Ως γνωστόν: Apple sells. Πόσο μάλλον ένα σκάνδαλο για την Apple. Και αν αυτό δε μπορεί να βρεθεί, τότε μπορεί να κατασκευαστεί. Ε μα δε γίνεται, η πιο κακούργα καπιταλιστική (φτου μακριά από μας) εταιρεία στον κόσμο σίγουρα θα έχει λερωμένη τη φωλιά της. Αυτό εξάλλου είναι μια από τις αξιωματικές ονειρώξεις της αριστεράς.
Εδώ και αρκετό καιρό διαβάζουμε κι ακούμε σε πολλά μέσα ενημέρωσης για τις συνθήκες κάτεργου που επικρατούν στη Foxconn, το κινεζικό εργοστάσιο όπου συναρμολογούνται πολλά από τα προϊόντα της Apple, ανάμεσά τους το iPhone και το iPad. Είναι τόσο τρομερά αυτά που γράφονται και τα αναφέρουν τόσα πολλά μέσα που δε μπορεί, είναι αληθινά.
Όμως εδώ και περίπου μια εβδομάδα ένα άλλο σκάνδαλο ξετυλίγεται. Όπως φαίνεται πηγή αυτών των γλαφυρά ανατριχιαστικών ιστοριών που αναπαρήγαγαν κατόπιν σχεδόν άπαντες είναι ο αμερικανός θεατρικός συγγραφέας και ακτιβιστής Mike Daisy. Ο Daisy είχε επισκεφτεί την Κίνα, πήγε στη Foxconn, πήρε συνεντεύξεις από εργάτες την ώρα που έμπαιναν ή έβγαιναν από το εργοστάσιο (φυσικά ποτέ δεν μπήκε μέσα, δεν του επετράπη) και από αυτό το υλικό έγραψε ένα θεατρικό μονόλογο με τίτλο "The Agony and the Ecstasy of Steve Jobs". Ο ίδιος στα προγράμματα των παραστάσεων χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό πολιτικό θέατρο που το περιεχόμενό του δεν είναι μυθοπλασία αλλά καταγραφή και παρουσίαση γεγονότων. Το έργο ανέβηκε σε διάφορα θέατρα στις ΗΠΑ, υλικό από το έργο χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από δημοσιογράφους σε ρεπορτάζ ως ντοκουμέντο, ο ίδιος ο Daisy σε συνεντεύξεις του επέμενε πως ήταν ο ίδιος μάρτυρας όσων αναφέρονται στο μονόλογο.
Έτσι ο Daisy κατάφερε αυτό που ήθελε, δημιούργησε σκάνδαλο, αίσθηση για το θέμα και ντόρο γύρω από το όνομά του. Μέχρι που κάποιος άρχισε να ψάχνει να επιβεβαιώσει αυτά που ισχυρίζεται στο έργο του o Daisy. Αυτό που αποκαλύφθηκε εντέλει είναι ότι οι ισχυρισμοί του Daisy είναι επινοήσεις της φαντασίας του. Αφού αυτά που συνάντησε στην Κίνα δεν ήταν ικανά να προκαλέσουν την αίσθηση και τη φασαρία που χρειαζόταν για να αποδείξει αυτό που είχε στόχο να αποδείξει (το ξανθοπουλικό με την άτιμη κοινωνία όπου οι πλούσιοι ξεζουμίζουν τους φτωχούς και οι μεν γίνονται πλουσιότεροι οι δε φτωχότεροι στην updated παγκοσμιοποιημένη εκδοχή του), τα επινόησε και τα παρουσίασε ως πραγματικά.
