο το αρνητικό κλίμα ανάλογο με αυτό του Furtwangler.
Τον Jochum στον συνιστώ ανεπιφύλακτα. Μεγάλος μαέστρος, κυρίως ως o απόλυτος μαέστρος του Bruckner. Αλλά ήταν σε όλο το ρεπερτόριο καταπληκτικό και στην όπερα επίσης (ελάχιστη η σχέση του Celibidache με αυτή, μάλλον λόγω ιδιοσυγκρασίας και με το γεγονός ότι θα σκοτωνόταν με όλους).
Δημοσίευση σχολίου