Στηρίζομαι σε παρατηρήσεις που αφορούν γενικά σε όλη τη φωνητική μουσική και είναι πράγματα που κανείς διδάσκεται από τα μικράτα του (όλοι οι πρωτοετείς της αντίστιξης τα παίζουν στα δάχτυλα). Φαίνεται όμως ότι κάποιοι συνθέτες είτε τα ξεχνούν είτε θα έπρεπε να κάνουν άλλη δουλειά. Πέρα από την όποια έμπνευση και τις ιδέες, η αξία ενός συνθέτη φαίνεται και από το πόσο καλός τεχνίτης είναι. Από τα τεχνικά ξεκινάει κανείς και μετά πάει στα άλλα. Αν βασικά τεχνικά στοιχεία έχουν προβλήματα, όλα τα άλλα θάβονται και ακυρώνονται. Φανταστείτε ένα συγγραφέα που δεν ξέρει σύνταξη. Πόσο καλός μπορεί να είναι;
Λοιπόν εκνευρίζομαι αφάνταστα όταν διαβάζω φράσεις όπως η ακόλουθη του Ανδρέα Ανδριανόπουλου: "Έχει πλέον ξεπεράσει τα όρια ο Μίκης Θεοδωράκης. Ενώ κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει την έξοχη καλλιτεχνική του προσφορά η προσπάθειά του να αποτελεί παράγοντα της δημόσιας ζωής τον έχει οδηγήσει στα όρια της γελοιότητας". Μα τι λέτε, κύριε Ανδριανόπουλε; Ποια έξοχη καλλιτεχνική προσφορά που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί; Επειδή έχει καταφέρει με τρόπους που δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε να μετατρέψει εαυτόν σε κατεστημένο δε σημαίνει ότι είναι κανένας σημαντικός. Τραγουδάκια έχει γράψει και μάλιστα όχι καλά. Το δε "συμφωνικό" του έργο (ανέκδοτο από μόνο του αυτό) που σε μεγάλο μέρος του άλλοι του το ενορχήστρωσαν, δηλαδή το έκαναν συμφωνικό, μόνο στην Ελλάδα των σκυλάδικων παίζεται και όπου άλλου προσπαθούν διάφοροι άμουσοι εγχώριοι εγκάθετοι ανεπιτυχώς να το προωθήσουν και καλά ως απύθμενη ποιότητα. Αλλά σε τούτον τον τόπο έχουμε μπερδέψει και αναποδογυρίσει τόσο πολύ κάποια πράγματα που ακόμη και σοβαροί άνθρωποι όπως ο Ανδριανόπουλος παραπλανώνται ή μπορεί να αναγκάζονται δημοσίως ―λόγω της βιομηχανίας κολάκων (συνήθως ακόμη πιο ατάλαντων) που ανθεί γύρω από τον εν λόγω και που προπαγανδίζει ανελέητα την (μηδαμινή) αξία του έργου του― να εμφανίζονται ως θαυμαστές της μουσικής του για να γλιτώσουν τις αντιδράσεις και το να έχουν να εξηγήσουν ακόμα περισσότερα.
Παραδοσιακά* ένας βασικός κανόνας για το πως γράφει κάποιος μια μελωδία που θα τραγουδηθεί είναι ότι τα ρυθμικά σχήματα της μελωδίας πρέπει να σέβονται τα ρυθμικά και συντακτικά σχήματα του λόγου/κειμένου. Δε μπορώ να βάλω μια λέξη που τονίζεται στη λήγουσα να τραγουδιέται τονισμένη στην παραλήγουσα γιατί "έτσι μου ταιριάζει στη μελωδία". Δε μπορώ να σπάσω ή να χαλάσω το φυσικό ρυθμό και το νόημα που έχει μια φράση (που προκύπτει και από τα γραμματικά/συντακτικά της στοιχεία) όταν τη μιλούμε, πάλι γιατί "έτσι βγαίνει το μέτρο" κτλ. Αυτό το κάνουμε όχι από κάποιο βίτσιο, αλλά για να καταλαβαίνουμε το νόημα αυτού που τραγουδιέται. Ο συνθέτης οφείλει να κόψει το λαιμό του και να σεβαστεί απόλυτα τους ρυθμούς του κειμένου. Σας προκαλώ να καθίσετε και αν μπορείτε να βρείτε σε έργα μεγάλων συνθετών τέτοια βασικά τεχνικά λάθη. (Αν βρείτε, παρακαλείστε να τα αναφέρετε οπωσδήποτε και κατεπειγόντως στον πλησιέστερό σας μουσικολόγο, ο οποίος θα προωθήσει το θέμα για να γίνουν αναλύσεις επί αναλύσεων από μουσικολόγους σε όλον τον πλανήτη που να προσπαθούν να εξηγήσουν γιατί και πως συμβαίνει αυτό το εξαιρετικά σπάνιο γεγονός).
Θα φέρω μερικά ―φοβάμαι λίγα, όσα αντέξω προτού λαλήσω από την ενασχόληση με το αντικείμενο― παραδείγματα από τραγούδια του Θεοδωράκη. Για να καταλάβετε για τι μιλώ θα χρειαστεί να μιλήσετε φωναχτά τις φράσεις, κανονικά, όπως θα τις λέγατε αν ήταν προφορικός λόγος και να παρατηρήσετε τους ρυθμούς και τις ενότητες που αυτές έχουν στην ομιλία μας. "Του μικρού βοριά παράγγειλα να 'ναι καλό παιδάκι". Στο τραγούδι το ρήμα τονίζεται όχι σε μία αλλά σε δυο συλλαβές με έμφαση μάλιστα στη δεύτερη "παράγειλΆ", ακόμη το "παιδάκι" είναι τοποθετημένο αμφιλεγόμενα με την τελευταία συλλαβή να χωρίζει και να τονίζεται (μιλήστε την λέξη για την έχετε στα αφτιά πως την λέμε και παρατηρήστε πως γίνεται λόγω κακής τοποθέτησης στο τραγούδι). Για το "παιδάκι" αν είμαστε πολύ επιεικείς ίσως θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι ανεπιτυχής κατάληξη φραζαρίσματος· στο ίδιο τραγούδι έχουμε (στο εξής με κεφαλαία οι λάθος τονισμοί) "μη μου χτυπάει πορτόφυλλΆ και στο παραθυράκι" (το "παραθυράκι" έχει το ίδιο πρόβλημα με το "παιδάκι"). "γιατί στο σπίτι που αγρυπνώ η αγάπη μου πεθαίνει". Μιλήστε αυτή τη φράση και παρατηρήστε τους ρυθμούς της. Στο τραγούδι έχει τοποθετηθεί με τέτοιον τρόπο λες και οι λέξεις και οι ρυθμοί χωρίζονται ως εξής "γιατί στοσπί τιπουΆγα πώ η αγά πημοΎ πεθαί νεΊ" (ποια γλώσσα είναι αυτή; διότι Ελληνικά δεν είναι). Τα ίδια και στη συνέχεια του τραγουδιού. Όλα αυτά είναι λάθη, δεν εξυπηρετούν κάποιο καλλιτεχνικό ή εκφραστικό σκοπό, είναι αποτέλεσμα και τρανταχτή απόδειξη/επίδειξη της βαρεμάρας/αβλεψίας/τεχνικής ένδειας/αδυναμίας του συνθέτη να ανταποκριθεί στα ελάχιστα.