Και βέβαια οι συνθήκες εργασίας, οι μισθοί, τα ωράρια κτλ στη Foxconn και γενικότερα στην Κίνα απέχουν δραματικά σε σχέση με το δυτικό κόσμο, κανείς δεν το αρνείται αυτό. Κανείς δεν είπε ότι η Foxconn είναι εργασιακός παράδεισος. Αυτό που επίσης δε μπορούμε να αγνοήσουμε είναι ότι όσο απάνθρωπες κι αν φαίνονται σε μας οι συνθήκες αυτές για πάρα πολλούς ανθρώπους είναι πραγματική διέξοδος, ο μόνος τρόπος να ξεφύγουν από την απόλυτη ανέχεια και φτώχια. Πολλοί καταφεύγουν εκεί γιατί οι εναλλακτικές λύσεις (να μείνουν στο χωριό τους, να βρουν αλλού δουλειά) είναι πολύ χειρότερες. Οι μισθοί και οι συνθήκες είναι σημαντικά καλύτερες από άλλα εργοστάσια. Πρόκειται για μια έστω μικρή βελτίωση της ζωής τους.
Τελικά αν από όλη την υπόθεση αφαιρέσουμε τα εντυπωσιοθηρικά ψεύδη του Daisy, αυτά που ξέρουμε από τα ρεπορτάζ για την κατάσταση στη Foxconn είναι πάνω-κάτω τα ίδια με αυτά που παραδέχεται από μόνη της η Apple. Και σε αυτό το σημείο φυσικά υπάρχουν αυτοί που κάνουν λούπα στην τρίτη πρόταση αυτής της ανάρτησης: δεν μπορεί, αφού δεν τα ξέρουμε, τα κουκουλώνουν. Αυτή τη νοοτροπία εκμεταλλεύτηκε ο Daisy. Αυτής της νοοτροπίας είναι ο ίδιος θύμα. Με αυτούς όμως η συζήτηση έχει τελειώσει πριν καν αρχίσει.
Ο John Gruber από το blog του, Daring Fireball, παρακολούθησε το ιστορικό της αποκαθήλωσης (παραπέμπω στις αναρτήσεις του, εκεί οι τίτλοι των αναρτήσεων είναι links στις πηγές):
Εδώ και αρκετό καιρό διαβάζουμε κι ακούμε σε πολλά μέσα ενημέρωσης για τις συνθήκες κάτεργου που επικρατούν στη Foxconn, το κινεζικό εργοστάσιο όπου συναρμολογούνται πολλά από τα προϊόντα της Apple, ανάμεσά τους το iPhone και το iPad. Είναι τόσο τρομερά αυτά που γράφονται και τα αναφέρουν τόσα πολλά μέσα που δε μπορεί, είναι αληθινά.
Όμως εδώ και περίπου μια εβδομάδα ένα άλλο σκάνδαλο ξετυλίγεται. Όπως φαίνεται πηγή αυτών των γλαφυρά ανατριχιαστικών ιστοριών που αναπαρήγαγαν κατόπιν σχεδόν άπαντες είναι ο αμερικανός θεατρικός συγγραφέας και ακτιβιστής Mike Daisy. Ο Daisy είχε επισκεφτεί την Κίνα, πήγε στη Foxconn, πήρε συνεντεύξεις από εργάτες την ώρα που έμπαιναν ή έβγαιναν από το εργοστάσιο (φυσικά ποτέ δεν μπήκε μέσα, δεν του επετράπη) και από αυτό το υλικό έγραψε ένα θεατρικό μονόλογο με τίτλο "The Agony and the Ecstasy of Steve Jobs". Ο ίδιος στα προγράμματα των παραστάσεων χαρακτηρίζει το κείμενο αυτό πολιτικό θέατρο που το περιεχόμενό του δεν είναι μυθοπλασία αλλά καταγραφή και παρουσίαση γεγονότων. Το έργο ανέβηκε σε διάφορα θέατρα στις ΗΠΑ, υλικό από το έργο χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από δημοσιογράφους σε ρεπορτάζ ως ντοκουμέντο, ο ίδιος ο Daisy σε συνεντεύξεις του επέμενε πως ήταν ο ίδιος μάρτυρας όσων αναφέρονται στο μονόλογο.
