Δυο ενδεικτικά παραδείγματα:
Η πρώτη κίνηση από το κοντσέρτο για πιάνο του Alexander Scriabin, ένα συνθέτη που οι μεν συμπατριώτες του τιμούν δεόντως, αλλά που εκτός Ρωσίας έχω την εντύπωση ότι τιμάται όπως του αξίζει μόνο από έναν αρκετά μικρότερο κύκλο. Ο Scriabin είναι από τα σημαντικότερα ονόματα μαζί με τον Schoenberg και τον Debussy της μετάβασης στη μουσική του 20ου αιώνα (στο έργο του παρακολουθεί κανείς με εκπληκτική και σπάνια καθαρότητα την πορεία προς την ατονικότητα, το πως φτάσαμε στην ατονικότητα). Το κοντσέρτο είναι έργο της πρώτης περιόδου με εμφανείς τις επιρροές των μεγάλων ρομαντικών του πιάνου και ειδικά του Chopin. Ο Rimsky-Korsakov το είχε κράξει για την έλλειψη φαντασίας στην ενορχήστρωσή του. Νομίζω όμως ότι απέτυχε να δει τις αρετές αυτής της μουσικής. Όσο για το ενορχηστρωτικό του τάλαντο, ο Scriabin το έδειξε αργότερα σε έργα όπως το Ποίημα της έκστασης και ο Προμηθέας.
Ακούμε πρώτα την εκτέλεση με τον Boulez και τη Συμφωνική του Σικάγο, σολίστ ο Anatol Ugorski.
Ακολουθεί η εκτέλεση που προτιμώ με τον Alexander Lazarev, τη Συμφωνική του BBC και σολίστ τον Nikolai Demidenko.
Αφτιά έχετε, δεν θα πω περισσότερα για τις εκτελέσεις εδώ (αν θέλετε συζητούμε στα σχόλια). Το μόνο που έχω να εκφράσω είναι η απορία μου γιατί αυτό το εκπληκτικό έργο είναι ελάχιστα γνωστό.
Το δεύτερο και ακόμα πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα (εδώ δεν υπάρχει η δικαιολογία ότι κάποια πράγματα γίνανε κατά την κρίση και τις επιθυμίες του σολίστ) είναι η 2η Συμφωνία Δωματίου του Arnold Schoenberg. Μη σας μπερδεύει η τονική γλώσσα, πρόκειται για έργο της ώριμης περιόδου του συνθέτη.
Και πάλι πρώτα ακούμε τον Boulez να διευθύνει το Ensemble InterContemporain
Και κατόπιν τον Frederik Prausnitz να διευθύνει την New Philharmonia Orchestra.
Από τη δεύτερη αυτή σύγκριση τονίζω κυρίως το ότι ο Boulez φαίνεται μην καταλαβαίνει ή να μην ξέρει τι να κάνει με τις λεκτικές πληροφορίες της παρτιτούρας πχ το Con fuoco που δίνει ο Schoenberg στη 2η κίνηση (ομοίως στον Scriabin αγνοούνται σκανδαλωδώς όλα τα più mosso και meno mosso ― τα ακούτε στην άλλη εκτέλεση ― αλλά ας πούμε ότι αυτό το έγκλημα μπορεί να οφείλεται και στον πιανίστα). Ακούμε ένα πολύ καθαρό και τακτοποιημένο ήχο που όμως υστερεί σημαντικά στο φραζάρισμα και την έκφραση. Προτιμώ χίλιες φορές την πιο "βρώμικη" εκτέλεση του Prausnitz γιατί νομίζω ότι ως μουσική έκφραση βρίσκεται πιο κοντά στο πνεύμα του συνθέτη. Ο Boulez ως μαέστρος είναι πολύ αποστειρωμένος για τα γούστα μου.
Από τη δεύτερη αυτή σύγκριση τονίζω κυρίως το ότι ο Boulez φαίνεται μην καταλαβαίνει ή να μην ξέρει τι να κάνει με τις λεκτικές πληροφορίες της παρτιτούρας πχ το Con fuoco που δίνει ο Schoenberg στη 2η κίνηση (ομοίως στον Scriabin αγνοούνται σκανδαλωδώς όλα τα più mosso και meno mosso ― τα ακούτε στην άλλη εκτέλεση ― αλλά ας πούμε ότι αυτό το έγκλημα μπορεί να οφείλεται και στον πιανίστα). Ακούμε ένα πολύ καθαρό και τακτοποιημένο ήχο που όμως υστερεί σημαντικά στο φραζάρισμα και την έκφραση. Προτιμώ χίλιες φορές την πιο "βρώμικη" εκτέλεση του Prausnitz γιατί νομίζω ότι ως μουσική έκφραση βρίσκεται πιο κοντά στο πνεύμα του συνθέτη. Ο Boulez ως μαέστρος είναι πολύ αποστειρωμένος για τα γούστα μου.