Άλλο παράδειγμα: Άρνηση (τα παθήματα του Σεφέρη στο συγκεκριμένο τραγούδι τα έχουν σχολιάσει αρκετοί). Εκτός από τα υπόλοιπα μου κάνει πάντα αλγεινή εντύπωση πόσο αφόρητα άσχετη είναι η μουσική ως ύφος και έκφραση με το περιεχόμενο του ποιήματος (αυτό βέβαια ως παρατήρηση ανήκει στα της πρώτης ανάρτησης όπου και σας παραπέμπω). Η τελευταία στροφή του ποιήματος είναι:
Με τι καρδιά, με τι πνοή,
τι πόθους και τι πάθος
πήραμε τη ζωή μας· λάθος!
κι αλλάξαμε ζωή.
Ο συνθέτης αγνοεί την στίξη, την σύνταξη και το περιεχόμενο και καταλήγει να μας λέει όχι με "τι πόθους και τι πάθος πήραμε τη ζωή μας" αλλά ότι "πήραμε τη ζωή μας λάθος" (υποθέτω ότι κάνει την αυτοκριτική του).
Ας πάμε στο γκραν σουξέ και all time classic, "Ένα το χελιδόνι" από το Άξιον Εστί. Προσπερνώ διάφορα λάθη τύπου "παιδάκι" που υπάρχουν πιο μπροστά. "…θέλει νεκροί χιλιάδες να 'ναι στους τροχούς, θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους". Μόνο που τραγουδισμένο το κείμενο ακούγεται: "θέλει νεκροί χιλιά Δές (τι να δω;) να 'ναι στους τροχούς, θέλει κι οι ζωντανοίνα. Δίνουν το αίμα τοΎς". Και ερωτώ: τι μέρος του λόγου είναι το "ζωντανοίνα"; Μάλλον ουσιαστικό θηλυκού γένους ― η ζωντανίνα, της ζωντανίνας. Ας ενημερώσει κάποιος τον κύριο Θεοδωράκη ότι στα ελληνικά όταν λέμε "να δίνουν" ποτέ δε σταματάμε να πάρουμε ανάσα στο "να" ούτε το τονίζουμε, όλο μαζί το λέμε. (Πιθανώς άσχετη με τα προηγούμενα γενική παρατήρηση/αξίωμα για επίδοξους μιμητές του απαράμιλλου Θεοδωράκειου ύφους: όσο πιο σπουδαία πρέπει να ακούγεται η μουσική, τόσο πιο στομφώδης πρέπει να είναι και για να είναι αρκούντως στομφώδης πρέπει να συγκρούεται ―προσοχή! υποβόσκει εδώ ένας ηρωικός παύλα προλεταριακός συμβολισμός, σημειολογία, κάτι τέλος πάντων― με τους μπανάλ ρυθμούς του προφορικού λόγου ―κατάλοιπα της αστικής καταπίεσης, δηλαδή να έχει απανωτά λάθη στην τοποθέτηση του κειμένου). Συνεχίζω· ακούμε (και καταλαβαίνουμε) από το τραγουδισμένο κείμενο: "Θέμου (Αναστασιάδη;) πρΏτο (όχι δεύτερο, πρώτο) μάστορα, μ' έχτισες μέσα στα βουνά, Θέμου πρώτο (το λέω και το τονίζω) μάστορα μ' έκλεισες μες στη θαλασσΆ (με γαλλικό αξάν) κτλ κτλ
Στο τραγούδι που αναφέρεται στον τίτλο αυτής της ανάρτησης αντίστοιχα λάθη (για να ενταθεί σύμφωνα με το προαναφερθέν αξίωμα το βάρος της μουσικής, να είναι εμφανές δηλαδή ότι πρόκειται για μουσική με αρχίδια, όχι τίποτε αδερφίστικα πράματα) "ΕίμΆστΈ δυΌ, ΕίμΆστΈ τρεις" που ακούγεται βεβαίως στο τέλος "Ή μάστε δυο ή μάστε τρεις" (Παρατηρήστε με τι τέχνη και ορμητικότητα εκφράζεται η καλλιτεχνική αναποφασιστικότητα και το ανοιχτό για τον ακροατή μήνυμα: Τελικά πόσους να μαζέψουμε, σύντροφε; 1013 δε ξέρω αν θα προλάβουμε;)
Θα μπορούσα να συνεχίσω επί πολύ με παραδείγματα, αλλά νομίζω θα το έχετε πιάσει το νόημα. Βέβαια ας είμαι δίκαιος, τέτοια λάθη δεν κάνει μόνο ο Θεοδωράκης, πολλοί ημιμαθείς κάνουν· έχω στο νου μου και κανα δυο τραγούδια του Χατζηδάκη αυτή τη στιγμή. Με τη διαφορά ότι στον Χατζηδάκη αυτά είναι μεμονωμένες περιπτώσεις, στον Θεοδωράκη είναι κανόνας. Εξάλλου δε με νοιάζει και δεν πρόκειται να ξεκινήσω τη γνωστή συζήτηση για το ποιος είναι καλύτερος ο Μάνος ή ο Μίκης. Σε ότι με αφορά και οι δυο ελαφρά μουσική κάνανε. Τραγουδάκια γράψανε. Καλά ή άσχημα, πάντως τραγουδάκια να περνάει η ώρα. Όμως τουλάχιστον ο ένας από τους δυο είχε συνείδηση για το τι είναι και τι έχει κάνει και δεν τον ενδιέφεραν μεγαλεία και να αποδείξει την αξία του.
Φυσικά δεν υπάρχει περίπτωση να σας βάλω να ακούσετε Θεοδωράκη. Δε θα σας το έκανα ποτέ αυτό. Αντ' αυτού δείτε τo ακόλουθo εξαιρετικό κλιπάκι, προσφορά του Σουηδού μάγειρα, που νομίζω ότι σχετίζεται με έναν τρόπο με το περιεχόμενο της ανάρτησης:
[Στο τρίτο μέρος για τα τραγούδια θα επανέρθουμε σε πιο σοβαρά πράγματα]
---------------------------
*Εξαιρώ το τι μπορεί να συμβαίνει σε έργα της μουσικής πρωτοπορίας ―στην οποία εξάλλου δεν ανήκει η μουσική που μας απασχολεί εδώ― όπου ο συνθέτης μπορεί να αποδομεί ή γενικά να πειράζει και να χρησιμοποιεί με ειδικό τρόπο το κείμενο. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι κανόνες καταλύονται με συγκεκριμένους σκοπούς που εξυπηρετούν την καλλιτεχνική έκφραση και αναδεικνύουν μη προφανείς συσχετισμούς του περιεχομένου/νοήματος του κειμένου με τη μουσική.