Έτσι ο Daisy κατάφερε αυτό που ήθελε, δημιούργησε σκάνδαλο, αίσθηση για το θέμα και ντόρο γύρω από το όνομά του. Μέχρι που κάποιος άρχισε να ψάχνει να επιβεβαιώσει αυτά που ισχυρίζεται στο έργο του o Daisy. Αυτό που αποκαλύφθηκε εντέλει είναι ότι οι ισχυρισμοί του Daisy είναι επινοήσεις της φαντασίας του. Αφού αυτά που συνάντησε στην Κίνα δεν ήταν ικανά να προκαλέσουν την αίσθηση και τη φασαρία που χρειαζόταν για να αποδείξει αυτό που είχε στόχο να αποδείξει (το ξανθοπουλικό με την άτιμη κοινωνία όπου οι πλούσιοι ξεζουμίζουν τους φτωχούς και οι μεν γίνονται πλουσιότεροι οι δε φτωχότεροι στην updated παγκοσμιοποιημένη εκδοχή του), τα επινόησε και τα παρουσίασε ως πραγματικά.
Και βέβαια οι συνθήκες εργασίας, οι μισθοί, τα ωράρια κτλ στη Foxconn και γενικότερα στην Κίνα απέχουν δραματικά σε σχέση με το δυτικό κόσμο, κανείς δεν το αρνείται αυτό. Κανείς δεν είπε ότι η Foxconn είναι εργασιακός παράδεισος. Αυτό που επίσης δε μπορούμε να αγνοήσουμε είναι ότι όσο απάνθρωπες κι αν φαίνονται σε μας οι συνθήκες αυτές για πάρα πολλούς ανθρώπους είναι πραγματική διέξοδος, ο μόνος τρόπος να ξεφύγουν από την απόλυτη ανέχεια και φτώχια. Πολλοί καταφεύγουν εκεί γιατί οι εναλλακτικές λύσεις (να μείνουν στο χωριό τους, να βρουν αλλού δουλειά) είναι πολύ χειρότερες. Οι μισθοί και οι συνθήκες είναι σημαντικά καλύτερες από άλλα εργοστάσια. Πρόκειται για μια έστω μικρή βελτίωση της ζωής τους.
Τελικά αν από όλη την υπόθεση αφαιρέσουμε τα εντυπωσιοθηρικά ψεύδη του Daisy, αυτά που ξέρουμε από τα ρεπορτάζ για την κατάσταση στη Foxconn είναι πάνω-κάτω τα ίδια με αυτά που παραδέχεται από μόνη της η Apple. Και σε αυτό το σημείο φυσικά υπάρχουν αυτοί που κάνουν λούπα στην τρίτη πρόταση αυτής της ανάρτησης: δεν μπορεί, αφού δεν τα ξέρουμε, τα κουκουλώνουν. Αυτή τη νοοτροπία εκμεταλλεύτηκε ο Daisy. Αυτής της νοοτροπίας είναι ο ίδιος θύμα. Με αυτούς όμως η συζήτηση έχει τελειώσει πριν καν αρχίσει.
Ο John Gruber από το blog του, Daring Fireball, παρακολούθησε το ιστορικό της αποκαθήλωσης (παραπέμπω στις αναρτήσεις του, εκεί οι τίτλοι των αναρτήσεων είναι links στις πηγές):
- This American Life Retracts ‘Mr. Daisey and the Apple Factory’
- Rob Schmitz’s Takedown of Mike Daisey’s Fabrications
- ‘Do You Really Think Apple Didn’t Know?’
- ‘This American Life’ Isn’t the Only Outfit With Retractions Due
- ‘Dramatic License’
- Mike Daisey’s ‘Truth’
- This American Life: Retraction
- Apple, China, and the Truth
- The Media and Mike Daisey
- Putting the I in Story
- ‘This Is a Work of Non-Fiction’
- Separating the Baby From the Bath Water