---------------------------
*Εξαιρώ το τι μπορεί να συμβαίνει σε έργα της μουσικής πρωτοπορίας ―στην οποία εξάλλου δεν ανήκει η μουσική που μας απασχολεί εδώ― όπου ο συνθέτης μπορεί να αποδομεί ή γενικά να πειράζει και να χρησιμοποιεί με ειδικό τρόπο το κείμενο. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι κανόνες καταλύονται με συγκεκριμένους σκοπούς που εξυπηρετούν την καλλιτεχνική έκφραση και αναδεικνύουν μη προφανείς συσχετισμούς του περιεχομένου/νοήματος του κειμένου με τη μουσική.
27 σχόλια:
Πολύ έξυπνο το άρθρο σου rowlf, αλλά το μόνο που φαίνεται είναι η προκατάληψή σου εναντίον του Θεοδωράκη και όχι η όποια κατά τη γνώμη σου ανεπάρκεια της μουσικής του. Όλα αυτά που γράφεις είναι εντελώς μονομερή και ενδεχομένως σωστά, αν τα δεις υπό το πρίσμα το οποίο τα εξετάζεις. Εννοώ τη δυτικοευρωπαϊκή μελοποιητική παράδοση. Όμως αυτό που κάνει ο Θεοδωράκης είναι με το έργο του να απορρίψει ακριβώς αυτά τα σχήματα. Το λέει και ο ίδιος όταν διηγείται ποια κατεύθυνση αποφάσισε να ακολουθήσει συνθέτωντας το Άξιο Εστί: "Τέλος με τις φούγκες και τα πολύπλοκα κοντραπούντα". Ο Θεοδωράκης αντλεί από τη βυζαντινή και την ελληνική παραδοσιακή μουσική. Οι αλλαγές των μέτρων, αυτά που παρουσιάζεις ως λάθος τονισμούς, προέρχονται από την ευλυγισία της ίδιας της βυζαντινής μελοποιϊας. Ενώ στην δυτικοευρωπαϊκή μουσική υπάρχει η συμμετρική, κανοναρχίζουσα πρώτη μετρική ένδειξη, η βυζαντινή μουσική εφάρμοζε ήδη τις συχνές αλλαγές του μέτρου, κάτι που της δίνει πλαστικότητα και αποτελεί ένα από τα προσδιοριστικά στοιχεία του κάλλους της. Και όσο για τη σύνταξη της γλώσσας, θυμίσου τα τραγούδια της τάβλας, όπου η γλώσσα λύεται υπό το βάρος της μουσικής έκφρασης.
Βρε Σουηδέ, αν μου βρεις αλλαγή του μέτρου στο "Άξιον Εστι" (στα αποσπάσματα που παραθέτει ο Rowlf), τότε μάλλον τ' αυτιά μου χάνουν πάρα πολύ. 2/4 του κερατά είναι, χασάπικο της κακιάς ώρας, και τα αρπέζ της συνοδείας δε μου θυμίζουν και πολύ βυζαντινό μέλος. Και η βυζαντινή μουσική υπηρετούσε το κείμενο, εξ ου και οι αλλαγές του μέτρου. Στο Θεοδωράκη ο Rowlf καταδεινκύει ότι συμβαίνει ακριβώς το ανάποδο. Το ίδιο ισχύει και στην "Άρνηση" - μη που πεις ότι κι αυτήν την βλέπεις ως συνέχεια του Ρωμανού του Μελωδού!
Έξοχα, αγαπητέ μάγειρα, τόσο ωραία ούτε ο Γιανναράς δε θα μπορούσε να τα πει. Δηλαδή τύφλα να 'χει η Κανέλη. Ο Christopher Hitchens που τον έχεις και στα links σου θα πρέπει να είναι πολύ περήφανος για σένα.
Με ξεσκέπασες, αποκάλυψες την αντεθνική, ανθελληνική, φωταδιστική και τρισάθλια τύφλωση και πώρωσή μου. Διότι πάνω στο σκασμό και τη λύσσα μου να αποκαθηλώσω τον πιο μεγάλο, τον λαμπρότερο πνευματικό άνδρα του Ελληνισμού, το σημαντικότερο ταλέντο που έχει απομείνει σε τούτη τη χώρα κατέφυγα σε δόλια τεχνάσματα και φτηνές σοφιστείες. Οι παρατηρήσεις μου είναι out of context. Δε μπορεί να κρίνεται ένας Έλληνας Μουσικός (με κεφαλαίο Μ) με τη λογική της μουσικής των κουτόφραγκων· τις άθλιες φούγκες και τα αξιολύπητα κοντραπούντα, τις αλλεπάλληλες γραμμές των οποίων ο μέγας μύστης Ζουράρης έχει αποκαλέσει μπακλαβά. Εξάλλου ο Ζουράρης είναι ειδικός στους μπακλαβάδες.
Όσα γράφω μόνο ευφάνταστη λογοτεχνία μπορεί να θεωρηθούν, ειδικά μετά από την αποκαλυπτική συντριβή που τους κατάφεραν τα συγκεκριμένα και ακλόνητα επιχειρήματά σου.
(Σου δίνω πάσα τώρα να κάνεις το post για τη Μανωλίδου που λέγαμε. Τι μόνο εγώ θα βασανίζομαι εδώ μέσα;)
Στη συγκεκριμένη ανάρτηση, ο rowlf υποπίπτει σε ένα στάνταρντ ατόπημα των διαφόρων κυρίων με τα γυαλιά και το υψωμένο 2ο δάκτυλο που κουνιέται παλινδρομικά. Έχουμε λοιπόν όπως σε όλες αυτές τις περιπτώσεις τις εξής αυθαίρετες θέσεις, οι οποίες και οδηγούν στην κυκλική κλειστή λογική του επιχειρήματός του:
1. Τα κομμάτια που σχολιάζει οφείλουν να ακολουθούν τους παραδοσιακούς μελοποιητικούς κανόνες.
Στην ερώτηση «γιατί», ο rowlf μας λέει ότι το δικαίωμα της απόκλισης το έχουν οι πρωτοποριακοί συνθέτες, και εφόσον τα κομμάτια αυτά δεν είναι πρωτοποριακά, δεν το έχουν το δικαίωμα. Έτσι απλά, ο rowlf παίζει το ρόλο του νομοθέτη και του δικαστή. Ευτυχώς όμως δεν παίζει και τον ρόλο τις μουσικής αστυνομίας.
2ον, διευκρινίζει ότι αυτός ο κανόνας δεν επιβάλλεται έτσι αυθαίρετα, αλλά υπάρχει για καλό σκοπό: διότι πρέπει να καταλαβαίνουμε το νόημα αυτού που τραγουδιέται (βεβαίως βεβαίως, στην πρωτοποριακή μουσική δεν πειράζει που κανείς δεν καταλαβαίνει το κείμενο, έτσι είναι αυτή η μουσική, πρωτοποριακή!).
Εδώ θα έπρεπε να ρωτήσω από ποιον πλανήτη ήρθε ο rowlf. Υποθέτω όχι από τον πλανήτη Ελλάδα. Αν λοιπόν, ήρθε όντως από το Μάπετ Σόου, τότε κατανοώ ότι δεν γνωρίζει πως χιλιάδες άνθρωποι έχουν ακούσει και τραγουδήσει και συγκινηθεί με τα κομμάτια που σχολιάζει χωρίς ποτέ να καταλάβουν «χιλιά ΔΕΣ» εκεί που αυτός δεν καταλαβαίνει το «χιλιάδες» και μας παριστάνει τον χαζό (ή τον έξυπνο).
Τοποθέτησε λοιπόν ο rowlf τα κομμάτια σε μια κατηγορία που έχει κάποια χαρακτηριστικά και άρχισα να τα κρίνει με αυτά τα χαρακτηριστικά, μετατρέποντάς τα χαρακτηριστικά σε κριτήρια. Όπως ο Αντόρνο που αφού είχε ορίσει την σονάτα με τα χαρακτηριστικά της σονάτας του Μπεργκ, έβγαζε στο τέλος πως η τέλεια σονάτα είναι αυτή του Μπεργκ.
Στη συνέχεια, ο πιστός statler χαρακτηρίζει το απόσπασμα από το Άξιον Εστί ως «χασάπικο της κακιάς ώρας». Θα μπορούσατε να εξηγήσετε γιατί, statler; Σας αρκούν τα επιχειρήματα του rowlf, ή μήπως πιστεύετε ότι το βρίσιμο δεν χρήζει τεκμηριώσεως;
Βαριέμαι ν' απαντήσω τώρα - ο ήχος του εισερχόμενου μηνύματος με ξύπνησε. Πάνω στη νύστα μου, όμως, μπορώ να θυμηθώ ότι ο σκύλος είναι ο πιστός φίλος του ανθρώπου και ότι το αντίστροφο. Εκτός κι εάν το "πιστός" αναφέρεται στις θρησκευτικές πεποιθήσεις - κάτσε τότε να δεις και τον Waldorf, μόλις τελειώσει με τη διατριβή του, που ξημεροβραδιάζεται στην Αρχιεπισκοπή με το Σπυρίδωνα. Θα σου πω εγώ τότε για "πιστό".
Αν πιστεύω ότι το βρίσιμο δεν χρήζει τεκμηριώσεως; Όπου βρίσιμο = χασάπικο της κακιάς ώρας; Και είμαστε από άλλο πλανήτη, επειδή θεωρούμε μπαρούφες τα όσα έχει γράψει ο Θεοδωράκης, παρόλο που συγκινούνται πάρα πολλοί από αυτά; Και δεν μπερδεύουν τις χιλιάδες; Χρειάζεται να σχολιάσω την ποιότητα των επιχειρημάτων που προέρχονται από κάποιον (ή κάποια) τόσο σεμνό και ταπεινό και όχι από κάποιο με γυαλιά που κουνά το δάκτυλό του; Για να μην αναφερθώ και στο απίστευτο, ότι ευτυχώς που δεν είμαστε αστυνομία! Να υποθέσω ότι ο/η p=np γράφει τα όσα γράφει ασκώντας αστυνομικά καθήκοντα στα διάφορα ιστολόγιοα; Βέβαια, μας έχει διευκρινίσει στο παρελθόν ότι τα γράφει όλα χαμογελαστός, οπότε ίσως να είναι χαρούμενη αστυνομία. Δεν μου αρέσει να γράφω σχόλια ad hominem, αλλά πρέπει να αναφέρω ότι λίγες φορές έχω δει τέτοια εσκεμμένη εμπάθεια σε σχόλια. Καλά, βρε παιδάκι μου, πώς κάνεις έτσι; Και να πω ότι συνοδευόταν και από ουσιαστικό περιεχόμενο (αν υποδείκνυε συγκεκριμένα λάθη σ' εμάς εδώ, να τα διορθώναμε αμέσως) - μπα, μάλλον πρόκειται για κλασική περίπτωση πνεύματος αντιλογίας που καταφεύγει σε επιδείξεις σοφιστείας για να ικανοποιήσει κυρίως τον εαυτό του. Φαντάζομαι ότι αν ο Rowlf έγραφε υπέρ του Θεοδωράκη, ο σχολιαστής/ η σχολιάστριά μας θα εκτόξευε μύδρους κατά της μουσικής αυτής, που θα την παρομοίαζε με σκυλάδικα κ.λπ.
Λοιπόν, ένα-δυο πράγματα επί της ουσίας: ο Θεοδωράκης δεν είναι ο οποιοσδήποτε συνθέτης - είναι αυτός, με τον οποίο, όσο ήμουν στην Ελλάδα (και υποθέτω ακόμη και τώρα) μας έχουνε πρήξει: γιορτή για τα 70 χρόνια του, τα 40 χρόνια από τότε που έγραψε το πρώτο του τραγούδι, 50 χρόνια από τότε που πήγε μόνος του στον καμπινέ για πρώτη φορά, 20 χρόνια από την πρώτη έμπνευση για το Canto General και ό,τι άλλο θέλετε. Όσο ήμουν στην Αθήνα μια στις δυο εκδηλώσεις που γινόταν στο Μέγαρο Μουσικής (και σχεδόν όλες οι εκδηλώσεις των συμφωνικών συνόλων της ΕΡΤ) ήταν αφιερωμένα στο Θεοδωράκη και έπαιζαν έργα του. Το ερώτημα είναι, λοιπόν: είναι τόσο τεράστιος συνθέτης ο Θεοδωράκης, ώστε να τον τρώμε στη μάπα, μαζί με τις δηλώσεις του επί παντός του επιστητού, να τον ξέρουμε περισσότερο από το Νίκο Σκαλκώττα ή το Γιάννη Χρήστου ή τον Ιάννη Ξενάκη; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, απαιτείται να βρεθούν τα στοιχεία εκείνα της μουσικής του, τα οποία τον κάνουν σημαντικό συνθέτη. Ο Rowlf εξετάζει αυτό το θέμα και, παραβλέποντας τα γελοία του συμφωνικά έργα (κοντσέρτο για πιάνο, κάποιες όπερες κ.λπ.), παρατηρεί ότι ακόμη και στα τραγούδια του έκανε πατάτες. Αν, φυσικά, κάποιος θεωρεί ότι η μελοποίηση δεν πρέπει/ δεν απαιτείται να αποδίδει το (προϋπάρχον) κείμενο, αλλά μπορεί να είναι άρτζι-μπούρτζι και λουλάς, δεν θα του καταλογίσει κάποιο τέτοιο σφάλμα. Αν πάλι κάποιος νομίζει ότι με το να σπάει ο Θεοδωράκης στη μελοποίησή του τις λέξεις ή τις συλλαβές ενστερνίζεται κάποιο βυζαντινό ή άλλο μοντέλλο, τότε μάλλον δεν είναι από τον πλανήτη αυτό, μάλλον θα προέρχεται από το Muppet Show - αλλά ούτε κι από εκεί, γιατί η μουσική του είναι πολύ προσεγμένη (κι ας γκρινιάζω κατά καιρούς με τον Waldorf).
Τον καιρό που ήμουν φοιτητής (προ ετών αμνημονεύτων) θυμάμαι πολύ κόσμο να συγκινείται με το άσμα "Ταραχή" του Λευτέρη Πανταζή. Όταν ήμουν φαντάρος γινόταν χαμός με το "Μωρό μου καλησπέρα" του Αντύπα. Λίγο πριν φύγω για πρώτη φορά για το εξωτερικό παντού ακουγόταν το τραγούδι "Αυτό το κάτι που θέλω" της Καίτης Γαρμπή. Αυτά τα αναφέρω για να αποδείξω από ποιον πλανήτη είμαι, αλλά και πόση σημασία δίνω, όταν αποτιμώ ένα μουσικό κομμάτι, στη συγκίνηση που ένοιωθε ο κόσμος τραγουδώντας το. Το ότι φάγαμε στη μάπα το Θεοδωράκη στη μεταπολίτευση και στην "αλλαγή" για λόγους πολιτικούς και σε όλες τις προπαγανδιστικές σχολικές γιορτές δεν αλλάζει την αξία της μουσικής του. Πολλοί έκλαιγαν και με το "βρέχει στη φτωχογειτονιά", γιατί τους θύμιζε τα βάσανά τους - και δέχομαι ότι το συγκεκριμένο τραγούδι, παρά τα ελαττώματά του, είναι πολύ ανώτερο από την "Ταραχή". Αυτό όμως δεν το κάνει αριστούργημα ούτε το συνθέτη του κάποια ιδιοφυΐα. Αν θυμηθώ και πόσοι Έλληνες εδώ πέρα κλαίνε με τα τραγούδια του Καζαντζίδη - αρκεί για να κάνουν τον Άκη Πάνου εθνικό μας συνθέτη.
"Τέλος με τις φούγκες και τα πολύπλοκα κοντραπούντα" - όσα δεν πιάνει η αλεπού, τα κάνει κρεμαστάρια, έλεγαν στα μέρη μου.
Τέλος πάντων, παρασύρθηκα (όχι τόσο από το σχόλιο, όσο από τη συνεχιζόμενη, ακόμη και εδώ πέρα, θεοποίηση του Θεοδωράκη). Φίλε/ φίλη p=np, εδώ δεν κάνουμε ούτε δικαστήρια, ούτε νομοθεσία, πολύ περισσότερο δεν είμαστε αστυνομικοί. Τη γνώμη μας γράφουμε - και σου προσφέρουμε χώρο να γράφεις κι εσύ τη δική σου. Νομίζεις ότι με τον τρόπο αυτό κάνουμε τους πολύξερους με το δεύτερο δάκτυλο σε παλινδρομική κίνηση; Ίσως, αλλά για να έχεις μέτρο σύγκρισης για ξαναδιάβασε καμιά φορά και τις δικές σου αράδες.
@ p=np
Τι λε ρε υπέρτατε; Με ρούμπωσες τώρα.
Ένα προς ένα τα σχόλια σου σε τούτο το blog ακολουθούν την ίδια "τεχνική" επιλεκτικής ανάγνωσης, διαστρέβλωσης και επίθεσης. Αν πραγματικά δεν το κάνεις από κάποιου είδους σύμπλεγμα ή εμπάθεια, τότε έχεις σοβαρό πρόβλημα αντιληπτικής ικανότητας.
Σου επιστρέφω τον χαρακτηρισμό, εσύ είσαι απαράδεκτος και αυθαίρετος. Επαναλαμβάνω γιατί απ' ό,τι φαίνεται τα παίρνεις δύσκολα. Οι κανόνες "μου", δεν είναι καθόλου δική μου επινόηση· πρόκειται για απλή λογική και είναι σε κοινή χρήση σε όλα τα μήκη και πλάτη. Ισχύουν δε το ίδιο και για τη σύγχρονη μουσική. Όμως εκεί συμβαίνει να έχουν εμφανιστεί ορισμένα έργα όπου η μουσική δεν συνόδευε απλά και δεν αναπαρήγαγε υπό μορφή απλής μελωδίας το κείμενο, αλλά το σχολίαζε ή αντιδρούσε σε αυτό ή έφτιαχνε με αφορμή αυτό άλλα πράγματα που το ξεπερνούσαν κατά πολύ σε νοήματα, συνδηλώσεις και προθέσεις. Εξαιτίας αυτών των λειτουργιών και ως μέσο πραγματοποίησης των καλλιτεχνικών προθέσεων οι φυσικοί (που σχετίζονται με τη φύση και τη μορφή του λόγου/της γλώσσας) κανόνες της τοποθέτησης του κειμένου μπορεί και να καταλύονται ή να παραβιάζονται συνεπώς. Και εκεί βέβαια ο συνθέτης κρίνεται αυστηρά και για το αν πείθει και δικαιολογεί επαρκώς αυτό τον χειρισμό. Δεν του το χαρίζουμε αυτομάτως επειδή είναι "πρωτοποριακός".
Αδυνατώ να εντοπίσω κάποια τέτοια πρωτοποριακή ή λιγότερο πρωτοποριακή αιτία για τους χειρισμούς του Θεοδωράκη. Εξάλλου δεν υπάρχει καμιά σχέση στο αποτέλεσμα μιας μουσικής όπου κάτι έχει προκύψει από λάθος ή αβλεψία και μιας που έχει φτιαχτεί να ακούγεται "λάθος" εσκεμμένα.
Το ότι κόσμος "καταλαβαίνει τι λέει το κείμενο" είναι σχετικό και τις περισσότερες φορές έχει να κάνει με συνήθεια. Κάνεις βέβαια γαργάρα το τι καταλαβαίνει κανείς σε περιπτώσεις όπως της "Άρνησης". Το ότι έχουμε συνηθίσει σε κάποιο λάθος κυρίως επειδή δεν έχουμε τις γνώσεις ή το αφτί και την εμπειρία ενός ειδικού για να το εντοπίσουμε δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει λάθος ή ότι αυτό καθαγιάζεται. Μένεις λοιπόν απλά να σχολιάζεις τον δεικτικό τρόπο (χιλιά δΈς - τί να δω;) με τον οποίο σχολίασα τα λάθη και χάνεις όπως και τις υπόλοιπες φορές το δάσος.
Νομίζω ότι ο λανθασμένος τονισμός δεν είναι αυτονόητο σφάλμα μιας μελοποίησης, εφόσον οι λέξεις δε γίνονται εντελώς αγνώριστες (βλ. π.χ. "ενΆ νερό κυρά-Βαγγελιώ).
Σχετικά με την "Άρνηση", παρόλη την εγκληματική αφαίρεση της άνω τελείας, θεωρώ ότι η γλυκερή -και, εννοείται, αφόρητη- μουσική αποδίδει επιτυχώς το γλυκερό νόημα του ποιήματος, όπως αυτό αποτυπώνεται στο happy end του τελευταίου στίχου ("κι αλλάξαμε ζωή").
(Κατανοώ, βέβαια, ότι το συγκεκριμένο happy end είναι ειρωνικό και αυτοϋπονομευόμενο, μια και ο ποιητής θεωρεί ότι το πέρασμα από τον οπτιμισμό στον πεσιμισμό συνιστά έκπτωση. Αλλά, ποιος σοβαρός ποιητής νομίζει ότι η ζωή μπορεί να βιώνεται συνεχώς με όρους "καρδιάς, πνοής, πόθου και πάθους"; Αυτά τα δοξαστικά ταιριάζουν περισσότερο στην Άννα Δρούζα, την Μπήλιω Τσουκαλά και τον Οδυσσέα Ελύτη. Ο ποιητής οφείλει να ομολογεί το spleen του βίου, ειδάλλως δε διαφέρει και πολύ από τους μικροπωλητές της ελπίδας τύπου Κοέλιο).
plume,
σε παρακαλώ, διάβασε ξανά το σχόλιό σου και σκέψου αν σε πείθουν πραγματικά αυτά που γράφεις. Λες ότι δεν πειράζει να κάνουμε λάθη όσο καταλαβαίνουμε τι θέλει να πει ο ποιητής που έλεγε κι η Κάραλη. Είναι μεν λάθος ο τονισμός (το αυτονόητο), αλλά να μη μας ενδιαφέρει αφού καταλαβαίνουμε και ως τρανταχτό παράδειγμα ορίστε και η αλάνθαστη (αλλά με λάθη) σοφία του λαού που ποιος τόλμησε να τα βάλει μαζί της και δεν τον έφαγε μαύρο φίδι. Κι εσύ επίσης δε μας εξηγείς καθόλου γιατί να το κάνουμε αυτό. Ακόμη ακολουθώντας τη λογική σου δεν πειράζει να αρχίσω να τονίζω και στον προφορικό και στον γραπτό λόγο όπου μου καπνίσει, είμαι σίγουρος ότι θα καταλαβαίνεις τι σου λέω.
Όσο για την Άρνηση σε μένα η μουσική ακούγεται μονάχα κακογραμμένη όσο δεν πάει άλλο και εκφραστικά τελείως άσχετη με το οτιδήποτε (ίσως για κανένα απολυτίκιο να 'ταν καλή ―δικαιώνω και τον Chef με τα βυζαντινά του έτσι). Αν έπρεπε να είναι γλυκερή ας έγραφε τίποτα πιο Μισέλ Λεγκράν· ακόμα κι αυτό θα ήταν αναβάθμιση.
Δεν επικαλέστηκα κάποια υποτιθέμενη αλάνθαστη σοφία του λαού. Παρέθεσα ένα παράδειγμα "λανθασμένου" τονισμού που σκέφτηκα πρόχειρα (ορίστε και ένα "έντεχνο": μια θαλασσΆ μικρή).
Δε θεωρώ ότι η γλώσσα είναι κάποια ιερή αγελάδα, τους αιώνιους και απαράγραπτους νόμους της οποίας είμαστε υποχρεωμένοι να υπακούμε επί ποινή καλλιτεχνικής καρατόμησης. Αν επιτυγχάνεται ο σκοπός της επικοινωνίας, μου είναι αδιάφορο αν ο χρήστης της γλώσσας κάνει φωνολογικά, ορθογραφικά ή γραμματικοσυντακτικά λάθη. Η γλωσσολογία διδάσκει ότι η εξέλιξη της γλώσσας προωθείται κυρίως μέσα από τα "λάθη", που κάποια στιγμή καθιερώνονται και γίνονται σωστά. Δε λέω ότι στο μέλλον θα λέμε "χιλιαδές" αντί για "χιλιάδες", λέω όμως ότι ο σχολαστικισμός περί του τι είναι σωστό δεν έχει καμία σχέση με τη λειτουργία της ζωντανής γλώσσας, η οποία δε δίνει δεκάρα για το τι θεωρούμε σωστό, εφόσον επιτυγχάνεται το ζητούμενο της επικοινωνίας.
(Κι άλλο παράδειγμα από το "έντεχνο" στρατόπεδο: τα παιδιά κατΏ στον κάμπο.
Εν ολίγοις, δε θεωρώ ότι ο σεβασμός του τονισμού των λέξεων μπορεί να αποτελεί προαπαιτούμενο μιας επιτυχημένης μελοποίησης. Αλίμονο αν κρίνουμε τη μουσική με όρους φιλολογικής ορθοφροσύνης.)
Άστοχα το σχόλιά σου. Από που κι ως που σχετίζονται οι σολοικισμοί και τα παρεμφερή με το πως θα σκεφτεί να γράψει κάποιος μια μελωδία. Οι λανθασμένοι τονισμοί (έχουμε κολλήσει με τους τονισμούς· τα λάθη που υποδεικνύω είναι πολύ περισσότερο από λανθασμένοι τονισμοί) δεν υπάρχουν πουθενά στη ζωντανή γλώσσα. Το κείμενο μιας μελωδίας δε γεννιέται εκείνη τη στιγμή αυθόρμητα, προϋπάρχει. Όμως αν θες να αντιστοιχίσουμε με το ζόρι με τον προφορικό λόγο: όπως από τον τρόπο που μιλάει κάποιος μπορείς να καταλάβεις αν είναι μορφωμένος ή όχι, ποιος είναι ο τρόπος σκέψης του κτλ έτσι και από το πως φτιάχνει μια μελωδία και το πως χειρίζεται το υλικό του κτλ καταλαβαίνεις πόσο καλός μουσικός είναι. Το να το ονομάσεις σχολαστικισμό αυτό είναι της ίδιας τάξης με το "τέλος με τις φούγκες και τα πολύπλοκα κοντραπούντα", όπως είπε ο Statler "όσα δε φτάνει η αλεπού…" (λαϊκή σοφία).
Νομίζω ότι έχουμε αρχίσει να επαναλαμβανόμαστε και τα μόνα επιχειρήματα που ακούω είναι επιπέδου Amstel (γιατί έτσι σας αρέσει).
Δεν προκύπτει από κανέναν αισθητικό νόμο ότι ένας συνθέτης οφείλει να σέβεται την εγγενή ρυθμολογία ενός κειμένου προκειμένου να το μελοποιήσει.
Έφερα ως παράδειγμα τη λειτουργία της γλώσσας για να δείξω ότι αυτά που θεωρούμε ατράνταχτους γλωσσικούς κανόνες πάνε ορισμένες φορές περίπατο και παρολαυτά καταφέρνουμε να συνεννοούμαστε, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υποβαθμίζεται η γλώσσα που χρησιμοποιούμε (και όχι, δεν κρίνω τη μόρφωση ενός ανθρώπου από το αν κάνει γλωσσικά λάθη). Με τον ίδιο τρόπο, και στη μελοποίηση, αυτό που θεωρούμε σωστό γλωσσικό ρυθμό, μπορεί κάλλιστα να καταλυθεί και παρολαυτά να γράφονται μια χαρά κατανοητά τραγούδια, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο συνθέτης είναι β' διαλογής (ανέφερα ήδη 3 παραδείγματα).
Δεν είχα ποτέ πρόβλημα στο να παρακολουθήσω τους στίχους των τραγουδιών που κρίνεις. Ωστόσο, τα θεωρώ κάκιστα τραγούδια, λόγω της συμπαιγνίας κακού στίχου και κακής μουσικής.
Η αξία ενός συνθέτη δεν κρίνεται από το αν καταφέρνει να προσφέρει τις συλλαβές ενός ποιήματος στο πιάτο. Άλλα πράγματα μετράνε περισσότερο.
Επίσης, το "έτσι μας αρέσει" χαρακτηρίζει μάλλον εσένα, που ισχυρίζεσαι ότι η μόνη βασιλική οδός προς την καταξίωση ενός τραγουδοποιού είναι ο απόλυτος σεβασμός του ρυθμού του κειμένου που καλείται να μελοποιήσει.
(ΗτΆν ενΆ μικρό καράβι που ήταν Ά-Ά-Ά-ταξιδευτΌ. Κι εδώ σκάρτο και ακατανόητο το τραγούδι;)
Να υποθέσω ότι εσύ, plume, θεωρείς το "ένα μικρό καράβι" συνθετικό αριστούργημα;
Σίγουρα όχι αριστούργημα, αλλά δεν είναι και για πέταμα. Μάλιστα ο στίχος του, με τα κανιβαλικά υπονοούμενα, πάντα μου άνοιγε την όρεξη.
Αριστούργημα θεωρώ το "Neither" του Feldman, αλλά αυτό είναι για άλλο ποστ.
Αλλά, για να αφήσουμε το "Ένα μικρό καράβι" και να πάμε σε κάτι πιο εκλεπτυσμένο, με τα κριτήρια του Rowlf, το "Μια θαλασσΆ μικρή" του Σαββόπουλου θα έπρεπε να θεωρείται μουσικό όνειδος, ωστόσο εμένα το τραγούδι με ικανοποιεί πολλαπλώς, μουσικά και στιχουργικά.
Δεν υπάρχουν νόμοι καθολικής ισχύος στη μουσική, ακόμη και στις πιο ναΐφ εκδοχές της.
Βρε, plume, σου αρέσει ο Σαββόπουλος - κι εμένα. Αλλά από πού κι ως πού "θαλασσ-Α"; Στη φράση "Μια θάλασσα μικρή" οι δύο ισχυροί τονισμοί είναι στο "Μια" και το (μι)"-κρή". Αν από κάθε ζεύγος συλλαβών τονίζεις την πρώτη, τότε δεν τραγουδάς, δεν κάνεις μουσική, αλλά απαγγέλλεις τροχαϊκό μέτρο, όπως κάναμε στο σχολείο.
Ναι, αλλά σύμφωνα με τη ρυθμική λογική της πρότασης, ο μουσικός τονισμός θα έπρεπε να είναι "μια θΆλασσα" κι όχι "μιΆ θαλασσα".
Άσε που αργότερα, στο "σ'Άκολουθούσα εγΏ, σΆν το μικρό χορτΆρι, τΌν ανεμΌ", υπάρχει πλήρης αντινομία μεταξύ των μουσικών και των πραγματικών τονισμών (Άκολουθουσα, ανεμΌ).
ο plume έγραψε:
"Δεν προκύπτει από κανέναν αισθητικό νόμο ότι ένας συνθέτης οφείλει να σέβεται την εγγενή ρυθμολογία ενός κειμένου προκειμένου να το μελοποιήσει."
Αλήθεια; Τι μας λες; Θεωρητικά κάναμε; Αντίστιξη; Και πήραμε πτυχίο βάζοντας τις συλλαβές όπου να 'ναι; Μη μου πεις ότι και οι κανόνες που μαθαίνουμε εκεί είναι σχολαστικισμός, ακαδημαϊσμός κτλ και δεν προήλθαν απευθείας από την μουσική πράξη.
Επιμένω σε όσα γράφω στην ανάρτηση. Νομίζω ότι έτσι κι αλλιώς δε θα καταλήξουμε πουθενά, άλλα καταλαβαίνει ο καθένας…
Θυμίζω και τονίζω τη σημασία αυτού που αναφέρω: "Πέρα από την όποια έμπνευση και τις ιδέες, η αξία ενός συνθέτη φαίνεται ΚΑΙ από το πόσο καλός τεχνίτης είναι. Από τα τεχνικά ξεκινάει κανείς και μετά πάει στα άλλα. Αν βασικά τεχνικά στοιχεία έχουν προβλήματα, όλα τα άλλα θάβονται και ακυρώνονται."
Η αισθητική δεν είναι κάτι ανεξάρτητο και μακρινό από τα τεχνικά, προκύπτει από τους χειρισμούς του συνθέτη. Ως προς αυτό ένας συνθέτης οφείλει να είναι συνεπής. Εξέτασα πολύ συγκεκριμένα τους χειρισμούς του Θεοδωράκη στην τοποθέτηση του κειμένου ως ένα βασικό σημείο που είναι εύκολο να το παρακολουθήσουν όλοι. Όσα υπέδειξα ως λάθη είμαι σίγουρος ότι δεν προκύπτουν από κάποια συνειδητή επιλογή του, αλλά απλά του έχουν ξεφύγει ή δεν τον ενδιαφέρουν (και όπως υπενθύμισα και παραπάνω αλλιώς ακούγεται το εσκεμμένα "λάθος" και αλλιώς αυτό στο οποίο δεν έχουμε ιδέα ότι το κάναμε). Όμως δεν πρόκειται για κάποια περίπτωση μουσικής σαν πχ του Cage όπου το αισθητικό περιβάλλον που φτιάχνεται επιτρέπει να συμβαίνουν τα χίλια μύρια και να μην υπάρχει πρόβλημα. Να το πω λοιπόν έτσι: είναι ασυνεπείς και κακοί οι συγκεκριμένοι χειρισμοί σε σχέση με το υπόλοιπο αισθητικό περιβάλλον της μουσικής του. Όταν όλα τα υπόλοιπα που χρησιμοποιεί είναι συμβατικά, χρειάζεται να λειτουργήσει με μεγάλη λεπτότητα και ευφυΐα ώστε μια παράμετρος να ξεφεύγει από αυτό το πλαίσιο, και αυτό εντέλει να μπορεί να λειτουργεί σε σχέση με τα υπόλοιπα. Ο Θεοδωράκης κάθε άλλο παρά τα καταφέρνει (το ίδιο και πολλοί άλλοι αλλά με δαύτον μας έχουν πρήξει).
(Τα υπόλοιπα σχετικά με το μικρό καράβι και τον Σαββόπουλο τα θεωρώ απλά αστεία και δεν πρόκειται να ασχοληθώ).
Γνωρίζω καλά τους κανόνες τονισμού του ύφους Παλεστρίνα (ναι, έχω πάρει πτυχίο Αντίστιξης και έχω γράψει και ολόκληρη λειτουργία εν είδει άσκησης), αλλά αυτό δε με εμποδίζει να καταλαβαίνω ότι οι συγκεκριμένοι κανόνες -όπως και όλοι οι μουσικοί κανόνες- βρίσκονται διαρκώς υπό αίρεση, ακόμη και μέσα στο αισθητικό περιβάλλον στο οποίο λειτουργούν. Υποψιάζομαι, π.χ., ότι στον Carlo Gesualdo μπορεί να βρεθεί τονισμένη συλλαβή σε ασθενές μέρος.
Σχολαστικισμός είναι να ισχυρίζεσαι: "Δε μπορώ να βάλω μια λέξη που τονίζεται στη λήγουσα να τραγουδιέται τονισμένη στην παραλήγουσα γιατί "έτσι μου ταιριάζει στη μελωδία"".
Όπως απέδειξα με το τραγούδι του Σαββόπουλου, μπορείς μια χαρά να το κάνεις αυτό και το τραγούδι σου να λειτουργεί.
"Όπως απέδειξα με το τραγούδι του Σαββόπουλου, μπορείς μια χαρά να το κάνεις αυτό και το τραγούδι σου να λειτουργεί."
Αμ δε…
Α, δηλαδή ο Σαββόπουλος βάζει όλες τις τονισμένες του συλλαβές σε ισχυρά μέρη. Μάλιστα.
Όχι απλά ο Σαββόπουλος έχει γράψει χειρότερες παπαριές κι από τον άλλο.
Όταν γράφεις ότι όλοι οι μουσικοί κανόνες είναι υπό αίρεση στην ουσία έρχεσαι στα λόγια μου. Κανόνες πάντα υπάρχουν (εφ' όσον υπάρχει και μουσική πριν από εμάς), αυτό λέγεται παράδοση. Όταν είναι να αναθεωρήσουμε, να αγνοήσουμε ή εναντιωθούμε στην παράδοση , οφείλουμε ―αν θέλουμε να μας πάρουν στα σοβαρά― να έχουμε και κάποια εξήγηση. Ο Ξενάκης και ο Cage είχαν…
Χωρίς να θέλω να υποστηρίξω τον Ανδριανόπουλο και χωρίς απαραίτητα να συμφωνώ με αυτά που λέει, νομίζω ότι αδίκως τον κατηγορείς. Η φράση του είναι εντελώς ρητορική, καθώς δεν δίνει δεκάρα για την έξοχη καλλιτεχνική αξία του Μίκη (δεν θέλει ουσιαστικά να τη σχολιάσει, θέλει απλώς να ξεμπερδεύει μαζί της). Το κόλπο της σχήματος είναι απλό και δεν είναι άλλο από τη δημιουργία αντίθεσης: αποδίδοντας δήθεν αδιαφιλονίκητη καλλιτεχνική αξία, ο Ανδριανόπουλος κάνει ακόμη πιο εμφατικό αυτό που θέλει να πει, ότι δηλαδή η δημόσια παρουσία του Μίκη έχει φτάσει στα όρια της γελοιότητας.
Δε θέλω να υπερασπιστώ τις απόψεις του Ανδριανόπουλου, αλλά νομίζω ότι τον αδικείς, γιατί η δήλωσή του περί της αδιαμφισβήτης καλλιτεχνικής αξίας του Μίκη είναι καθαρά ρητορική και δεν έχει καμιά ουσία. Το σχήμα είναι πολύ απλό και στηρίζεται στην αντίθεση: ο Ανδριανόπουλος θέλει να τονίσει ότι οι δημόσιες παρεμβάσεις του Μίκη τον καθιστούν γελοίο και χρησιμοποιεί την δήθεν αδιαμφισβήτητη καλλιτεχνική του αξία για να τονίσει ακόμη πιο εμφατικά την αντίθεσή της με το ποιόν των πολιτικών δηλώσεων του Μίκη. Αμφιβάλλω αν ο Ανδριανόπουλος δίνει δεκάρα για τη μουσική του Μίκη, αυτό που τον νοιάζει είναι να πει ότι ο συνθέτης λέει αρλούμπες.
Τον έχω ακούσει άλλες φορές να χρησιμοποιεί παρόμοια ρητορική για τον Τσόμσκι και να λέει κάτι του στιλ "ενώ ο Τσόμσκι είναι μεγάλος γλωσσολόγος, οι πολιτικές του παρεμβάσεις είναι άστοχες". Και αμφιβάλλω αν ο Ανδριανόπουλος μπορεί να κρίνει ή τον ενδιαφέρει να κρίνει την αξία του γλωσσολογικού έργου του Τσόμσκι. Αυτό τον τον ενδιαφέρει είναι να αντικρούσει τις πολιτικές πεποιθήσεις.
@ saetiger
νομίζω ότι με έναν τρόπο αυτό εννοώ κι εγώ όταν γράφω "να εμφανίζονται ως θαυμαστές της μουσικής του για να γλιτώσουν τις αντιδράσεις και το να έχουν να εξηγήσουν ακόμα περισσότερα".
Απλά εμένα ως μουσικό με ενδιαφέρει πρώτα η μουσική του και μετά τα άλλα. Λοιπόν δεν έχω ακούσει ποτέ από κάποιον, οποιονδήποτε, να μιλάει ανοιχτά εναντίον του μουσικού έργου του Θεοδωράκη. Να ασκεί κάποια κριτική που να μην είναι ξεδιάντροπο γλύψιμο. Θεωρούμε αυτονόητη και αυταπόδεικτη την λαμπρή αξία του.
Ακόμα με ενοχλεί το ότι η συντριπτική μερίδα της αριστερής διανόησης στην Ελλάδα τον θεωρεί υπόδειγμα αριστερού καλλιτέχνη. Την ίδια στιγμή αριστεροί καλλιτέχνες όπως ο Ιάννης Ξενάκης, ο Luigi Nono ή Hans Werner Henze που και απείρως σοβαρότεροι και σημαντικότεροι είναι και πιο συνεπείς και συνειδητοί υπήρξαν στις πολιτικές τους θέσεις από τον οπορτουνιστή και λαϊκιστή Μίκη αγνοούνται.
Δημοσίευση σχολίου